Επιμέλεια, Νίκη Μπάκουλη
Βλέπεις έναν super star αθλητή, να γίνεται τίτλοι στα media, να ‘χει ό,τι θέλησε ποτέ η ψυχή του και να ζει ζωή χαρισάμενη, ενώ έχει κάνει το χόμπι του επάγγελμα. Μετά μαθαίνεις πως είναι αλκοολικός ή ότι χτύπησε τη/τον σύντροφο του/της ή ότι συνελήφθη για χρήση ουσιών και λες “τα είχε όλα. Για αυτό την “πάτησε”. Ώσπου προκύπτουν αποκαλύψεις σαν και αυτή του DeMar DeRozan και του Kevin Love και αντιλαμβάνεσαι πως όλοι τελικά βράζουμε στο ίδιο καζάνι. Όλοι δίνουμε τη μάχη μας με τους δαίμονες μας -και όλοι έχουμε δαίμονες, ανεξάρτητα από τα ψηφία του τραπεζικού μας λογαριασμού που τελικά, δεν είναι λύση για τα πιο σημαντικά αυτής της ζωής.
Έρευνες έχουν δείξει πως οι αθλητές που διαγωνίζονται στο κορυφαίο επίπεδο, διοχετεύουν σε διαφορετικούς τρόπους τον εκνευρισμό από μια αποτυχία, έναν τραυματισμό. “Καταφεύγουν σε αυτοτιμωρίες και την ίδια ώρα νιώθουν τόσο ανακουφισμένοι, που το κάνουν ξανά. Ουρλιάζουν την απελπισία τους, με διαφορετικούς τρόπους. Ακολουθούν πρακτικές αυτοτραματισμού ή αυτομαστιγώματος (πχ κόβουν το φαγητό) ή αποκτούν ψυχαναγκασμούς. Επί παραδείγματι, ο Rada Nadal στοιχίζει μπουκάλια με νερό στο court, πριν κάθε αγώνα, ο David Beckham στοίχιζε κουτάκια συγκεκριμένου αναψυκτικού στο ψυγείο του, ο Novak Djokovis αρνείται να χρησιμοποιήσει την ίδια ντουζιέρα, δυο φορές μέσα στην ίδια ημέρα -και όλα αυτά συμβαίνουν για να νιώθουν πως ελέγχουν κάτι, αφού δεν ξέρουν αν θα καταφέρουν να ελέγξουν ό,τι γίνει στα παιχνίδια τους. Αν δεν φροντίσουν τους εαυτούς τους εγκαίρως, αναπτύσσουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα που μπορούν μέχρι και να απειλήσουν τη ζωή τους -σε κάποιες περιπτώσεις έχουν οδηγήσει στο θάνατο.
Οι πρώτες περιπτώσεις
Ο Stan Collymore ήταν από τους πρώτους, γνωστούς, αθλητές που αποκάλυψε πως έχει κατάθλιψη. Ένιωσε να βυθίζεται στο σκοτάδι στα 26 (από όταν ήταν παίκτης της Aston Villa, το 1997), όπως έγραψε στην αυτοβιογραφία του που κυκλοφόρησε το 2004. Εκεί ενημέρωσε και ότι “έχω διαγνωστεί με οριακή διαταραχή προσωπικότητας”. Διευκρίνισε πως “η κατάθλιψη έχει πολλά πρόσωπα και διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Εγώ έχει τύχει να περάσω και ένα μήνα στο κρεβάτι. Κοιμόμουν 18 ώρες την ημέρα, απομακρύνθηκα από φίλους, οικογένεια, από τον εαυτό μου. Το μυαλό μου ήταν άδειο, το σώμα κολλημένο στο στρώμα, το δωμάτιο σκοτεινό και αυτή ήταν η πραγματικότητα μου. Χρειάζεται τεράστια προσπάθεια για να σηκωθείς, να τρέξεις ξανά, να χαμογελάσεις ξανά, αλλά γίνεται”. Αρχικά, επειδή δεν υπήρχαν πολλά ανάλογα παραδείγματα, τον αντιμετώπισαν σαν UFO. Περιττό να σου πω ότι ακόμα και σήμερα βοηθά ανθρώπους που δίνουν ανάλογες μάχες.
