Του Θάνου Σαρρή
Πέρυσι, όταν η Γιουβέντους έκανε το «μπαμ» με τον Κριστιάνο Ρονάλντο, ο Χαβιέρ Τεμπάς ήταν έξαλλος. Ο πρόεδρος της La Liga, ο οποίος έχει μια πολύ business oriented οπτική για το ποδόσφαιρο, υποστήριξε ότι η υψηλή φορολογία ήταν εκείνη που οδήγησε τον Πορτογάλο σούπερ σταρ σε έναν προορισμό, στον οποίο θα μπορεί να παίρνει περισσότερα από ό,τι στην Ισπανία, προσθέτοντας ότι οι φόροι εμποδίζουν την εξέλιξη στο υψηλό επίπεδο της La Liga.
Είναι περίεργο, γιατί το σύστημα φορολόγησης ουσιαστικά βοήθησε το ισπανικό ποδόσφαιρο στην εκτόξευσή του. Με τον περίφημο «νόμο Μπέκαμ», ο οποίος πήρε την ονομασία του από τον Ντέιβιντ Μπέκαμ διότι συνέπεσε με την ηχηρή μεταγραφή του από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στη Ρεάλ Μαδρίτης, τα οικονομικά κίνητρα προς τους διεθνείς ποδοσφαιριστές αυξήθηκαν. Στις 10 Ιουνίου του 2005 η ισπανική κυβέρνηση έδωσε τη δυνατότητα σε ξένους που ζουν και εργάζονται στα εδάφη της, όπως γίνεται δηλαδή με όλους τους μη γηγενείς ποδοσφαιριστές, να επιλέξουν τη φορολογία ως κάτοικοι της χώρας ή μη. Επιλέγοντας το δεύτερο, ο ποδοσφαιριστής πληρώνει φόρο 24.7% αντί για 48% και μόνο για τα κέρδη και τα περιουσιακά στοιχεία εντός Ισπανίας, αποφεύγοντας έτσι, υπό προϋποθέσεις την επιβάρυνση για τυχόν υπόλοιπα έσοδα. Υπό την κάλυψη του νόμου λοιπόν αρκετοί βρήκαν την ευκαιρία να θωρακίσουν χρήματα από εμπορικές δραστηριότητες και να προκαλούν δεύτερες σκέψεις στις αρχές. Η νομοθεσία άλλαξε το 2015 με δεδομένα τα υπέρογκα έσοδα των ποδοσφαιριστών, εξαιρώντας τους επαγγελματίες αθλητές, όμως είχε ήδη βοηθήσει ώστε να κατατεθούν ελκυστικές προτάσεις σε δεκάδες παίκτες που μεγαλούργησαν στη La Liga και την Ευρώπη. Η υπόθεση φοροδιαφυγής του Κριστιάνο Ρονάλντο είχε να κάνει με ακριβώς αυτές τις δραστηριότητες, αφού κατηγορήθηκε ότι μέσω offshore στις Παρθένες Νήσους «δημιούργησε ένα παραπέτασμα προκειμένου να κρύψει μέρος του συνολικού του εισοδήματος από τις φορολογικές υπηρεσίες». Η μέθοδος αφορούσε κυρίως την εμπορική εκμετάλλευση της εικόνας του και κάποιες real estate δραστηριότητες.
Από την άλλη, ο νόμος σταθερότητας που πέρασε στην Ιταλία το 2017, επιτρέπει στον Ρονάλντο να πληρώνει ένα σταθερό ποσό της τάξης των 100.000 ευρώ για όλα τα κέρδη του εκτός Ιταλίας, όσο και να έφταναν τα έσοδα αυτά. Ο Πορτογάλος πληρούσε τις προϋποθέσεις (όπως π.χ να μένει σε χώρα εκτός Ιταλίας για τουλάχιστον 9 από τις 10 προηγούμενες φορολογικές χρονιές) και έτσι θα φορολογούταν κανονικά μόνο για τα χρήματα που προέβλεπε το συμβόλαιό του, για τα χρήματα δηλαδή που φαίνονται ότι προέρχονται από δραστηριότητες εντός της χώρας.
Φέτος, το καθεστώς έγινε ακόμα πιο ελκυστικό, καθώς ένας νόμος για το brain drain άνοιξε στην ουσία τον δρόμο για μια διαφορετική διαχείριση από τις ποδοσφαιρικές ομάδες της Serie A. Στις 27 Ιουνίου του 2019, η Βουλή πέρασε το «Decreto Crescita», δηλαδή το αναπτυξιακό διάταγμα, προκειμένου να δώσει ώθηση στην ιταλική οικονομία μέσω ελαφρύνσεων σε πτυχιούχους. Στο άρθρο 5, προκειμένου να προσφέρει κίνητρα για δουλειά εντός των συνόρων της, προβλέπεται ένα πενταετές πρόγραμμα φοροελαφρύνσεων σε εργαζόμενους που έμεναν εκτός Ιταλίας για τα προηγούμενα δύο χρόνια και που θα επιλέξουν ως τόπο εργασίας τη χώρα για τουλάχιστον δύο χρόνια. Χωρίς να έχει σημασία αν ο υποψήφιος είναι Ιταλός, ή όχι.
