Του Βασίλη Σκουντή
Tην Παρασκευή που γιόρταζε, του έστειλα ένα ευχετήριο μήνυμα, αλλά δεν ήταν γραφτό να το διαβάσει…
Την ίδια στιγμή αυτό το “θεριό“, όπως έγραφε μερικές ώρες αργότερα η κόρη του, η Μιρέλα, έδινε την τελευταία και την πιο ζόρικη μάχη: μια μάχη όχι απέναντι στον Βασίλη Χατζηπαναγή, στον Άλαν Σίμονσεν, στον Γιώργο Βλαστό, στον Χουάν Χιλμπέρτο Φούνες και στον Μπράιαν Ρόμπσον -αυτούς άλλωστε τους νίκαγε- αλλά κόντρα σε έναν ανίκητο αντίπαλο που κι αυτόν ωστόσο τον στρίμωξε στα σχοινιά και του ‘βγαλε το λάδι μέχρι να πέσει κάτω…
Ανέφερα επίτηδες τα συγκεκριμένα ονόματα, διότι και οι τέσσερις συνειδητοποίησαν από πρώτο χέρι (το χέρι του Σαργκάνη, εννοώ) πόσο μεγάλος τερματοφύλακας ήταν…
Τα κατεβασμένα ρολά και ο “Σημαδεμένος”
Το κατάλαβαν στα ματς της Καστοριάς με τον Ηρακλή, της Εθνικής με τη Δανία, του Ολυμπιακού με τον ΟΦΗ, του Παναθηναϊκού με τον Ολυμπιακό και του Αθηναϊκού με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, στα οποία ο συγχωρεμένος ο Νίκος κατέβασε τα ρολά και έβαλε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του…
Γράφτηκαν πολλά τις προηγούμενες δυο ημέρες: πολλά, αλλά λίγα για να αποδώσουν το μεγαλείο του στην πραγματική διάσταση του… Αυτός ο (ποδοσφαιρικός και όχι κινηματογραφικός) “Scarface”. Τέτοιες μέρες, τον Δεκέμβριο του 1983, έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη η ταινία “Scarface”, με πρωταγωνιστή τον Αλ Πατσίνο στο ρόλο του διαβόητου Τόνι Μοντάνα…
Σε αντίθεση με την ταινία που δεν έλαβε κανένα Οσκαρ, ο δικός μας “Σημαδεμένος”, αυτός ο εκ πρώτης όψεως σκληρός και μάτσο τύπος, σάρωσε έναν σκασμό από βραβεία και άφησε το αποτύπωμα του έντονο και ανεξίτηλα χαρακωμένο στη συλλογική μνήμη. Σπολλάτη του, το άξιζε ήταν στ΄ αλήθεια σπουδαίος. Πολύ σπουδαίος!
Ούλος του άντρας!
Έψαχνα να βρω έναν χαρακτηρισμό που θα του ταίριαζε περισσότερο και θα απέδιδε τον χαρακτήρα του, όχι μοναχά τον τερματοφύλακα, αλλά (και) τον άνθρωπο. Δυσκολευόμουν και συνειδητοποιούσα το μάταιον του πράγματος μέχρι τη στιγμή που επενέβη μέσω του Facebook ως από μηχανής Θεός, ο (φίλος και συμπατριώτης του από το Ρέθυμνο και συμπαίκτης του στον Ολυμπιακό), ο Γιώργος Κοκολάκης.
Ο Σαργκάνης ήταν άντρας και όπως λέμε και στο Ρέθεμνος, ήταν ούλος του άντρας! Αυτός ο άντρας έγινε το πρόσωπο της ημέρας και ο άνθρωπος της πρώτης σελίδας εκείνο το βράδυ της 15ης Οκτωβρίου του 1980, όπου η Εθνική άλωσε την Κοπεγχάγη νικώντας τη Δανία με 1-0.
Ο Πουπάκης και ένας ήρωας κατά τύχη!
