Συνέντευξη στον Νίκο Παναγιωτόπουλο
Η συνάντηση με τον Σάββα Καρυπίδη αποτελούσε δημοσιογραφική μου προτεραιότητα από τότε που ήρθα στην πόλη. Δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, καθώς ο Σάββας αποτελεί – κατ’ εμέ- το μεγαλύτερο αθλητικό μέγεθος για την Πιερία μαζί με τον Κώστα Κουκοδήμο. Δύο παγκόσμιοι αθλητές από την πόλη μας. Ίσως σας προκαλεί εντύπωση αυτό, αλλά ο Σάββας όχι μόνο κατέκτησε τον Όλυμπο του handball, αλλά άγγιξε και την κορυφή του Everest!
Οι συνεχόμενες υποχρεώσεις του όμως με τον Φίλιππο Βέροιας, σε Ελλάδα και Ευρώπη, δε μας έδωσαν την ευκαιρία να συναντηθούμε νωρίτερα. Κάλλιο αργά παρά ποτέ όμως, όταν μιλάμε για μία τέτοια συνάντηση. Η χρονιά τελείωσε με το νταμπλ στην Ελλάδα και την παρουσία της ομάδας στους δεκαέξι του Challenge Cup και τον Σάββα να αφήνει και πάλι το στίγμα του με τις εμφανίσεις του. Το τέλος των αγωνιστικών του υποχρεώσεων, για την σεζόν 2015-16 άνοιξε το δρόμο για να συναντηθούμε, όπερ και εγένετο.
Την σκεφτόμουν εντελώς διαφορετικά αυτήν την συνάντηση. Με έκπληξη όμως, διαπίστωσα ότι η πλειοψηφία των συμπολιτών μας δεν έχει συνειδητοποιήσει τι αθλητικό μέγεθος έχουμε στην πόλη μας. Ίσως φέρει ευθύνη και ο Σάββας γι’ αυτό, καθώς είναι τόσο “θνητός” στην συμπεριφορά του, που μας κάνει και ξεχνάμε ότι είναι ο Θεός του ελληνικού handball. Ως εκ τούτου η συζήτησή μας κινήθηκε εντελώς διαφορετικά από ότι σκέφτόμουν αρχικά, θέλοντας να γνωρίσουμε καλύτερα τα επιτεύγματα του δικού μας Σάββα.
Η συνάντησή μας συνέπεσε χρονικά με ένα νέο επαγγελματικό του εγχείρημα, οπότε μοιραία οι ρόλοι του οικοδεσπότη και του καλεσμένου αντιστράφηκαν και αντί να τον υποδεχθώ, με υποδέχθηκε εκείνος στο Oliver’s Pub.
Την πρώτη γέυση από το τι αναμενόταν να δούμε στο μέλλον μας την έδωσες το 1999, σε ηλικία μόλις 20 χρονών. Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Αιγύπτου.
Σ.Κ.: Ήταν το πρώτο μου Παγκόσμιο Πρωτάθλημα με την Εθνική Ομάδα. Είχα ανακυρηχθεί καλύτερος εξτρέμ της διοργάνωσης και είχα βγει πρώτος σκόρερ, μετά από μία πολύ καλή χρονιά στο ξεκίνημα της καριέρας μου. Όλα πήγαιναν καλά.
Και δύο χρόνια μετά αφήνεις την Κατερίνη.
Σ.Κ.: Ναι, παίρνω την πρώτη μου μεταγραφή. Φεύγω από τον Αρχέλαο και πάω στην Αθήνα και τον Πανελλήνιο. Εκεί κάναμε δύο καλές χρονιές που συνδιάστηκαν με ένα νταμπλ και καλή πορεία στην Ευρώπη.
Επόμενός σου σταθμός η Βέροια, απ’ όπου στην συνέχεια έφυγες για το εξωτερικό.
Σ.Κ.: Σωστά. Μετά τον Πανελλήνιο πήγα τον Φίλιππο. Στην συνέχεια είχα υπογράψει να φύγω μετά το Παγκόσμιο, όπου είχαμε πολύ καλή παρουσία και πήγα στην Ελβετία.
Και βρίσκεσαι σε ηλικία 24 χρονών σε έναν άλλο κόσμο. Και σε ότι αφορά τον τρόπο ζωής, αλλά και το handball.
