Ο τερματοφύλακας του Pelé

Του Ιωάννη Πέππα

Ο Βραζιλιάνος τερματοφύλακας Ζίλμαρ ντος Σάντος Νέβες, περισσότερο γνωστός απλά ως Ζίλμαρ (Gylmar dos Santos Neves, “Gilmar”), γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου του 1930, στο Σάντος, τη βραζιλιάνικη μεγαλούπολη στα παράλια της πολιτείας του Σάο Πάουλο. Με μεγάλη καριέρα για τη Κορίνθιανς και τη Σάντος, ήταν μέλος της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας σε 3 Παγκόσμια Κύπελλα και υπερασπίστηκε την εστία της στους 2 πρώτους Παγκόσμιους Τίτλους της «σελεσάο». Εκλέχτηκε ως ο Καλύτερος Βραζιλιάνος Τερματοφύλακας του 20^ου Αιώνα και ένας από τους 5 Καλύτερους στον Κόσμο από τον Διεθνή Οργανισμό Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου (IFFHS). Ήταν γνωστός για τα εξαιρετικά αντανακλαστικά του, την ευλυγισία, την επιδεξιότητα και τον χαρακτήριζε το νηφάλιο ύφος του στον αγωνιστικό χώρο και η ειρηνική του προσωπικότητα! Επειδή ήταν ο πρώτος τερματοφύλακας για τη Σάντος, όταν ξεκίνησε εκεί ο Πελέ (Edson Arantes do Nascimento, “Pelé”) για να γίνει η Κορυφαία Ομάδα της δεκαετίας του 1960 και παράλληλα ο εθνικός τερματοφύλακας στους πρώτους βραζιλιάνικους Παγκόσμιους Τίτλους, που ήλθαν με την εμφάνιση του «Βασιλιά» στο ποδοσφαιρικό στερέωμα, είναι διάσημος σε όλο τον κόσμο ως «Ο Τερματοφύλακας του Πελέ»! Το 1998, τιμήθηκε με το μετάλλιο του Τάγματος Αξίας της FIFA.

Στο βιβλίο του Άλεξ Μπέλλος (Alex Bellos), «Futebol: The Brazilian Way of Life» (Ποδόσφαιρο: Ο Βραζιλιάνικος Τρόπος Ζωής), αναφέρεται ότι το όνομα «Gilmar» είναι αναφορά προς τους γονείς του, GILberto και MARia! Γιος ενός εμπόρου στο Σάντος, ξεκίνησε την καριέρα του παίζοντας για τη Τζαμπαγκουαρά, έναν σύλλογο στη γενέτειρά του και μεταγράφηκε στη Κορίνθιανς το 1951. Αν και η εκκίνηση του στον σύλλογο, ήταν κάπως περίπλοκη, μιας και θεωρήθηκε ο βασικός υπαίτιος μιας μνημειώδους ήττας με 3-7, στις 25 Νοεμβρίου του 1951, από την Πορτουγκέζα, μετά από τέσσερις μήνες θα επιστρέψει για να παραμείνει για μια 10ετία ο βασικός γκολκίπερ της! Με την «Τιμάο» (σημαίνει Μεγάλη Ομάδα), αναδείχθηκε Πρωταθλητής στο πολιτειακό πρωτάθλημα του Σάο Πάουλο, το Campeonato Paulista, το 1951, το 1952 και το 1954. Θεωρείται ο καλύτερος τερματοφύλακας στην ιστορία της Κορίνθιανς!

