Της Μαρίας Καούκη
Η νόσος Covid-19 έριξε στα σχοινιά ακόμη και αθλητές. Ανθρώπους με εξαιρετική φυσική κατάσταση και “γερά πνευμόνια”. Τους ταλαιπώρησε και τους τρόμαξε. Η επάνοδος ορισμένων εξ αυτών στους αγώνες ήταν εξαιρετικά δύσκολη και έγινε με πολλή προσοχή. Για μεγάλο χρονικό διάστημα τούς έλειπαν οι ανάσες, είχαν χάσει τη δύναμη και την αντοχή τους.
Πρόσφατα, ο προπονητής της ομάδας βόλεϊ του Ολυμπιακού, Δημήτρης Καζάζης περιέγραψε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι αθλητές του, οι οποίοι νόσησαν και όταν επανήλθαν δεν είχαν δυνάμεις, για να προπονηθούν και ν’ αγωνιστούν. Με τη βοήθεια τριών Ελλήνων επιστημόνων, του Γκίκα Μαγιορκίνη, του Στέλιου Λουκίδη και του Γιώργου Μαρίνου θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι είναι το σύνδρομο post covid ή και long covid που όχι μόνο κράτησε στον πάγκο πολλούς αθλητές, αλλά και εμπόδισε αρκετούς ανθρώπους να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους, παρά το γεγονός ότι είχαν αρνητικά τεστ.
Ο επίκουρος καθηγητής του Εργαστηρίου Υγιεινής & Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης προέβλεψε: “Είμαι σίγουρος ότι θα ασχοληθούμε αρκετά στο μέλλον με το σύνδρομο long covid και ειδικά οι νευρολόγοι” και με απλά λόγια εξήγησε -εν συντομία- περί τίνος πρόκειται.
“Το long covid, δηλαδή το μακροχρόνιο covid δεν ξέρουμε ακριβώς πόσο διαρκεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Το συγκεκριμένο θέμα, δεν αφορά μόνο τους αθλητές, αλλά τον γενικότερο πληθυσμό. Μάλιστα, σε κάποια κράτη θα ετοιμαστούν κλινικές, καλύτερα ιατρεία, που θα είναι εξειδικευμένα στο μακροχρόνιο covid”.
Φαίνεται, ότι η επιστήμη θα εστιάσει στα κατάλοιπα της Covid-19 την επόμενη ημέρα της πανδημίας, όταν αυτή έρθει. Προς το παρόν, βρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα, όπως επιμένει να τονίζει η επιστημονική κοινότητα.
“Στις περιπτώσεις του long covid ο άνθρωπος που νόσησε από τον κορονοϊό φαίνεται ότι τον έχει ξεπεράσει, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες. Μία από αυτές είναι και η κόπωση που παρατηρείται και στους αθλητές. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ακόμη τον ιό στον οργανισμό τους, αλλά ούτε και ότι θα εμφανίσουν τέτοια προβλήματα όσοι ξεπεράσουν τη νόσο. Όμως, πρόκειται για ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό, γι’ αυτό αναμένεται να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο σύνδρομο long covid στη συνέχεια”.
Ο Αχμέντ Χασάν του Ολυμπιακού έμεινε εκτός δράσης περίπου δύο μήνες, μέχρι να του δώσουν την άδεια οι γιατροί να αγωνιστεί και πάλι. Νόσησε στα μέσα του Νοεμβρίου της προηγούμενης χρονιάς και στις 29 Δεκεμβρίου προπονήθηκε για πρώτη φορά.
“Δυστυχώς ο κορονοϊός είχε κάποιες επιπλοκές για την υγεία μου και δεν μπορούσα να προπονηθώ ή να γυμναστώ όλο αυτό το διάστημα. Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος στη ζωή μου, που δεν μπορούσα να κάνω ό,τι αγαπώ περισσότερο, αλλά πάντα πιστεύω πως όταν αντιμετωπίζεις εμπόδια δεν έρχονται στο δρόμο σου για να σε καταστρέψουν”.
Ο Νεμάνια Νέντοβιτς του Παναθηναϊκού, που αρρώστησε στο ταξίδι της ομάδας στη Ρωσία, για τα παιχνίδια με τη Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης και την ΤΣΣΚΑ Μόσχας περπάτησε στο ίδιο δύσβατο μονοπάτι. Και φυσικά δεν ήταν οι μόνοι.