Έτσι ακριβώς. Τα πράγματα εδώ δεν είναι όπως είναι στο εξωτερικό. Είναι εντελώς διαφορετική η κατάσταση και η νοοτροπία. Ξαφνικά άλλαξε η ζωή μου. Ζούσα κι εδώ σαν αθλητής, αλλά στην Ευρώπη έχουν μία εντελώς διαφορετική νοοτροπία. Αλλά πλέον ήταν η δουλειά μου, ήμουν πλέον επαγγελματίας αθλητής.
Και μετά έρχεται η Wetzlar.
Σ.Κ.: Είχα ήδη υπογράψει στην Wetzlar, αλλά είχα στη διάθεση μου έξι μήνες να παίξω με τον Φίλιππο και ήρθε η μεταγραφή σην Schaffhausen, στην Ελβετία. Εκεί κατέκτησα το νταμπλ, έχοντας όμως πάντα στο μυαλό μου ότι μετά θα φύγω για Γερμανία. Εκεί έμεινα δύο χρόνια. Δύο πολύ καλές χρονιές στην Bundesliga, στο καλύτερο πρωτάθλημα του Κόσμου. Στο ξεκίνημά στο στην Γερμανία έβαλα κοντά στα 175 γκολ. Μια παρουσία τόσο καλή, που ούτε κι εγώ δεν την περίμενα. Αγωνιζόμουν δίπλα σε τεράστιους αθλητές τους οποίους τους έβλεπα μικρός σε βιντεοκασέτες. Τις έβλεπα κι έλεγα: “σιγά μην παίξω εγώ εκεί”. Ζούσα σ’ ένα όνειρο, καθώς αυτοί οι παίκτες ήταν τα είδωλά μου.
Στη συνέχεια έρχεται η MT Melsungen , μια μοναδικη εμπειρια για εσένα.
Σ.Κ.: Ναι, εκεί έμεινα 6 χρονια. Το να μείνεις σε μια ομάδα πάνω απο 2 ή 3 χρόνια σημαίνει πάρα πολλά για έναν αθλητή. Με αγάπησε πολύ ο κόσμος στο Melsungen.
-Έγινες τοπικός ήρωας εκεί…
Σ.Κ.: Έγινα τοπικός ήρωας, έδωσα τα πάντα εκεί. Έκανα τις καλύτερες χρονιές της καριέρας μου και κατέκτησα κορυφές.
Η MT Melsungen ήταν μια μικρομεσαία ομάδα ομάδα της Γερμανιας ,η οποία μαζί σου και με τη υποστήριξη άλλων δύο Ελλήνων, στην πορεία, άγγιξε το απολύτο θαύμα.
Σ.Κ.: Ήταν μια ομάδα που ήταν να ανήκει στις 8 πρώτες ομάδες της Γερμανίας. Μια ομάδα με πολύ καλή πάστα παικτών, με πολλούς ξένους παίκτες. Κάθε χρονιά γινόταν καλύτερη. Πέρυσι και φέτος αυτή η ομάδα ανήκει στη πρώτη τετράδα της Bundesliga
Από όσο ξέρω, εκεί αντιμετώπισες κάποιες δυσκολίες προσαρμογής, κυρίως στον εξωγηπεδικό τρόπο ζωής. Θύμαμαι σε μια συνεντευξη σου που έλεγες οτι δεν έχει ήλιο…
Σ.Κ.: Ναι, σίγουρα είναι διαφορετική νοοτροπία, διαφορετικός καιρός, άλλες συνήθειες ,άλλος τρόπος ζωής. Το σίγουρο είναι οταν τα πρώτα χρονια ήταν πολύ δύσκολα για μένα. Έπρεπε να παλέψω με τον εαυτό μου τον ίδιο, με τη δική μου τη ζωή. Έπρεπε να είμαι επαγγελματίας στη δουλειά μου, γιατί οπως ξερουμε πολύ καλά πρέπει να αγωνίζεσαι γιατί αυτή είναι η δουλειά σου, να δίνεις το καλύτερο σου εαυτό και να αποδίδεις τα μέγιστα. Παράλληλα είχα και το πρόβλημα της προσαρμογής μου αλλά μετά απο κάποια χρόνια όλα πήγαν καλά.