Το 2009 ο ποδοσφαιρικός κόσμος είχε σοκαριστεί με την αυτοκτονία του Robert Enke, Γερμανού τερματοφύλακα, έπειτα από μεγάλη μάχη με την κατάθλιψη και τότε ήταν που ο κόσμος άρχισε να καταλαβαίνει πως οι πλούσιοι super stars του αθλητισμού, δεν είναι αλεξίσφαιροι σε αυτήν την ασθένεια. Ακολούθησαν πολλοί άλλοι που παραδέχθηκαν πως είναι καταθλιπτικοί. Άνθρωποι που φαινομενικά ζούσαν ονειρικές ζωές. Ρίξε μια ματιά σε μια χαρακτηριστική λίστα, αρχής γενομένης από το πώς φτάσαμε να αναζητήσουμε τις ιστορίες που ακολουθούν.
DeMar DeRozan
No9 επιλογή στο 2009 NBA draft, 4 φορές All Star, παίκτης των Raptors, χρυσός στο Παγκόσμιο του 2014 και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016, χρονιά που πήρε ένα από τα μεγαλύτερα συμβόλαια στην ιστορία του ΝΒΑ (145 εκατ. δολ.).
Δεν έχει σημασία πόσο άφθαρτοι δείχνουμε πως είμαστε. Στο τέλος της ημέρας, είμαστε όλοι άνθρωποι, με συναισθήματα, με τα πάντα. Κάποιες φορές η κατάθλιψη σου “κλέβει” ό,τι καλύτερο έχεις, τότε που όλος ο κόσμος είναι πάνω σου.
Ένα μέρος της ιστορίας του
Στις 17 Φεβρουαρίου του 2017, στο All Star Weekend, έγραψε στο Twitter στίχο τραγουδιού, που έλεγε “η κατάθλιψη μου “κλέβει” το καλύτερο που έχω”. Ήταν η ημέρα που αποκάλυψε το πρόβλημα του. Από όταν θυμάται τον εαυτό του, θυμάται να μάχεται για να ενημερώσει για τον “λύκο”, ασθένεια με την οποία διαγνώστηκε η μητέρα του, όταν εκείνος ήταν μικρός. Τα τελευταία χρόνια, όταν επέστρεφε σπίτι του, όταν ήταν με τη γυναίκα και τα παιδιά του, ένιωθε πως τον πνίγει το σκοτάδι. Ένιωθε να μην μπορεί να αναπνεύσει. “Από νεαρός είχα τέτοια διαφορετικού τύπου βράδια και μάλλον από αυτά εξαρτάται η συμπεριφορά μου. Αν δεν με ξέρεις, φαίνομαι πολύ ήρεμος, θέλω το δικό μου χώρο ώστε να μπορώ να διαχειριστώ όσα έχω μπροστά μου”.
Στα κύρια ζητούμενα ήταν να γίνει καλύτερος παίκτης, σύζυγος και πατέρας, γιατί είχε δει πολλά εκεί όπου μεγάλωσε “πολλές πεταμένες ζωές”. “Έμαθα να μη με νοιάζει ποιος είσαι, να συμπεριφέρομαι σε όλους με σεβασμό. Η μητέρα μου συνήθιζε να μου λέει “μην κοροϊδεύεις κανέναν, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι περνά ο όποιος άνθρωπος” και αυτό έκανα, από παιδί. Δεν πήρα ναρκωτικά γιατί είδα φίλους να καταστρέφονται από αυτά. Για τον ίδιο λόγο δεν ήπια ποτέ αλκοόλ”. Αποφάσισε να μιλήσει, μολονότι είναι ντροπαλός και μετρημένος, γιατί ήθελε να “ανοιχτεί” και να ενημερώσει ανθρώπους που ζουν τα ίδια με εκείνον πως “είναι ΟΚ να μην είσαι καλά. Δεν είναι λόγος για να ντρέπεσαι. Με νοιάζει να υπάρξει έστω και ένας που θα πει “περνάει κατάθλιψη και παρ’ όλα αυτά μπορεί να είναι επιτυχημένος στη δουλειά μου”. Θα μου είναι αρκετό”. Ο ένας βρέθηκε σε μηδενικό χρόνο -μετά βρέθηκαν και χιλιάδες άλλοι.