Ο Ανδρέας Ανδρεάδης πέρασε βαριά τον κορονοϊό, όσο αγωνιζόταν στον Μίλωνα, πριν φορέσει και πάλι τη φανέλα του Ολυμπιακού. Την πρώτη φορά που βγήκε από το σπίτι του -αφότου ξεπέρασε τον ιό-, για να καταφέρει να διανύσει απόσταση 500 μέτρων με τα πόδια έκανε τρεις στάσεις, προκειμένου να πάρει ανάσες.
ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΜΕΤΑΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
Ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Στέλιος Λουκίδης, εξήγησε αναλυτικότερα τι προκαλεί το σύνδρομο post covid και τα συμπτώματά του.
“Οι άνθρωποι που αθλούνται και προπονούνται σκληρά κάνουν μια έντονη σωματική άσκηση και έχουν μεγάλη σωματική κόπωση. Δεν είναι σαν τον μέσο άνθρωπο που θα περάσει τον covid και θα σου πει ”νιώθω κόπωση, επειδή ανέβηκα έναν όροφο” ή ”επειδή πήγα για περπάτημα”. Είναι τελείως διαφορετικό αυτό που αισθάνεται ο μέσος άνθρωπος συγκριτικά με τον αθλητή που πάει στην προπόνηση για να τρέξει 10 χιλιόμετρα.
Το σύνδρομο post covid μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας κατάστασης που λέγεται συστηματική φλεγμονή. Τι σημαίνει αυτό; Στη διάρκεια της νόσησης από την covid -19 υπάρχουν κάποιες ουσίες που αυξάνονται πάρα πολύ στο αίμα μας και αυτή η αύξηση οφείλεται σε αυτή τη φλεγμονή που παρατηρείται στην covid -19. Πιθανότατα, σε κάποιους οργανισμούς αυτές οι ουσίες αυξήθηκαν αρκετά και φαίνεται ότι οδηγήθηκαν σε ένα μεταφλεγμονώδες σύνδρομο, δηλαδή μετά την οξεία φλεγμονή. Αυτό παίζει ρόλο στην κόπωση που παρατηρείται σε ορισμένους ανθρώπους. Κυρίως στην κόπωση, δεν θέλω να πω για την αναπνευστική νόσο, διότι είναι κάτι διαφορετικό. Εννοώ η post covid αναπνευστική νόσος.
Κάθε μήνα βλέπουμε και άλλα συμπτώματα πλην της κόπωσης και του αναπνευστικού που προσπαθούμε να εξηγήσουμε. Η γνώση αποκτάται με την εμπειρία. Τώρα, βλέπουμε κάτι που μπορεί να έχει σχέση και με τις μεταλλάξεις, δεν το ξέρω αυτό. Βλέπουμε ασθενείς που ενώ ξεπερνούν την covid – 19 και την αναπνευστική νόσο ή δεν έχουν ιδιαίτερη αναπνευστική νόσο, 15 ημέρες έπειτα από την αποδρομή παρουσιάζουν δύσπνοια στην κόπωση. Τους ψάχνουμε και βλέπουμε ότι ετοιμάζονται να αναπτύξουν κάτι στον πνεύμονα. Όταν το βλέπεις αυτό αναρωτιέσαι: Είναι κάτι ανεξάρτητο του κορονοϊού ή σχετίζεται με αυτόν; Η λογική λέει ότι σχετίζεται. Όμως, πρόκειται για κάτι που πυροδοτείται μετά την αποδρομή. Ευτυχώς, είναι λίγοι αυτοί, αλλά υπάρχουν”.
Ερωτηθείς αν κινδυνεύει η καριέρα ενός αθλητή από το εν λόγω σύνδρομο, απάντησε: “Από όσα έχουμε δει έως τώρα, δεν έχουμε παρατηρήσει ότι μια κατάσταση υφίσταται μετά το τρίμηνο ή παραμένει σε μεγάλο βαθμό. Είναι πολύ ελάχιστα τα περιστατικά. Σπάνια θα δούμε τα συμπτώματα να εμμένουν μετά το τρίμηνο. Το έχουμε παρατηρήσει στα περιστατικά που παρακολουθούμε και πλέον έχουμε εμπειρία από αρκετές περιπτώσεις. Παρατηρώντας την εξέλιξη μέσα σε αυτό το τρίμηνο, βλέπουμε ότι η κατάσταση δεν είναι έτσι όπως ακούγεται. Για να το πω με απλά λόγια, ακούγεται ότι αφήνει πολλά κουσούρια στον οργανισμό. Δεν είναι έτσι”.
Μεταξύ αυτών που έχουν “ακουστεί” είναι και τα καρδιακά προβλήματα.