Και μετά απο 8 χρόνια έρχεται η ώρα του επαναπατρισμού με ένα μεγάλο εγχείρημα που έκανε τότε ο κος Λαζόπουλος στην ΑΕΚ. Επστρέφοντας, τι είχε αλάξει στο Ελληνικό Handball; Σε συλλογικό επίπεδο, είδες κάποια αλλαγή ; Κάποια βελτίωση ή επέστρεψες στο παρελθόν;
Σ.Κ.: Είδα διαφορετική νοοτροπία. Είδα ότι οι ομάδες και τα σωματεία δουλεύουν σε πιο εντατικούς ρυθμούς. Δίνουν βαρύτητα στις προπονήσες, πιο πολλές ώρες διότι γνωρίζουμε οτι εάν δε δουλέψεις πολύ σκληρά, αποτελέσματα δε θα δείς ποτέ. Απο εκεί και πέρα, το έχω ξαναπεί, είιμασε πολύ πίσω σε σχέση με τα Ευρωπαικά Πρωταθλήματα.
Αυτο αντικατοπτρίζεται και απο τς πορείες των Ελληνικών Συλλόγων.
Σ.Κ.: Ετσι ακριβώς. Το επίπεδο δεν είναι τόσο υψηλό όσο θα μπορούσε.
Αν δε βρεθεί καποιος τρελλός να κάνει μια επένδυση…
Σ.Κ.: Μια επένδυση η οποία θα φέρει πρωτοκλασσάτους παίκτες και από εκεί και πέρα θα πλαισιώσυν οι μικροί την ίδια πάστα ταλέντων. Να θα δουλέψουν πίσω απο τους παίκτες που έχουν εμπερία και είναι καλοί παίκτες, ώστε αυτή η ομάδα και να πρωταγωνιστεί χρόνια.
Ένα τέτοιο project κατά πόσο θεωρείς οτι είναι βιώσιμο στην Ελληνική κoινωνία και στο Ελληνικό Handball; Να μπει κάποιος δυνατά, να φέρει τους πρωτοκλασσάτους. Κατά πόσο μπορεί να είναι βιώσιμο αυτό το project μακροπρόθεσμα με το δεδομένο οτι τα ανάλογα έσοδα δε θα έρθουν ποτέ, οπότε πάντα θα πρέπει να βρίσκεται ένας τρελλός να χρηματοδοτεί.
Σ.Κ.: Πλέον είναι ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα, γιατί βλέπουμε ότι και στο ποδόσφαιρο, που είναι ο βασιλιάς των σπορ, βέβαια είναι διαφρετικα τα μεγέθη, πολλές ομάδες αδυνατούν να βρουν κάποια μεγάλη χορηγία ή κάποιον “τρελό” όπως αναφέρεις… Πού στο Handball… Που είναι ένα άθλημα διαφορετικό ,δεν είναι τόσο γνωστό και τόσο δημοφιλές εδώ στην Ελλάδα. Θεωρώ οτι είναι δύσκολο. Μόνο αν είναι κάποιος που έχει τη τρέλλα να πάρει μια ομάδα να φέρει τος καλύτερους παίχτες, να πάρει για ένα δυο χρόνια το πρωτάθλημα, να κάνει αυτό που θέλει να κάνει. Αλλά αναφέρω πάλι αν θέλει να το κάνει αυτό θα πρέπει να έχει μια βάση με μικρά ταλέντα μικρούς παίχτες οι οποίοι μετά απο 2-3 χρόνια θα μπορέσουν να κρατήσουν το κορμό της ομάδος και να γίνει καλύτερη δουλειά.
Αν και θεωρώ με βάση την προβολή των αθλημάτων και του μοιράσματος της εμπορικής πίτας, είναι αδύνατο να γίνει αυτό αν πρώτα δεν επενδύσεις, να φέρεις τις επιτυχίες να μεγαλώσεις το προϊόν σου και να προσελκύσεις και νέα παιδιά. Δηλαδή με την παρούσα στάσιμη κατάσταση που βρίσκεται το handball, πλην κάποιων επαρχιακών πόλεων που έχουν την ιστορία και την υποδομή δε ξέρω κατά πόσο μπορεί να προσελκύσει νέα παιδιά μια βραχυσπρόθεσμη όπως αποδεικνύεται επένδυση και ένα πυροτέχνημα 1-2 ετών.
