Του Παύλου Δεπόλλα
Ο ανεμοδείκτης, εκείνο το γεμάτο υγρασία απόγευμα στο Τόκιο, είχε τρελαθεί. Σηκωνόταν και πήγαινε προς τη μία πλευρά, έπεφτε, ξανασηκωνόταν.
Τελικός άλματος εις μήκος στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Στις 30 Αυγούστου του 1991. Όταν, εκτός από τα τερτίπια του αέρα, ευθυγραμμίστηκαν και οι πλανήτες. Σε μια σπάνια στιγμή που βάστηξε μερικά λεπτά της ώρας. Ώστε να σπάσει το στοιχειωμένο ρεκόρ, το οποίο ελάχιστοι εκείνη την εποχή πίστευαν ότι θα ζήσουν να το δουν (να σπάει) με τα μάτια τους. Ώστε να ξανασπάσει. Ώστε να σημειωθούν, ξανά και ξανά, (κι άλλες) επιδόσεις που δεν… ματαξανάδαμε στην ιστορία.
Η κόντρα του Μάικ Πάουελ με τον Καρλ Λιούις, κι έναν μεγάλο, σπουδαίο Λάρι Μάιρικς να ακολουθεί ως ενεργός μάρτυς. Ένας αγώνας που φεύγει από τα παλμαρέ των Τελικών και εκτοξεύεται στα επίπεδα της επιστημονικής φαντασίας.
Κι όμως, ήταν αλήθεια. Συνέβη. Το Παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος ήταν 8.90μ. και είχε σημειωθεί 23 ολόκληρα χρόνια νωρίτερα. Ο Μπομπ Μπίμον φαινόταν να τερματίζει το άθλημα. Δεν είχε σπάσει απλώς την κορυφαία επίδοση, την είχε συντρίψει. Την είχε πάρει από τα 8.35μ. και την είχε πάει μισό μέτρο και βάλε πιο πέρα. Εκτός σκάμματος, εκτός λογικής.
Περιέργως, δεν χρειάστηκε να περάσει αιώνας για να ξεπεραστεί. Διόλου περιέργως, αν δεν είχε υπάρξει εκείνη η once in a lifetime βραδιά στο Τόκιο, το Παγκόσμιο ρεκόρ θα το κρατούσε μέχρι σήμερα ο Μπίμον από το 1968… Διότι, προφανώς ναι, η ένδειξη «WR», η οποία συνόδευσε το 1991 το όνομα του “Χρυσού” Πάουελ, τον ακολουθεί για ακόμα περισσότερα χρόνια, για ακόμα περισσότερες δεκαετίες.
Το θαύμα στο υψόμετρο
Μακρά περίοδος αναμονής, από το 1935 έως το 1960, είχε υπάρξει και νωρίτερα για το σπάσιμο του Παγκόσμιου ρεκόρ στο μήκος. Ο θρυλικός Τζέσε Όουενς του 8.13 ξεπεράστηκε από τον Ραλφ Μπόστον του 8.21, ακολούθησαν άλλες οκτώ -οριακές- καταρρίψεις της κορυφαίας επίδοσης σε ισάριθμα χρόνια. Μέχρι το Μέξικο Σίτι.
Εκεί ψηλά, στα 2.240μ. πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, είχε συνωμοτήσει το σύμπαν και όλη η πλάση για να πετάξει ένα ανθρώπινο ον στα 8.90. Κατά πώς θα έλεγε και ο Πάουλο Κοέλιο πολύ αργότερα στις απλοϊκές ιστοριούλες του, το ήθελε και ο Αμερικανός πολύ και έγινε.
Όπου «συνωμοσία σύμπαντος», το μεγάλο υψόμετρο που σύμφωνα με τους ειδικούς μπορεί να επηρεάσει ένα άλμα ακόμα και μέχρι 30 εκατοστά. Ο ευνοϊκός άνεμος, ο οποίος ήταν ακριβώς δύο μέτρα. τόσο… όσο, ώστε να κατακυρωθεί ως Παγκόσμιο ρεκόρ. Η φόρμα του νέου αστέρα του αγωνίσματος, ο οποίος είχε κερδίσει στους 22 από τους 23 αγώνες του εκείνο το έτος, χώρια το δικό του 8.39 σε έναν από εκείνους, που το πήρε… ο άνεμος (+2.9).