“Υπάρχουν και της καρδιάς, ναι. Μπορεί να μην προκαλέσει κάτι στον πνεύμονα, αλλά στην καρδιά. Και εκεί συναντάμε επιπλοκές, όχι όμως ότι είναι ο κανόνας. Για όνομα του Θεού. Επιγραμματικά: στο σύνδρομο post covid εκτός από την κόπωση, ενδέχεται να παρατηρήσουμε αλλοιώσεις στους πνεύμονες. Αυτές δεν υποχωρούν γρήγορα και επηρεάζουν την αναπνευστική δύναμη και την αναπνευστική ικανότητα. Μπορεί να δούμε -σπάνια, όχι συχνά- αλλοιώσεις στην καρδιά και επίσης κάτι ακόμη, το οποίο νομίζω είναι το πιο σημαντικό και υπάρχει σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Παρατηρούνται αρκετές ψυχολογικές επιπτώσεις.
Δηλαδή, βλέπουμε ανθρώπους με φόβους ή που παρουσιάζουν εικόνα κατάθλιψης. Το συναντάμε κυρίως σε ασθενείς που νόσησαν και ειδικά σε αυτούς που νοσηλεύτηκαν με σοβαρή νόσο. Οι άνθρωποι που νοσηλεύτηκαν παρουσιάζουν ψυχολογικές επιπτώσεις στην ίδια συχνότητα με την κόπωση. Σκεφτείτε να πάτε σε ένα θάλαμο και να είστε μόνος. Η μοναδική συντροφιά να είναι το κινητό σας. Να μιλάτε από μακριά με τους δικούς σας και παράλληλα να βλέπετε γύρω σας και κάποια περιστατικά που δυστυχώς χρειάζεται να διασωληνωθούν. Αυτές οι επιδράσεις μπορεί να επηρεάσουν ψυχολογικά το υπόβαθρο του κάθε ανθρώπου. Πιο σπάνια παρατηρούμε αλλοιώσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δηλαδή, να πάθει κάποιος εγκεφαλίτιδα”.
Ο κ. Λουκίδης επεσήμανε ότι το σύνδρομο post covid σπάνια εμφανίζεται σε όσους είχαν ήπια ή και καθόλου συμπτώματα της νόσου, όσο ήταν φορείς του κορονοϊού.
“Συνήθως δεν αφορά αυτούς που νόσησαν μόνο με απώλεια γεύσης όσφρησης ή με καταβολή. Παρατηρούμε το post covid σε όσους είχαν κάποια συμπτωματολογία που τους απασχόλησε και τους ταλαιπώρησε”.
Όσο διαρκεί το σύνδρομο post covid ένας οργανισμός μπορεί να παρουσιάσει συνήθως τα παρακάτω συμπτώματα:
- Κούραση
- Δύσπνοια
- Άγχος και κατάθλιψη
- Ταχυπαλμία
- Ενοχλήσεις στο στήθος
- Οι αρθρώσεις και οι μύες πονούν
- Αδυναμία καθαρής σκέψης και συγκέντρωσης
Ζητάμε από τους αθλητές να κάνουν υπέρηχο καρδιάς μετά τον covid
Ο Γιώργος Μαρίνος (επίκουρος καθηγητής Γενικής Ιατρικής -Προληπτικής Ιατρικής του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ) είναι επιστημονικός συνεργάτης της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής και ο γιατρός της Ολυμπιακής ομάδας που θα λάβει μέρος στους Αγώνες του Τόκιο.
Αναφερόμενος στο σύνδρομο post covid, τόνισε: “Δεν έχουμε πολλά στοιχεία σχετικά με τους αθλητές, διότι δεν έχει γίνει μελέτη γι’ αυτούς που έχουν νοσήσει. Ο πρώτος κίνδυνος και αυτό που φοβόμαστε είναι να μην έχουμε κάποιο πρόβλημα στο καρδιοαναπνευστικό. Από τους αθλητές στην Ελλάδα -απ’ ό,τι φαίνεται- μόνο ένας είχε μια επιπλοκή στο καρδιοαναπνευστικό, ο Νεμάνια Νέντοβιτς του Παναθηναϊκού. Έχουμε κάποια στοιχεία από τη διεθνή βιβλιογραφία, όχι όμως εξειδικευμένες μελέτες σε αθλητές υψηλού επιπέδου.
Για παράδειγμα, να έχουμε εξετάσει 200 αθλητές και να ξέρουμε πόσοι εμφάνισαν προβλήματα στην απόδοσή τους μετά τη νόσο. Δηλαδή, να ξέρουμε ακριβώς πόσων η απόδοση ήταν μειωμένη σε σύγκριση με τους υγιείς ή με παλιά τους δεδομένα. Μην ξεχνάτε, ότι ένας μεγάλος αριθμός δεν προπονήθηκε σωστά, λόγω της πανδημίας και ότι οι αθλητές είναι ένα extreme πληθυσμιακό σύνολο.