Σ.Κ.: Είναι αρκετά δύσκολο, έχεις δίκιο, συμφωνώ απόλυτα. Τα μικρά τα παιδάκια που θέλουν να ασχοληθούν με οτον αθλητισμό θα κοιτάξουν ποιό είναι το είδωλο τους. Δυστυχώς η τηλέοραση δείχνει τον βασιλιά των σπορ που είναι το ποδόσφαιρο, μετά είναι το basket, το volley και το handball.
Σε κάτι που ήσουνα αιρετικός απο μικρός. Ξεκίνησες από μη προβεβλημένο άθλημα, το στιβο, και συνέχισες σε ένα επίσης μη προβεβημένο άθλημα το Handball
Σ.Κ.: Έτσι ακριβώς. Και πιο πριν από το στίβο έπαιζα ποδόσφαιρο. Μου άρεσε το ποδόσφαιρο, έπαιζα στη γειτονιά, κατόπιν πήγα σε μια ομάδα όπου τελικά δε μου άρεσε και τόσο, μετά ήμουν “στιβικός”, έτρεχα σε αγώνες και μικρός στο σχολείο, σε κάποιους σχολικούς αγώνες πέταξα ένα μπαλάκι, ήμουν και αριστερόχειρας, με πήραν, έφτιαξαν κάποιες ακαδημίες του χάντμπολ και έγινε όλο αυτό που έγινε. Μου άρεσε πάρα πολύ το άθλημα το οποίο υπηρέτησα μέχρι τώρα.
Θα μείνω στην Α.Ε.Κ. η οποία δείχνει να είναι ένα ιδιαίτερο κομμάτι της καριέρας σου στην Ελλάδα, με το οποίο διατηρείς δεσμούς ακόμη, συναισθηματικούς, κάτι που γίνεται φανερό κατά περιόδους.
Σ.Κ.: Γίνεται φανερό γιατί ποτέ δε ξεχνάω. Είμαι παιδί και χαρακτήρας που λειτουργώ με το συναίσθημα. Δένομαι με ανθρώπους μου με αγαπούν και εκτιμούν αυτό που κάνω. Από την Α.Ε.Κ. και τον κ. Λαζόπουλο έφυγα απλήρωτος με μια οφειλή 30-40 χιλιάδων ευρώ. Ποτέ δε βγήκα να αναφέρω κάτι αρνητικό για κανένα λόγο. Τα πράγματα όσον αφορά στο επαγγελματικό μου συμβόλαιο πήγαν χάλια γιατί τελικά αποδείχτηκε ότι ο κ. Λαζόπουλος δεν ήταν σωστός στις υποχρεώσεις της ομάδας. Από εκεί και πέρα εγώ τα αναίρεσα όλα, γιατί η αγάπη του κόσμου και η “δίψα”, στο να έρχονται σε κάθε παιχνίδι, να σε βλέπουν και να σε χειροκροτούν και να τραγουδούν για την ομάδα και το σωματείο που λέγεται Α.Ε.Κ., με έκαναν να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό, γιατί πάνω από όλα δε μετρούν τα λεφτά, μετράει το συναίσθημα και η αγάπη που σου δείχνει ο κόσμος. Όταν παίρνεις κάτι τέτοιο, εγώ, η αλήθεια είναι, δένομαι περισσότερο και τα χρήματα είναι δευτερεύον.
Και εξακολουθεί να το δείχνει κι όταν κατεβαίνεις στην Αθήνα και παίζεις με την Α.Ε.Κ. σαν αντίπαλος.