Kevin Love
Παίκτης των Cleveland Cavaliers, Νο5 στο 2008 NBA draft, πρωταθλητής του 2016, 5 φορές All Star, χρυσός στους Αγώνες του 2012 και στο Παγκόσμιο του 2010, με ετήσιο μισθό τα 22.5 εκατ. δολ.
Δεν έχω όλες τις απαντήσεις. Τώρα ξεκινώ τη σκληρή δουλειά να γνωρίζω τον εαυτό μου. Για 29 χρόνια, το απέφευγα. Τώρα προσπαθώ να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Να είμαι καλός με τους ανθρώπους στη ζωή μου. Να αντιμετωπίσω αυτά που με κάνουν να αισθάνομαι άβολα και παράλληλα να είμαι ευγνώμων για όλα τα καλά. Προσπαθώ να τα αγκαλιάσω όλα.
Ένα μέρος της ιστορίας του
Ο πρώτος (αθλητής ύψιστου επιπέδου) που μίλησε για το δικό του θέμα, μετά τον DeRozan ήταν ο 29χρονος πάουερ φόργουορντ/σέντερ των Cavs, ο οποίος έγραψε το δικό του γράμμα στο The Player’s Tribune, εξηγώντας πως “η ειλικρίνεια του DeMar μπορεί να έχει μεγάλη επιρροή “και μόνο με το να μοιραστείς αυτό που μοιράστηκε, έχει βοηθήσει κόσμο -ίσως περισσότερους από όσους ξέρουμε- να μη νιώθουν τρελοί ή περίεργοι, επειδή δίνουν τη μάχη τους με την κατάθλιψη. Τα σχόλια του αφαίρεσαν τη δύναμη του στίγματος. Τουλάχιστον αυτό ελπίζω”. Ο ίδιος αποκάλυψε πόσο είχε επηρεαστεί από το θάνατο της γιαγιά του “ήταν σαν ένας ακόμα γονιός για εμένα και τα αδέλφια μου, έμενε μαζί μας”, την οποία δεν έβλεπε όσο μπορούσε, όταν μπορούσε. Δεν πρόλαβε να τη χαιρετήσει.
“Ήμουν συντετριμμένος για πολύ καιρό, αλλά δεν είχα μιλήσει για αυτό. Το να πω σε έναν ξένο για τη γιαγιά μου με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο πόνο μου προκαλούσε ακόμη. Ψάχνοντας, κατάλαβα ότι αυτό που πόναγε ήταν ότι δεν κατάφερα να της πω αντίο όπως ήθελα. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να θρηνήσω. Ένιωθα απαίσια που δεν επικοινωνούσα περισσότερα τα τελευταία της χρόνια. Αλλά είχα θάψει αυτά τα συναισθήματα και έλεγα πως πρέπει να συγκεντρωθώ στο μπάσκετ. Θα το κοιτάξω μετά. Να είσαι άντρας”. Το μεγαλύτερο μάθημα που πήρε, ήταν να αντιμετωπίσω το γεγονός ότι χρειαζόμουν βοήθεια”. Ολοκλήρωσε με το εξής: “Θέλω να ολοκληρώσω με κάτι που προσπαθώ να υπενθυμίζω στον εαυτό μου αυτές τις μέρες: όλοι περνούν κάτι που δεν εμείς δεν μπορούμε να δούμε. Θέλω να το ξαναγράψω: όλοι περνούν κάτι που εμείς δεν μπορούμε να δούμε”.