Ένας κολυμβητής 16 χρόνων, κολυμπάει δυο με τρία χιλιόμετρα την ημέρα. Ένας αθλητής και μια απλή ίωση να περάσει, δεν επανέρχεται αμέσως. Όχι, μια ίωση όπως αυτή που δεν ξέρουμε ακριβώς πώς λειτουργεί και προκαλεί μια πολλή έντονη φλεγμονή στο αναπνευστικό σύστημα και ίσως και στην καρδιά και ενδεχομένως και σε άλλα σημεία του μυϊκού συστήματος. Είναι κάτι που δεν το γνωρίζουμε. Δεν γνωρίζουμε καλά καλά μια πιθανή σοβαρή επιπλοκή που μπορεί να προκαλέσει στην καρδιά, γι’ αυτό λέμε στους αθλητές ”μόλις τελειώσεις με την περιπέτεια του covid κάνε ένα υπέρηχο καρδιάς να είμαστε σίγουροι ότι μπορείς να επανέλθεις”.
Δεν ξέρουμε όμως σε δύο ή τρεις μήνες ποια θα είναι η αντίδραση του οργανισμού, όπως επίσης δεν γνωρίζουμε -για παράδειγμα- αν θα μπορούμε κάνουμε την τρίτη δόση του εμβολίου μέσα στο έτος, το λέω εγώ που είμαι υπέρ του εμβολίου και έχω εμβολιαστεί. Εννοώ, ότι δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε -προς το παρόν- κατά πόσο είναι ασφαλές να πάμε τον Σεπτέμβριο για την τρίτη δόση μέσα στο 2021, στην περίπτωση που χρειαστεί. Δεν έχει μελετηθεί. Δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσουν τα αντισώματα ή αν εξ’ αιτίας μιας μετάλλαξης χρειαστεί υποβοήθηση. Θα γίνουν τεστ αντισωμάτων. Άρα, από τον Σεπτέμβριο αρχίζουμε -σε εισαγωγικά- πάλι από την αρχή. Θέλω να σας πω -με αυτό- ότι ψάχνουμε πολλά. Κάποια πράγματα δεν τα ξέρουμε, επειδή είναι υπό διερεύνηση και υπό μελέτη. Στις θεραπείες υπάρχει μια βελτίωση. Δυστυχώς, δεν έχουμε ξεμπερδέψει με τον ιό”.
Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ ΘΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ ΤΟ ASTRAZENECA
Ο κ. Γιώργος Μαρίνος επεσήμανε ότι έχει αρχίσει ο εμβολιασμός των αθλητών που έχουν προκριθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. “Προσπαθούμε να εμβολιάσουμε όλους τους αθλητές της Ολυμπιακής ομάδας. Έχουν ανοίξει οι κωδικοί μας και εμβολιαζόμαστε με καλό ρυθμό. Οι κωδικοί μας άνοιξαν πιο γρήγορα, όπως έγινε για παράδειγμα για τους ένστολους και τους γιατρούς”. Εξήγησε ότι η Ολυμπιακή ομάδα δεν θα κάνει κάποιο συγκεκριμένο εμβόλιο, αλλά θα αποφύγει το AstraZeneca.
“Θα κάνουμε όποιο μας τύχει στην πλατφόρμα. Απλώς, προσπαθούμε να μην κάνουμε το AstraZeneca. Όχι γιατί το φοβάμαι, αλλά για να μη συμπέσει η δεύτερη δόση σε ημερομηνία κοντά στους Ολυμπιακούς Αγώνες και ένας αθλητής έχει τις απλές παρενέργειες του εμβολίου -για παράδειγμα μυαλγίες- και χάσει τις προπονήσεις. Το βασικό χαρακτηριστικό της αποστολής μας σε αυτούς τους Αγώνες είναι ότι όλα περιστρέφονται γύρω από την covid -19. Το κεντρικό νόημα είναι ”να είμαστε όλοι υγιείς και να αποφύγουμε τη μόλυνση”.
Διότι, ένας εμβολιασμένος μπορεί να νοσήσει για 2-3 μέρες πιο ήπια. Όμως, όταν αγωνίζεσαι σε υψηλό επίπεδο και θες την επίδοση ή να πετύχεις ένα ρεκόρ και με ένα ήπιο κρυολόγημα έχεις μειωμένη αθλητική δραστηριότητα. Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι θα είμαστε εμβολιασμένοι θα λειτουργήσουμε σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής, προκειμένου να αποφύγουμε τη μόλυνση. Η Ιαπωνία έχει καθυστερήσει τους εμβολιασμούς και έχει έξαρση. Και δεν είναι μόνο οι αθλητές, τα πρόσωπα των Αγώνων. Είναι οι εθελοντές, όλο το προσωπικό της διοργάνωσης. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Γι’ αυτό θα γίνονται καθημερινά τεστ σε όλους”.