Το σχέδιο νόμου αρχικά στόχευε να δώσει κίνητρα για δουλειά νέων επιστημόνων, πτυχιούχων ή ακαδημαϊκών στον ιταλικό Νότο, όπου οι εργαζόμενοι δεν θα φορολογούνται για το 90% των κερδών τους, ενώ στο βορρά αφορά στο 70% των κερδών. Στη συνέχεια, αποφασίστηκε να αφορά και επαγγελματίες αθλητές μειώνοντας όχι τον συντελεστή, αλλά το ποσοστό επί των χρημάτων. Στο ποδόσφαιρο, το γεωγραφικό κίνητρο καταργήθηκε κατόπιν παραπόνων των ομάδων από τον βορρά. Έτσι, οποιοσδήποτε ποδοσφαιριστής που τα προηγούμενα δύο χρόνια ήταν στο εξωτερικό και επιλέξει την Ιταλία για τουλάχιστον δύο έτη, θα φορολογηθεί για το 50% των εισοδημάτων του. Τι σημαίνει αυτό; Μέχρι τώρα, για έναν ποδοσφαιριστή με συμβόλαιο 10 εκατομμυρίων, για παράδειγμα, η ομάδα θα έπρεπε να δώσει συνολικά 17.5 εκατομμύρια, καθώς φορολογούταν το 100% του εισοδήματός του με συντελεστή 43.5%. Πλεόν, το κόστος θα φτάνει στα 12.7 εκατομμύρια. Σε συνδυασμό με το σταθερό ποσό για τα κέρδη εκτός Ιταλίας, το οποίο με τις offshore, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης εικόνας και τις λοιπές «επενδύσεις» που γίνονται από ποδοσφαιρικούς αστέρες αποτελεί πολύ σημαντικό όρο, το ιταλικό ποδοσφαιρικό περιβάλλον πλέον γίνεται πολύ ελκυστικό και προφανώς αποτελεί έναν λόγο για μεταγραφικές κινήσεις όπως αυτή του Ντε Λιχτ στη Γιουβέντους, του Πάου Λόπεθ στη Ρόμα, το φλερτ της Ιντερ με Λουκάκου, της Νάπολι για τον Χάμες, κ.ο.κ.
Είναι δεδομένο ότι τα οικονομικά κίνητρα μπορούν να προσελκύσουν πιο μεγάλα ονόματα στο calcio και αυτό με τη σειρά του να φέρει περισσότερες επιτυχίες στην Ευρώπη, περισσότερο κόσμο στα γήπεδα, καλύτερους αγώνες, περισσότερα τηλεοπτικά έσοδα κτλπ, με μια μέθοδο που έχει αρκετά κοινά με την Ισπανία. Από την άλλη όμως, υπάρχουν μειονεκτήματα. Οι Ιταλοί που παίζουν εκτός Ιταλίας είναι ελάχιστοι, επομένως μακροπρόθεσμα η τροπή που δείχνουν να παίρνουν τα πράγματα δεν θα έχει θετική επίδραση στο ιταλική στοιχείο και άρα στην εθνική και τα εγχώρια ταλέντα. Το κράτος χάνει χρήματα για να προσφέρει διευκολύνσεις σε εκατομμυριούχους και οι αντιδράσεις από τα υπόλοιπα στρώματα της κοινωνίας, μοιάζουν φυσικό επακόλουθο, ενώ το καθεστώς ευνοεί τα σκοτεινά δρομολόγια του χρήματος μέσω εταιρειών φαντασμάτων και φορολογικών παραδείσων, για λόγους φοροαποφυγής.
Η δημοσιοποίηση των Panama Papers τον Απρίλιο του 2016 έδωσε μια πολύ καλή εικόνα για την λειτουργία των υπεράκτιων εταιρειών στον κόσμο του ποδοσφαίρου. Τα έγγραφα που διέρρευσαν φανέρωσαν την δημιουργία εικονικών εταιρειών σε φορολογικούς παραδείσους από ποδοσφαιριστές, ιδιοκτήτες ομάδων, αξιωματούχους, ατζέντηδες και από τους ίδιους τους συλλόγους. Αν ο δρόμος για την εξέλιξη του calciο περνά από τα ίδια μονοπάτια, υπάρχουν αρκετές αμφιβολίες για την μακροημέρευση και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