Hope Solo
Διεθνής τερματοφύλακας, κάτοχος ρεκόρ αποκρούσεων, δυο φορές χρυσή Ολυμπιονίκης και Παγκόσμια πρωταθλήτρια.
Για καιρό δεν ήμουν σε θέση να πάρω τις σωστές αποφάσεις για τον εαυτό μου. Ώσπου επιτέλους μίλησα σε κάποιον για τα τραυματικά γεγονότα που είχα περάσει. Έκλαψα, προσπάθησα να καταλάβω, ήλθα αντιμέτωπη με τα συναισθήματα μου. Όλοι κάνουν λάθη και όλοι -καλώς εχόντων των πραγμάτων- μαθαίνουν από αυτά. Είμαι δουλειά σε εξέλιξη και αυτό θα ισχύει έως το τέλος της ζωής μου. Ξέρω ότι μπορώ να βελτιωθώ πολύ. Θέλω να το κάνω. Υπήρξε ωστόσο, περίοδος που χρειάστηκε να βάζω το ένα πόδι μπροστά από το άλλο, κάθε μέρα, για να τα καταφέρω. Πάντα θα επιβιώνεις του πόνου μιας απώλειας
Ένα μέρος της ιστορίας της
Το 2012 μέσα σε λίγους μήνες “έχασε” τον καλύτερο της φίλο -τον χτύπησε αυτοκίνητο, ενώ έκανε τζόκινγκ- και μετά τον πατέρα της, από καρδιακή προσβολή. Έπειτα, συνελήφθη ο σύντροφος της, footballer στο επάγγελμα για επίθεση και τον τραυματισμό της, με το δικαστή να αποφασίζει ότι δεν υπήρχαν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία. Την επομένη παντρεύτηκαν, πήγε στους Ολυμπιακούς Αγώνες και φόρεσε το χρυσό. Στην προετοιμασία, είχε λάβει προειδοποίηση από το US Anti-Doping Agency, πως βρέθηκε σε δείγμα της η ουσία Canrenone. Είπε πως έπαιρνε προεμμηνορροϊκά χάπια και δεν γνώριζε πως περιείχαν το στεροειδές. Συνεργάστηκε με τις αρχές, ώστε να αποδειχθεί ότι επρόκειτο για λάθος και αθωώθηκε.
Το 2014, σε οικογενειακή συγκέντρωση, συνελήφθη για επίθεση τέταρτου βαθμού στην ετεροθαλή αδελφή της και τον -ύψους 2.06) ανιψιό της. Δήλωσε αθώα, μέχρι όμως να τελεσιδικήσει η υπόθεση της αγωνιζόταν στην ομάδα της, κατόπιν αδείας της λίγκας (έχασε μόνο ένα ματς και αυτό κάποιοι το χαρακτήρισαν ως σκάνδαλο). Τον Γενάρη του 2015 ο δικαστής απέρριψε τις κατηγορίες, διότι -όπως είπε- δεν συνεργάστηκαν τα φερόμενα ως θύματα. Λίγους μήνες μετά, ο σύζυγος της συνελήφθη, διότι οδηγούσε υπό την επήρεια ουσιών. Η Hope ήταν μέσα στο αυτοκίνητο. Το 2016 προκάλεσε επεισόδιο στο ματς των ΗΠΑ με τη Σουηδία, για τα προημιτελικά των Αγώνων. Στα πέναλτι… πήρε το χρόνο της για να αλλάξει γάντια, πριν την τελευταία προσπάθεια της Σουηδίας, οι ΗΠΑ έχασαν, η ΔΟΕ αποκάλεσε “απογοητευτικά” τα όσα έκανε και τον Αύγουστο τιμωρήθηκε από την αμερικανική ομοσπονδία, για έξι μήνες -ολοκληρώνοντας έτσι τη διεθνή της καριέρα, αφού ήταν η δεύτερη τιμωρία. Μετά δήλωσε πως “δεν θα μπορούσα να είμαι η παίκτρια που είμαι, χωρίς να είμαι ο άνθρωπος που είμαι. Ακόμα και όταν δεν έχω πάρει τις καλύτερες αποφάσεις ή δεν έχω πει τα σωστά πράγματα. Σε όλη μου την καριέρα ήθελα το καλύτερο της ομάδας μου και αυτό θα συνεχίσω να κάνω με πάθος” από άλλο πόστο. Είναι εκπρόσωπος ιδρύματος που δημιούργησε η Bille Jean King και βοηθά κορίτσια και γυναίκες να φτιάξουν τις ζωές τους μέσω των σπορ και της φυσικής άσκησης.