Μεταξύ των ανθρώπων που θα εργαστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι φυσικά και οι γιατροί που θα λαμβάνουν δείγματα ούρων και αίματος, τα οποία θα αποστέλλονται στα εργαστήρια αντιντόπινγκ για έλεγχο.
Όπως ενημέρωσε ο WADA (Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ) η συχνότητα των ελέγχων άρχισε να επανέρχεται σταδιακά σε αριθμούς του παρελθόντος, μετά την έναρξη των εμβολιασμών. Κατά τη διάρκεια των πρώτων εννέα μηνών του 2019 συλλέχθηκαν 231.000 δείγματα αίματος και ούρων για έλεγχο. Στο αντίστοιχο διάστημα του 2020 των σύνολο των δειγμάτων ήταν 111.000. Τον Απρίλιο του 2019 έγιναν 24.219 δειγματοληψίες, ενώ τον Απρίλιο του 2020 -όταν οι περισσότερες πόλεις παγκοσμίως είχαν τεθεί σε lockdown- μόλις 576.
Ο οργανισμός αντιντόπινγκ των ΗΠΑ συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας που διενήργησε έρευνα σε περισσότερους από 1.400 αθλητές, οι οποίοι απάντησαν στις ερωτήσεις διατηρώντας την ανωνυμία τους. Το 10% παραδέχθηκε ότι -στη διάρκεια του 2020 που ο αριθμός των ελέγχων είχε μειωθεί- έκαναν χρήση απαγορευμένων ουσιών, ενώ το 2,5% εξ’ αυτών χρησιμοποίησε ισχυρά αναβολικά, όπως τεστοστερόνη, αυξητικές ορμόνες και φάρμακα που αυξάνουν την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ένα 4% δήλωσε ότι έκανε χρήση μαριχουάνας, ενώ οι υπόλοιποι παραδέχθηκαν ότι πήραν απαγορευμένες ουσίες, όπως φάρμακα για το άσθμα, προκειμένου να βελτιώσουν την ικανότητα των πνευμόνων τους.
Το lockdown ήταν μια καλή ευκαιρία για όσους ήθελαν να υποβοηθήσουν παράνομα τον οργανισμό τους. Φυσικά, υπάρχει και η νόμιμη χρήση φαρμάκων από τους αθλητές, που είτε έχουν νοσήσει είτε αντιμετωπίζουν κάποιο τραυματισμό κ.α. Ωστόσο, πρέπει να δηλώνουν τις ουσίες που έχουν λάβει πριν από κάθε δειγματοληψία και να έχουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
Ο WADA απάντησε σε κάποια από τα ερωτήματα που έθεσε το SPORT24 για τον Covid-19, αλλά και τα εμβόλια.
“Σχετικά με τα εμβόλια -που έχουν εγκριθεί για ανθρώπινη χρήση- για τον SARS-Cov-2 ο WADA δεν έχει κάποια ιδιαίτερη ανησυχία ότι σχετίζονται με τη λίστα των απαγορευμένων ουσιών και μεθόδων. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι τα εμβόλια εμπεριέχουν κάποια απαγορευμένη ουσία”.
Ωστόσο, υπάρχει και κάτι ακόμη -επίσης σημαντικό-, που αν ίσχυε θα τίναζε στον αέρα τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πολλοί αθλητές που ντοπάρονται χρησιμοποιούν επιπλέον ουσίες, οι οποίες λειτουργούν ως “μάσκες” της απαγορευμένης. Με απλά λόγια την κρύβουν και δεν ανιχνεύεται στον εργαστηριακό έλεγχο του δείγματος. Με αυτές τις “μάσκες” έχουν το πολυπόθητο αρνητικό δείγμα.
Υπάρχει τέτοια ουσία στα εμβόλια που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως “μάσκα”; Αντίστοιχα ο ιός μπορεί να μεταβολίσει μια απαγορευμένη ουσία και να την “εξαφανίσει” από τον έλεγχο; Ο εκπρόσωπος του WADA, Τζέιμς Φιτζέραλντ απάντησε: “Δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι ένα εμβόλιο ή η ίδια η μόλυνση μπορεί να ”κρύψει” μια απαγορευμένη ουσία σε κάποιον”.
Πηγή: Sport 24