Σ.Κ,: Έχω μια ιδιαίτερη σχέση γιατί πήγα και έδωσα την καρδιά μου. Δεν είμαι από τους ανθρώπους που ψεύδομαι ώστε να “το παίξω φόλα Αεκτζής” για να με αγαπήσει ο κόσμος. Ο κόσμος κατάλαβε ότι επιστρέφοντας επαγγελματίας από το εξωτερικό, ήμουν απλήρωτος αλλά παρέμεινα εκεί. Αυτό δεν το ξέχασαν ούτε αυτοί, ούτε κι εγώ. Από εκεί και πέρα, ναι, ίσως θα ήταν η μόνη ομάδα στην οποία θα μπορούσα να παίξω χωρίς χρήματα για να τους βοηθήσω όσο μπορώ, όμως οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις και η οικογένειά μου δε μου αφήνουν το χρόνο να κάνω κάτι τέτοιο. Μάλιστα είμαι σε ένα δίλημμα τώρα, διότι αν και είχα ανανεώσει με το Φίλιππό και για τη νέα σεζόν, λόγω υποχρεώσεών μου, δε μου αφήνεται το περιθώριο να παίξω χάντμπολ όπως θέλω εγώ.
Μετά την αποχώρησή σου από την Α.Ε.Κ. αρχίζεις από μερίδα του τύπου να χαρακτηρίζεται βετεράνος και ότι περιμένουμε την ανακοίνωση της απόσυρσής του Σάββα Καρυπίδη από τα αγωνιστικά του χάντμπολ. Επιστρέφεις στην Κατερίνη, ιδίως αυτή η επιλογή σου φούντωσε τα σενάρια: “Ο Καρυπίδης τελείωσε. Πάει να κλείσει την καριέρα του στην ομάδα που ξεκίνησε”. Περνάει η χρονιά, πηγαίνεις στο Φίλιππο και “σηκώνεις” ένα ακόμα νταμπλ. Μαζί με άλλους “συνταξιούχους” κατακτάτε την κορυφή της Ελλάδας εις διπλούν και φτάνετε στους “16” της Ευρώπης.
Σ.Κ.: Το ότι γύρισα στο σπίτι μου και έπαιξα στον Αρχέλαο ήταν κάτι που έκανα γιατί ήθελα να τιμήσω και τη φανέλα του Αρχελάου, την ομάδα μου, στην ομάδα που ξεκίνησα, στους ανθρώπους που αγαπώ. Τους βοήθησα, ανέβηκαν κατηγορία. Από εκεί και πέρα είχα μια πρόταση από το Φίλιππο, που δεν είχε να κάνει με το οικονομικό κομμάτι, αλλά έγινε από τον καλό μου “κολλητό” φιλο, Γρηγόροη Σανίκη ο οποίος μου εξέφρασε την επιθυμία να είμαι δίπλα του σε αυτό που θέλει να κάνει στη Βέροια. Του είπα ότι θα τον βοηθήσω. Μαζευτήκαμε και γίναμε μια πολύ καλή παρέα. Κατακτήσαμε το ντάμπλ που ήταν ο στόχος μας, κι όλα καλά!
Μιας και αναφερθήκαμε στο νταμπλ, ένας από τους δυο τίτλους κατακτήθηκε λίγες ώρες μετά από μια πολύ δύσκολη στιγμή για σένα. Πού τη βρήκες τη δύναμη; Και σε μένα έχει συμβεί αλλά απλώς έπρεπε να πάω στη δουλειά μου. Εσύ είχες να παίξεις το στόχο μιας χρονιάς, λίγες ώρες μετά την απώλεια ενός δικού σου προσώπου.
Σ.Κ.: Ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή, μια πρωτόγνωρη στιγμή και για μένα. Έχω ζήσει πολλά στον αθλητισμό. Είτε να έχω πάρα πολύ άγχος και στρες στο πως θα αντιμετωπίσουμε τον αντίπαλο, είτε το ότι πρέπει σήμερα να κερδίσουμε το παιχνίδι. Με το θάνατο του πατέρα μου, μου ήλθαν όλα όπως δεν τα περίμενα. Τα συναισθήματα κυριαρχούσαν. Η στενοχώρια μεγάλη. Θεωρώ ότι ο Θεός πάντα σου δίνει τη δύναμη να προχωρήσεις. Το είδα ότι θα ήθελα με τον οποιονδήποτε τρόπο να βοηθήσω την ομάδα μου, έστω και μόνο με την παρουσία μου, να τους βοηθήσω ψυχολογικά, ακόμη κι αν δεν έπαιζα καλά. Για μένα προσωπικά ήταν αρκετά δύσκολο. Δε θα μπορούσα να τρέξω όσο θα έπρεπε. Το βάρος κυριαρχούσε πάνω μου, στην ψυχολογία μου, στο σώμα μου, αλλά πήρα την απόφαση και είπα ότι θα πρέπει να βοηθήσω τους συμπαίκτες μου, γιατί οι κόποι μιας χρονιάς κρίνονται στα τελευταία παιχνίδια. Έπρεπε να τους βοηθήσω.