Το 1961, για 3.000 δολάρια, υπέγραψε στη Σάντος, όπου ήταν μέλος μιας από τις Καλύτερες Ομάδες στην ιστορία του αθλήματος και ίσως τη Καλύτερη Ομάδα ποδοσφαίρου της εποχής εκείνης, όντας μεταξύ άλλων, συμπαίκτης με ποδοσφαιριστές-θρύλους, όπως τον Πελέ, τον Πέπε (José Macia, “Pepe”), τον Ζίτο (José Ely de Miranda, “Zito”), τον Μεγκάλβιο (Mengálvio Pedro Figueiró), τον Λίμα (Antônio Lima dos Santos) και τον Κουτίνιο (Antônio Wilson Vieira Honório, “Coutinho”)! Με τον Ζίλμαρ υπερασπιστή της εστίας της, η Σάντος κατέκτησε σχεδόν κάθε διοργάνωση που διεκδίκησε! Κατέκτησαν 5 πολιτειακά πρωταθλήματα Σάο Πάουλο (Campeonato Paulista -1962, 1964, 1965, 1967 και 1968), 5 εθνικά πρωταθλήματα Βραζιλίας (Campeonato Brasileiro Série A’ -1961, 1962, 1963, 1964 και 1965), 2 συνεχόμενα Κόπα Λιμπερταδόρες, το 1962 εναντίον της Πενιαρόλ και το 1963 εναντίον της Μπόκα Τζούνιορς και τα 2 Διηπειρωτικά Κύπελλα των ίδιων ετών, το 1962, εναντίον της Μπενφίκα του Εουσέμπιο (Eusébio da Silva Ferreira) και το 1963 εναντίον της Μίλαν. Τερμάτισε τη καριέρα του στη Σάντος, το 1969, σε ηλικία 39 ετών.

Με την εθνική ομάδα της Βραζιλίας, έπαιξε 104 φορές, με αναγνωρισμένα από τη FIFA τα 94 από αυτά. Γνώρισε την ήττα σε μόλις 16 αγώνες και δέχτηκε 95 γκολ, ενώ για μεγάλο διάστημα διετέλεσε και αρχηγός της. Έκανε το ντεμπούτο του, τη 1^η Μαρτίου του 1953, στη Λίμα του Περού, κατά τη διάρκεια του αγώνα εναντίον της Βολιβίας για το Κόπα Αμέρικα (8-1). Είχε επιλεγεί για την εθνική ομάδα για 3 συνεχόμενες διοργανώσεις Παγκοσμίου Κυπέλλου, το 1958 στη Σουηδία, το 1962 στη Χιλή και το 1966 στην Αγγλία. Έπαιξε επίσης στο Campeonato Sudamericano (Πρωτάθλημα Νοτίου Αμερικής, ο πρόγονος του Κόπα Αμέρικα) το 1953, το 1956, το 1957 και το 1959 στην Αργεντινή, καταλαμβάνοντας 3 δεύτερες θέσεις, την πρώτη φορά πίσω από την Παραγουάη και οι δύο τελευταίες πίσω από την Αργεντινή.

Ήταν ο βασικός γκολκίπερ στα 2 πρώτα Παγκόσμια Κύπελλα που κατέκτησε η Βραζιλία. Το 1958, με το ασυνήθιστο για τερματοφύλακα № 3 στη πλάτη, δέχτηκε τα 2 πρώτα γκολ από τους Γάλλους Ζιστ Φοντέν (Just Fontaine) και Ροζέ Πιαντονί (Roger Piantoni), στον ημιτελικό, στη νίκη με 5-2, στις 24 Ιουνίου στο Στάδιο Råsunda της Στοκχόλμης. Δέχτηκε άλλα 2 στον τελικό. Στη Χιλή, το 1962, ήταν πάλι ο βασικός στον δεύτερο συνεχόμενο θρίαμβο για τη «σελεσάο», δεχόμενος 5 γκολ κατά τη διάρκεια του τουρνουά. Το 1966 στην Αγγλία, στα 36 του πλέον, ξεκίνησε στους 2 πρώτους αγώνες, με τη Βουλγαρία (2-0) και την Ουγγαρία (1-3), αλλά αντικαταστάθηκε από τον Μάνγκα (Haílton Corrêa de Arruda, “Manga”) στο 3^ο και καθοριστικό παιχνίδι με την Πορτογαλία (1-3). Υπεράσπισε τη βραζιλιάνικη εστία σε 14 αγώνες τελικής φάσης Παγκοσμίου Κυπέλλου. Στο νίκη με 2-1 επί της Αγγλίας, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στις 12 Ιουνίου του 1969, ο δημοφιλής τερματοφύλακας, έπαιξε το αποχαιρετιστήριο διεθνές παιχνίδι του. Είναι ο μόνος τερματοφύλακας στη Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ιστορία που έχει κατακτήσει 2 συνεχόμενα Παγκόσμια Κύπελλα, όντας βασικός στην αρχική 11άδα!