Εν τέλει, έσπασε το ρεκόρ του Σοβιετικού Ίγκορ Τερ-Οβανεσιάν όχι για τέσσερα αλλά για 55 εκατοστά! Η πλάκα είναι ότι ο 22χρονος τότε Νεοϋορκέζος παραλίγο να μην προκριθεί καν στον Τελικό. Είχε κάνει άκυρες τις δύο πρώτες προσπάθειες στον προκριματικό, γλύτωσε το κάζο με τα 8.19 στην τρίτη.
Στον Τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων η πτήση προς την αγωνιστική αθανασία ήρθε με την πρώτη. και με πολύ σασπένς. Ότι είχε κάνει σμπαράλια το World Record ήταν ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Όχι όμως και διά… ηλεκτρονικού.
Η σχετική οπτική ίνα δεν είχε προβλεφθεί να μετράει τόσο μεγάλες επιδόσεις κι έτσι επιστρατεύτηκε μεζούρα.
Ακόμα κι όταν ανακοινώθηκε το περίφημο 8.90, προκαλώντας περισσότερο απορία και σοκ παρά ενθουσιασμό στο κοινό, ο Μπίμον δεν είχε καταλάβει τι έκανε. Αμερικανάκι γαρ, ήταν οικείος με τη μέτρηση σε πόδια και δεν συνειδητοποίησε τι σήμαιναν ακριβώς αυτά τα τρία ψηφία, με την υποδιαστολή μετά το πρώτο. Οκτώ. Υποδιαστολή. Εννιά. Μηδέν. Ποιος «Αλχημιστής», τώρα;
Το θαύμα της φύσης
Ο Μπόστον ήταν εκείνος που ψιθύρισε στον Μπίμον τι ακριβώς είχε καταφέρει. Ο δράστης υπέστη κρίση καταπληξίας για μερικά δευτερόλεπτα. Σηκώθηκε, έκανε ένα ακόμα άλμα και έκατσε να συνειδητοποιήσει πώς είχε βγάλει αυτό που ονομάστηκε «το τέλειο άλμα».
Πιο κοντά, έκτοτε, έφτασε ο τέλειος αθλητής. Ο Καρλ Λιούις. Ένα θαύμα της φύσης. Ταχυδύναμης. Έκρηξης. Πολυτάλαντης και… πολυαθλητικής προσωπικότητας. Κορυφαίος σπρίντερ μα και άλτης. Με δεκάρι μεταλλίων σε Ολυμπιακούς (τα εννιά Χρυσά…) και τον συμβολικό αριθμό αριστείας να τον συνοδεύει και στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα (μόλις τα οκτώ Χρυσά).
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 βρέθηκε στο πικ της απόδοσής του. τουλάχιστον στο μήκος. Παρότι ο κόσμος έκανε “κρα” βέβαια για τις κούρσες των 100 (κυρίως) και 200 μέτρων, παρότι η παρουσία του στο αλτικό αγώνισμα ερχόταν συχνά και σε… τέταρτη μοίρα, πίσω από τις σκυταλοδρομίες, με τις οποίες φόρτωνε κι άλλο χρυσάφι τη βιτρίνα στο σαλόνι του.
Σε έναν όλο κι όλο αγώνα μήκους είχε εμφανιστεί το 1991 πριν το Παγκόσμιο. Στους Παναμερικανικούς. Μια εμφάνιση, μια νίκη. Για έναν πόντο. Με θύμα το σύνηθες. Τον έτερο σταρ του αγωνίσματος, Μάικ Πάουελ. Όπου τον έβρισκε, τον κέρδιζε.