Η ιστορία είναι γνωστή, άλλωστε κωδικοποιήθηκε κιόλας με το παρατσούκλι που επιδαψίλευσαν οι Δανοί στον Σαργκάνη… Το “Φάντομ”! Εδώ βεβαίως υπάρχει μια λιγότερο γνωστή ιστορία πίσω από την ίδια την ιστορία…
Σε εκείνο το ματς, λοιπόν, ο Νίκος έπαιξε κατά τύχη ή μάλλον κατ’ ατυχία! Ο συγχωρεμένος ο Αλκέτας Παναγούλιας προόριζε ως βασικό τερματοφύλακα τον Λευτέρη Πουπάκη ο οποίος τότε αγωνιζόταν στον ΟΦΗ, αλλά την παραμονή τραυματίστηκε στη διάρκεια της προπόνησης σε μια προβολή του Γιάννη Γούναρη.
Ο Παναγούλιας κάλεσε κατεπειγόντως τον Βασίλη Κωνσταντίνου που ταξίδεψε αυθημερόν, αλλά ήταν ταλαιπωρημένος, οπότε ο Παναγούλιας δεν είχε άλλη επιλογή, παρά να πάρει τον ρίσκο με τον τερματοφύλακα της Καστοριάς. Βουρ στον πατσά λοιπόν ο Σαργκάνης!
Ο άνθρωπος με τα σηκωμένα χέρια
Μόλις κυκλοφόρησε το θλιβερό μαντάτο της εκδημίας του Σαργκάνη, μού έστειλε ένα κείμενο του ο φίλος, καθηγητής ψυχιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ, Χρίστος Λιάπης και υποκύπτω στον πειρασμό να το αναδημοσιεύσω…
“Με τα χέρια του μπορεί να αλλάξει τους κανόνες. Μπορεί να τους μεταμορφώσει”, όπως γράφει ο Ρομπέρτο Σαβιάνο στο βιβλίο του “Η ομορφιά και η κόλαση”. Όπως ακριβώς ο τερματοφύλακας, στο ποδόσφαιρο αλλάζει τους ετυμολογικούς κανόνες, μεταμορφώνοντας, παροδικά, μέσα στα καρέ της περιοχής του, τις ονοματολογικές νόρμες ενός αθλήματος που αντλεί το όνομά του από τα πόδια που χτυπούν τη μπάλα – παρότι στις ΗΠΑ το αποκαλούν “soccer”.
Μέσα στο κουτάκι του πρώτου Subbuteo -όπως ονομάστηκε το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι- που κυκλοφόρησε το 1948 υπήρχαν είκοσι παίκτες από σκληρό χαρτόνι. Τους τερματοφύλακες παρίσταναν δύο κάθετες βάσεις με μεταλλικές ράβδους οι οποίες χρησίμευαν στη μετακίνησή τους, όπως μας πληροφορεί η εισαγωγή ενός από τα τεύχη του “Τερματοφύλακα γιατρού” που επανακυκλοφορούν πρόσφατα, με πρωταγωνιστή τον θρυλικό Μπεμ Λίπερ, ο οποίος απέκρουε πάντα τα σουτ των αντιπάλων, στη δεύτερη εικονογραφημένη ιστορία του “Μπλεκ” των παιδικών μας χρόνων, την ίδια ακριβώς περίοδο που ο Νίκος Σαργκάνης απογειωνόταν ως “Φάντομ” στα αληθινά ποδοσφαιρικά γήπεδα της δεκαετίας του 80.
Πάλι αδικημένος ο τερματοφύλακας, αυτή η καταδικασμένη φιγούρα που στο αληθινό ποδόσφαιρο υποχρεούται να μπλοκάρει, αντί να σκοράρει και που ακόμη και στο πρώτο επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι ήταν αναγκασμένος “να στέκεται μπροστά από τα δίχτυα μονίμως με ανοιγμένα τα χέρια, λες και κάποιος τον απειλεί με όπλο.
Λες και υποχρεώθηκε σε μία αιώνια τιμωρία όπως εκείνη του Άτλαντα που έπρεπε να κρατάει τον ουράνιο θόλο”, όπως διαβάζουμε πάλι στο εσώφυλλο του “Τερματοφύλακα γιατρού”, γι’ αυτήν την “πλαστική” φιγούρα που στέκεται μπροστά από τα δίχτυα και κρατιέται στο παιχνίδι με μια πλαστική ράβδο η οποία τη μετακινεί δεξιά και αριστερά. Πάντοτε με τα χέρια ανοιχτά, σε ένα παιχνίδι όπου οι άλλοι απαγορεύεται να τα χρησιμοποιήσουν.