Υπήρξε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα επόπτης της εθνικής ομάδας. Στη Σάντος, ήταν προπονητής τερματοφυλάκων, ενώ διετέλεσε και μέλος του διοικητικού της συμβουλίου. Ήταν από τους πρωτεργάτες των επαγγελματικών αναγκών των ποδοσφαιριστών και διετέλεσε επικεφαλής της Ένωσής τους. Επιχειρηματικά, υπήρξε ιδιοκτήτης δύο αντιπροσωπειών αυτοκινήτων στο Σάο Πάουλο. Το 1998, τιμήθηκε με το Βραβείο Μέλους του Τάγματος της Αξίας της FIFA.

Υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 2000 και πέρασε τα τελευταία 13 χρόνια της ζωής του σε αναπηρικό καροτσάκι. «Δεν μπορούσε να μιλήσει, αλλά μας αναγνώριζε όλους όταν τον επισκεπτόμασταν», δήλωσε ο Κουτίνιο, πρώην συμπαίκτης του στη Σάντος. «Κάθε φορά που μιλούσαμε, τα μάτια του γέμιζαν δάκρυα» Ο Ζίλμαρ, πέθανε στις 25 Αυγούστου του 2013, μόλις 3 ημέρες μετά τα 83^α γενέθλιά του, στο Σάο Παουλο, συνέπεια καρδιακού επεισοδίου.

Υπάρχει μια φοβερή ιστορία που διαδραματίστηκε κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1958. Ένας από τους βασικούς οπισθοφύλακες της ομάδας, ο Ντε Σόρντι (Nílton De Sordi), ήταν ανήσυχος πριν τον προημιτελικό με την Αγγλία. Στη κουβέντα που έκανε μαζί του ο Ζίλμαρ για να τον εμψυχώσει, τελείωσε λέγοντάς του, ότι « … αν χρειαστεί, θα δώσω και το αίμα μου για να κερδίσει η Βραζιλία», με τον Ντε Σόρντι να απαντά χωρίς καθυστέρηση, ότι «… αν είναι να πεθάνουμε, θα πεθάνουμε μαζί!» Προφητεία ή όχι, αλλά τρομερή σύμπτωση ΟΙ ΔΥΟ ΤΟΥΣ πέθαναν την ίδια μέρα, στις 25 Αυγούστου του 2013!

PALMARES

Εφηβική καριέρα

1945–1951: Jabaquara Atlético Clube

Επαγγελματική καριέρα

1951–1961: Sport Club Corinthians Paulista, 486 (0)
1961–1969: Santos Futebol Clube, 266 (0)

Σύνολο καριέρας: 752 (0)

Διεθνής

1953–1969: Βραζιλία, 94 (0)

Τίτλοι

Συλλογικοί

Με τη Corinthians

Πολιτειακό Πρωτάθλημα Σάο Πάουλο (Campeonato Paulista): 3 (1951, 1952, 1954)
Τουρνουά Ρίο Σάο Πάουλο: 2 (1953, 1954)

Με τη Santos

Πρωτάθλημα Βραζιλίας (Campeonato Brasileiro Série A): 5 (1962, 1963, 1964, 1965, 1968)
Πολιτειακό Πρωτάθλημα Σάο Πάουλο (Campeonato Paulista): 5 (1962, 1964, 1965, 1967, 1968)
Τουρνουά Ρίο Σάο Πάουλο: 3 (1963, 1964, 1966)
Κύπελλο Βραζιλίας: 4 (1962, 1963, 1964, 1965)
Copa Libertadores: 2 (1962, 1963)
Διηπειρωτικό Κύπελλο: 2 (1962, 1963)

Διεθνείς

Με τη Βραζιλία