Στους Ολυμπιακούς του ’88, για παράδειγμα, όταν δηλαδή ο αντίπαλός του έβγαινε για τα καλά στο προσκήνιο και άγγιζε τα οκτώμισι μέτρα (8.49), ο Λιούις πήδαγε 8.72. Και ούτω καθ’ εξής. Επί 10 συναπτά χρόνια, από το 1981, επί 65 συναπτούς αγώνες, ο άνθρωπος δεν είχε χάσει στο μήκος. “Ποτέ των ποτών”.
Επιπλέον, ερχόταν με τη φόρα από το 100άρι. Μόλις πέντε μέρες νωρίτερα είχε κάνει το three-peat στα Παγκόσμια, παίρνοντας πίσω μάλιστα το Παγκόσμιο ρεκόρ με 9.86 στην πιο γρήγορη κούρσα όλων των εποχών. Σε κούρσα με έξι αθλητές να κατεβαίνουν τα 10 δευτερόλεπτα.
Ρίχτηκε, το λοιπόν, και στο μήκος για να τρελάνει κι εκεί τα κοντέρ και τις μεζούρες. Προκριματικός, απογείωση στα 8.56μ. Όταν η δεύτερη καλύτερη επίδοση είχε γίνει από τον Γερμανό Ντίτμαρ Χάαφ με 8.21μ. Τελικός, πρώτη προσπάθεια, 8.68μ., με μηδενικό άνεμο, παρακαλώ. Καληνύχτα;
Το θαύμα της επιμονής
Όχι, ίσα-ίσα. Κυρίες και κύριοι, καλωσορίσατε στον Τελικό των Τελικών. Στον αγώνα που όμοιός του δεν είχε υπάρξει και ούτε έκτοτε υπήρξε, παρά την ανάδειξη ενός ακόμα υπεραθλητή, με λατρεία κατά σύμπτωση για τα ιαπωνικά μάνγκα και εμφανισάρα επίσης στο Τόκιο.
Τριάντα χρόνια προτού ο Μίλτος Τεντόγλου στεφθεί στην έκτη προσπάθεια Χρυσός Ολυμπιονίκης στο ίδιο μέρος (όπου γκρεμίστηκε και χτίστηκε το νέο εθνικό στάδιο της ιαπωνικής πρωτεύουσας), οι Καρλ Λιούις και Μάικ Πάουελ έδωσαν την απόλυτη μονομαχία. Ο ένας είχε (ως μεγάλο αντίπαλο, να τον ωθεί να πηδήξει πιο μακριά) τον άλλον και η σύμπτωση δύο τεράστιων μορφών έφερε τις κυριολεκτικά πρωτοφανείς επιδόσεις.
Μετά το διαδικαστικό αρχικό 7.85, ο Πάουελ απαντά στο προαναφερθέν 8.68 του Λιούις με 8.54μ. Είναι συνεπώς εδώ για μεγάλη μάχη. Ναι, αλλά ο «γιος του ανέμου» φτάνει λίγο κάτω από τα 9μ. εν συνεχεία, αν και -για λίγο- άκυρος. Ο 27χρονος από τη Φιλαδέλφεια “πέφτει” στα 8.29μ., ο Λιούις στην τρίτη δική του προσπάθεια ξαναπετάει, 8.83, έγκυρος τούτη τη φορά. Οι γροθιές ψηλά στον αέρα για αυτήν-που-θα-ήταν η τρίτη καλύτερη επίδοση όλων των εποχών, το δάγκωμα στα χείλη εν είδει απογοήτευσης, όταν η ένδειξη του ανέμου γράφει +2.3.
Πάνω από το όριο μεν, άλμα που σε οποιονδήποτε άλλον αγώνα εξασφαλίζει την πρώτη θέση δε. Αμ… δε! Τέταρτη προσπάθεια, πέντε φιναλίστ από τους 13 δηλαδή έχουν μείνει στις τρεις και χαιρετήσει. Ανάμεσά τους ο Κώστας Κουκοδήμος, 12ος με 7.92μ. Σειρά του Πάουελ, άλμα σχεδόν ένα μέτρο παραπάνω. Στα όρια του Παγκόσμιου ρεκόρ. Αλλά και οριακά άκυρο.