Jack Green
Αθλητής στα 400μ. και τα 4×400, ο οποίος εκπροσώπησε τη Μεγάλη Βρετανία στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου (για δυο δέκατα έχασε το μετάλλιο) και του Ρίο. Έχει κατακτήσει δυο αργυρά, στο Παγκόσμιο του Λονδίνου (2017) και το Ευρωπαϊκό του Άμστερνταμ (2016), με την ομάδα των 4×400.
Είμαι δρομέας. Έχω κατάθλιψη. Ακόμα πιστεύω πως μπορώ να γίνω ο καλύτερος στον κόσμο, αλλά αυτή η απαίτηση που είχα από τον εαυτό μου, έπαψε να με προσδιορίζει. Ξέρω ότι το να μιλάμε για προβλήματα ψυχικής υγείας είναι δύσκολο θέμα, για πολλούς. Ελπίζω με το να είμαι ειλικρινής για την ασθένεια μου, προσφέρω σε άλλους στήριξη, ώστε να καταλάβουν πως δεν είναι μόνοι.
Ένα μέρος της ιστορίας του
Το 2012 αποκάλυψε πως έχει κατάθλιψη, σκέψεις για αυτοκτονία με τις οποίες έδινε καθημερινή μάχη και ένιωθε ότι δεν είχε άλλη επιλογή, από το να εγκαταλείψει το σπορ με το οποίο ασχολείτο από παιδί. “Για καιρό ένιωθα πως κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν ήμουν σίγουρος τι. Όταν είσαι επαγγελματίας αθλητής δεν πιστεύεις στις αδυναμίες, πόσω μάλλον σε αυτές της ψυχής. Τώρα μπορώ να πω ότι αυτό το θέμα είναι ένα ενδιαφέρον κομμάτι του ταξιδιού μου”. Η μάχη με την κατάθλιψη άρχισε από όταν ήταν 19. Όταν αναδείχθηκε Πρωταθλητής Ευρώπης U23, το 2011. Πήγε στο Παγκόσμιο ανδρών, έφτασε στα ημιτελικά “και αντί να σκέφτομαι πως στα 19 μου ανήκω στο ΤΟΡ10 του κόσμου, με έτρωγε που δεν ήμουν στο ΤΟΡ5. Συνήθιζα να οραματίζομαι τον εαυτό μου στην κορυφή, στο πρώτο σκαλοπάτι του βάθρου στους Ολυμπιακούς και όταν δεν πατούσα σε αυτό, αυτομαστιγωνόμουν. Γενικά, αυτομαστιγωνόμουν -όταν δεν έκανα το χρόνο που ήθελα, δεν ζούσα ό,τι επιθυμούσα σε όποιο επίπεδο- και αυτό ήταν χαρακτηριστικό της ασθένειας μου. Είναι καλό να είσαι φιλόδοξος, αρκεί να το διαχειρίζεσαι ώστε να μη σε οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή”.