Πάμε και λίγο στην Εθνική Ελλάδος. Θεωρώ την πιο γεμάτη περίοδο της καριέρας σου τη διετία 2004-2005. 6η θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες, 5η στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Σ.Κ.: Χάσαμε από την Τσεχία. Αν κερδίζαμε τους Τσέχους θα πηγαίναιμε ημιτελικό κόσμου. Κάτι πρωτόγνωρο για μας. Μέσα στην Τυνησία, με 17.000 κόσμο.
Μάλιστα, δε χάσατε από την Τυνησία.
Σ.Κ.: Ναι. Φέραμε ισοπαλία μπροστά σε 17.000, στην έδρα τους. Η Τυνησία είναι μεγάλο μέγεθος στο χάντμπολ. “Στα χαρτιά” ήταν ανώτερή μας, αλλά οι Έλληνες δείξαμε μεγάλη ψυχική δύναμη, ότι έχουμε ψυχή και καρδιά και μπορούμε να κατακτήσουμε τα πάντα.
Εκείνη τη διετία συμμετείχες και στη Μικτή Κόσμου.
Σ.Κ.: Ήταν για μένα κάτι που ούτε στα όνειρά μου δεν το είχα σκεφτεί ότι μπορούσε να γίνει. Όπως και το ότι βγήκα πρώτος σκόρερ στη Γερμανία, δεύτερος σκόρερ, συμμετείχα στο Όλ Σταρ Γκέιμ, καλύτερος παίκτης στη θέση μου. Εϊναι πράγματα τα οποία δεν τα φανταζόμουν ποτέ.
Σκέψεις και πλάνα για την επόμενη χρονιά και για το μέλλον του Σάββα στο χάντμπολ υπάρχουν αυτή τη στιγμή;
Σ.Κ.: Είχα ανανεώσει στο Φίλιππο αλλά πήρα την απόφαση να μη συνεχίσω γιατί δεν προλαβαίνω λόγω έλλειψης χρόνου. Από εκεί και πέρα, δε ξέρω αν παίξω μια ακόμη χρονιά ή θα σταματήσω. Θα το σκεφτώ το επόμενο διάστημα και θα πάρω την απόφασή μου.
Θα είναι κι αυτή μια δύσκολη περίοδος, να προσπαθήσεις να “σκοτώσεις” τον παίκτη “Σάββα”.
Σ.Κ.: Έτσι ακριβώς. Μια μεγάλη καριέρα.
Η μεγαλύτερη για Έλληνα παίκτη…
Σ.Κ,: Δεν ξέρω πως το θέτεις. Εγώ θεωρώ ότι για την καριέρα και όσα έκανα στον αθλητισμό έχασα χρόνια ζωής, μέρες, ώρες, θυσιάστηκα, έχασα χαρές. Απλά τώρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσω ότι αρχίζει ένας νέος κύκλος της ζωής μου. Έχω κάνει κάποιες επενδύσεις στις οποίες πρέπει να βρίσκομαι κοντά και να κοιτάξω το άμεσο και απώτερο μέλλον.
Κλείνοντας ο κύκλος του παίκτη κλείνει και ο κύκλος του χάντμπολ ή υπάρχουν σκέψεις να συνεχίσεις σαν προπονητής ή κάτι άλλο;
Σ.Κ.: Έχω πάρει το δίπλωμα του προπονητή απλά ακόμη δεν έχω πάρει τις αποφάσεις μου ως προς το πως θα βρίσκομαι κοντά στο χάντμπολ. Θα ήθελα να βρίσκομαι από μια πλευρά. Όσον αφορά στο αγωνιστικό κομμάτι, νομίζω ότι σιγά σιγά έχω τελειώσει, αλλά θα το γνωρίζω τις επόμενες ημέρες.
Δείτε μερικές στιγμές του Σάββα Καρυπίδη που τις αποθανάτισε ο φωτογραφικός φακός.