«Where? Where? I can’t see it!», φωνάζει στους κριτές, ψάχνοντας σκυμμένος να βρει το ίχνος του στη βαλβίδα και μαζί το δίκιο του. Έχει άδικο, η καταραμένη μύτη του παπουτσιού αφήνει αποτύπωμα πέραν της επιτρεπτής γραμμής.
Λιούις στον διάδρομο, παίρνει φορά, γράφει ιστορία: 8.91 μ. Το τέλειο πάτημα, το τέλειο άλμα (χωρίς εισαγωγικά). Μέχρι το επόμενο. Διότι το μακρύτερο όλων των εποχών, πάνω από του Μπίμον, συνδυάζεται με ευνοϊκό άνεμο 2.9μ. το δευτερόλεπτο. Ενώ στιγμές μετά ο Πάουελ το διαπράττει.
Φαίνεται να ξεπερνάει και ο μυστακοφόρος άλτης τον Μπίμον, φτάνοντας ακόμα πιο κοντά στο τέλος του σκάμματος. Ο άνεμος μόλις +0.3, αναμονή ολίγων δευτερολέπτων για την επίδοση. Ο Πάουελ φυσά. Και ξεφυσά. Είναι 8.95μ. Παγκόσμιο ρεκόρ! Κανονικά και με τον νόμο!
Ο Mike Foul σας χαιρετά
Έχει έρθει στην Ιαπωνία με ατομικό ρεκόρ 8.66 (έναντι 8.71 του Λιούις), έχει πηδήξει και 8.73μ. στο Σεστριέρε, με άνεμο και… υψόμετρο. Ο Πάουελ συντρίβει τις καλύτερες επιδόσεις του, συνθλίβει μέχρι και το World Record από το υψόμετρο του Μεξικού.
Μισό λεπτό όμως, η φάση στις μεταξύ τους μονομαχίες είναι “καλώς το παιδί, 15-0”. Όπου «παιδί», ο Μάικ. Ο Καρλ δεν έχει χάσει ποτέ από τον συμπατριώτη του. Για μία και μοναδική φορά στα χρονικά, το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο που καλύπτει το Παγκόσμιο (εν προκειμένω το «NBC») παρατάει τα δρομικά αγωνίσματα και μένει πάνω από 20 λεπτά σε ένα αλτικό.
Στον έναν ευθύ διάδρομο που καταλήγει στην άμμο γίνεται ο χαμός, όχι στους οκτώ του περιμετρικού ταρτάν. Πέμπτο άλμα και για τον Λιούις. Αποσβολωμένος… ξεαποσβολωμένος, διατηρεί την αυτοκυριαρχία του. Νέα πτήση στα πέρατα των ανθρώπινων ορίων, ο άνεμος αρνητικός (-0.2)! Λέτε;
Ο Πάουελ έχει ξαπλώσει ανάσκελα και κοιτάζει τα άστρα στον σκοτεινιασμένο πια ουράνιο θόλο του Τόκιο, η καταμέτρηση δείχνει 8.87. Η καλύτερη επίδοση όλων των εποχών μετά τον Μπίμον και… πριν από εκείνες που είχαν μόλις προηγηθεί, αλλά ο Λιούις σκύβει το κεφάλι απογοητευμένος. Ο προπορευόμενος αντίπαλος του ολοκληρώνει με άκυρη προσπάθεια, ο Tελικός ολοκληρώνεται με μία ακόμα δική του.
Ο αθεόφοβος πάλι προσγειώνεται μπροστά στη λευκή πινακίδα με το αναγραφόμενο «9». Ο άνεμος +1.7, το θρίλερ δεν έχει τελειώσει. Πάει προς τον καθισμένο Πάουελ, τον σκουντάει φιλικά στον ώμο. Ο Λιούις έχει πηδήξει τελικά 8.84μ., το τέταρτο συνεχόμενο άλμα του πάνω από 8.80μ. μέσα σε μερικά λεπτά.