Σε αυτήν τη θέση που διαλέγουν όλα τα παιδιά που πιστεύουνε πως είναι ξεχωριστά, ιδιαίτερά, όλοι οι μικροί παίκτες που ο ψυχισμός τους μπορεί να ενσωματώσει τον παραλογισμό που κρύβει η επιλογή της μόνης θέσης ή οποία σού επιτρέπει να πιάνεις τη μπάλα με τα χέρια, σ’ ένα παιχνίδι που λέγεται ποδόσφαιρο. Μία ασκητική στάση αυταπάρνησης του σκοραρίσματος και υπαγωγής μίας ιδιαίτερης προσωπικής ικανότητας στην υπηρεσία του κοινού καλού.
Ο Πάπας, ο Καμί, οι φταίχτε και ο εκατόγχειρας Σαργκάνης
Ο τερματοφύλακας ποτέ δε θα σκοράρει, φοράει γάντια και μακρυμάνικη στολή με διαφορετικά χρώματα απ’ τις εμφανίσεις των συμπαικτών του. Αυτά είναι τα διάσημα του οφικίου του, που τα φέρει με τίμημα το άγχος του διαρκώς αμυνόμενου και την περιορισμένη συμμετοχή στη συνεχώς εξελισσόμενη δράση του παιχνιδιού, ενώ όλοι, φίλαθλοι και συμπαίκτες περιμένουν από αυτόν την αδιάλειπτη επαλήθευση του “παπικού αλάθητου”, καθώς κάθε λάθος του σημαίνει “γκολ” για την αντίπαλη ομάδα.
Τερματοφύλακας έπαιζε μικρός και ο εκλιπών Πάπας Ιωάννης Παύλος Β, στην Πολωνία, όπως και ο Γάλλος συγγραφέας Αλμπέρ Καμί που αγωνίστηκε ως τερματοφύλακας στην ομάδα Junior Racing Universitaire d’Alger πριν προσβληθεί από φυματίωση στα 18 του χρόνια.
Η Telegraph, μάλιστα, επισημαίνει τα βαθύτερα, πιο σκοτεινά μαθήματα ζωής που πήρε ο Καμί από το ποδόσφαιρο: “Μοιάζει ταιριαστό για έναν φιλόσοφο σαν τον Καμί να είναι τοποθετημένος στη μέση ανάμεσα σε δύο δοκάρια (δηλαδή ανάμεσα σε μια εστία τέρματος).
Είναι ένα μοναχικό κάλεσμα, ένα άτομο απομονωμένο μέσα σε μια ομαδική ηθική, ένας που παίζει με διαφορετικούς περιορισμούς από τους υπόλοιπους. Εάν η ομάδα του σκοράρει, ο τερματοφύλακας ξέρει ότι δεν οφείλεται καθόλου σε εκείνον. Αν όμως η αντίπαλη ομάδα σκοράρει, φταίει γι όλα αυτός. Ως φύλακας της εστίας, ο Καμί είχε άφθονο χρόνο να αναλογιστεί τον παράλογο χαρακτήρα της θέσης του”.
Όπως έλεγε ο ίδιος: “Έμαθα… ότι η μπάλα δεν φτάνει ποτέ από την κατεύθυνση που την περιμένουμε”.
Όπως δεν περιμέναμε να χάσουμε τόσο αναπάντεχα τον Νίκο Σαργκάνη. Τον Έλληνα “θεό” του τέρματος. Όπως δεν περιμέναμε ότι τα Φάντομ πέφτουν ή ότι πεθαίνουν και οι εκατόγχειρες, όταν, στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλου του 1982, μετά την εκπληκτική του εμφάνιση απέναντι στη Δανία, οι εφημερίδας της Δανίας, την επόμενη μέρα, εμφανίστηκαν με τίτλους: “Το ελληνικό φάντομ απογειώθηκε”, “Ο άνθρωπος με πέντε χέρια”, “Ο τερματοφύλακας σαρανταποδαρούσα” και “Ένας εκατόγχειρας στην Κοπεγχάγη”….
Καλή πτήση Νίκο Σαργκάνη και καλή προσγείωση στο χορτάρι του Παραδείσου…
Πηγή: Sport24