Πριν την έναρξη του Τελικού, από… καταβολής μήκους η κορυφαία επίδοση εκτός υψομέτρου (πέραν δηλαδή του Μπίμον και του 8.86 του Ρόμπερτ Εμιγιάν στο ορεινό Τσαχκατζόρ της Αρμενίας) ήταν το 8.74 του Λάρι Μάιρικς. Στην Ιντιανάπολις το 1988.
Το διαχρονικό θύμα του Λιούις, προτού του πάρει τον ανεπιθύμητο τίτλο ο Πάουελ, είναι κανονικά παρόν και στο Τόκιο. Στα 35 του πια, ο Μάιρικς με 8.42μ. κατακτά το Χάλκινο μετάλλιο. Το Χρυσό, για μία φορά, δεν πηγαίνει στον καλύτερο Λιούις όλων των εποχών.
Νικητής είναι ο Πάουελ, ο οποίος τρέχει προς τις κερκίδες, σηκώνει στον αέρα έναν από τους κριτές, επιστρέφει για μία παρηγορητική αγκαλιά στον 30χρονο «γιο του ανέμου». Παρατσούκλι ο ίδιος δεν έχει. ή μάλλον έχει, αλλά η χροιά του είναι αρνητική.
«Mike Foul», τον φώναζαν οι κακεντρεχείς. Παραφθορά του επωνύμου του, για τα πολλά άκυρα άλματά του (foul αγγλιστί) στους μεγάλους αγώνες. Στον μεγαλύτερο όλων των εποχών, για τότε, για σήμερα, για πολλά ακόμα λογικά χρόνια, ο Μάικ νίκησε και τον Λιούις και τον Μάιρικς και τον άνεμο και τον Μπίμον και τις κακές γλώσσες.
«Ειλικρινά, πίστευα ότι ο Καρλ θα με πέρναγε στην τελευταία προσπάθεια. Σάμπως η πρώτη φορά θα ήταν;», αδυνατούσε να το πιστέψει, ακόμη και αφότου είχε ανεβεί στο πιο ψηλό σκαλί του βάθρου. Από το δεύτερο έβγαινε ένα καπέλο.
«Έκανα έναν μεγάλο αγώνα. Ο Μάικ έκανε έναν τεράστιο αγώνα. Είχε μόνο ένα σούπερ άλμα, το άλμα της ζωής του, μα στο αγώνισμά μας αρκεί ένα τέτοιο για να κερδίσεις», τον παραδεχόταν ο Λιούις.
Για την ιστορία, ο Πάουελ είχε πατήσει τρία εκατοστά πίσω από τη γραμμή της βαλβίδας. Ήτοι, το άλμα του σε απόλυτα (μη αγωνιστικά) νούμερα ήταν 8.98 μέτρα. Έκανε και 8.99 το 1992, αλλά σε υψόμετρο και κυρίως με τρελά θετικό άνεμο (+4.4). Έκτοτε ποτέ και κανείς δεν πλησίασε σε απόσταση έστω 20 εκατοστών το Παγκόσμιο ρεκόρ του Αμερικανού άλτη.
Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε κάποια στιγμή εκείνη την 30ή Αυγούστου του 1991. Τα φώτα έκλεισαν στο εθνικό στάδιο του Τόκιο, τα φλας των φωτογράφων έσβησαν, οι σχιστομάτηδες κριτές με τα μεγάλα καπέλα μάζεψαν τα πράγματά τους και έφυγαν από το σκάμμα.
Έμεινε ένας ανεμοδείκτης, λευκός με μπλε και κόκκινες απολήξεις, ακριβώς στα χρώματα της φόρμας των Αμερικανών αθλητών, να συνεχίζει τον χορό που του επέβαλλε ο αέρας. Σα να επιβεβαίωνε, με την κίνησή του πέρα-δώθε, πως εκεί πέρα είχαν όντως συμβεί όλα τούτα τα θαυμαστά.
Πηγή: Athletes’ Stories