Μετά άρχισε να χάνει προκρίσεις, άλλαζε προπονήσεις, διατροφές κλπ, κλπ και το Δεκέμβριο του 2013 ομολόγησε πως “δεν είμαι σίγουρος αν απήλαυσα ποτέ το τρέξιμο. Ξέρω πως μου άρεσε η νίκη, να είμαι νικητής”. Τέσσερις μήνες μετά και ενώ απείχε σκέφτηκε πως ότι θα ήθελε να ξανατρέξει. Πήγε στο στίβο που έτρεχε ως παιδί. Μετά πήγε και σε ψυχίατρο, μετακόμισε στις ΗΠΑ και οκτώ μήνες αφότου ολοκληρώθηκε η φαρμακευτική αγωγή, άρχισε να προπονείται σε ομάδα, στην οποία άνηκε και ο χρυσός Ολυμπιονίκης του 2008, LaShawn Merritt. “Πλέον απολάμβανα ό,τι έκανα. Δεν σκεφτόμουν το επόμενο βήμα”.
Victoria Pedleton
Ποδηλάτης, διεθνής με τη Μεγάλη Βρετανία, κάτοχος εννέα παγκόσμιων τίτλων -συμπεριλαμβανομένου του ρεκόρ των 6 σε ατομικό-, χρυσή και αργυρή Ολυμπιονίκης το 2012 στο Λονδίνο, χρυσή στο Πεκίνο και κυρίαρχος από το 2005 έως το 2012.
Στις χειρότερες στιγμές μου, έκοβα τον εαυτό μου για να νιώθω κάτι. Δεν ήθελα να αυτοκτονήσω. Ήθελα μόνο, να νιώσω κάτι. Υπήρξαν πολλές ημέρες που δεν έβλεπα φως στην άκρη του τούνελ, οι επιδόσεις μου ήταν χάλια και εκνευριζόμουν με τον εαυτό μου. Είχα φόβους, αδυναμίες. Μπορείς να ‘χεις την επιμονή, χωρίς να ‘χεις την αυτοπεποίθηση. Έτσι ήμουν εγώ. Δεν είχα άλλον τρόπο να νιώσω καλά, πέραν του αθλήματος μου.
Ένα μέρος της ιστορίας της
Το 2012 κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία της, με τίτλο Between The Lines. Εκεί αποκάλυψε την πίεση, τις απογοητεύσεις και τις μεταπτώσεις στη ψυχολογία όσων ασχολούνται, σε κορυφαίο επίπεδο, με ένα σπορ. Ενημέρωσε πως από τα 15, όταν ένιωθε χάλια είχε ψυχαναγκασμό με την καθαριότητα και έκοβε τα χέρια της “μέχρι να απλωθεί το μούδιασμα σε όλο μου το σώμα”. “Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί ένιωθα τόσο ανασφαλής, παρ’ ότι είχα πολλά μετάλλια. Δεν πεινούσα, δεν ζούσα σε εμπόλεμη ζώνη. Ήμουν στη μέση μιας ευκαιρίας ζωής. Τι δικαίωμα είχα να νιώθω στερημένη;”.
Κάποια στιγμή κατάλαβε πως αυτή δεν ήταν λύση και επισκέφτηκε ψυχίατρο “που μου έδινε και δουλειά για το σπίτι, πράγματα που όφειλα να επαναλάβω, μέχρι να γίνουν αυτοματισμοί. Δέχθηκα τις προτάσεις του, γιατί ήθελα να νιώθω καλύτερα”. Ακολούθησαν χρυσά μετάλλια σε Αγώνες, εννέα παγκόσμιοι τίτλοι και τιμές από τη Βασίλισσα Ελισσάβετ.
“Η κορυφή μπορεί να έχει πολύ σκοτάδι και μοναξιά. Οι επιτυχίες μου συνδυάστηκαν με δεκαετίες πόνου, φόβο αποτυχίας, πίεσης για τη νίκη και μια απαιτητική σχέση με τον πατέρα μου (επίσης ποδηλάτη). Δεν διαγνώστηκα με κατάθλιψη, αλλά είχα σκέψεις που την προσέγγιζαν. Όταν δεν υλοποιούσα το στόχο, απογοητευόμουν από τον εαυτό μου και με “έριχνα”. Από την αρχή της θεραπείας μου, είχα αποφασίσει να μιλώ “ανοιχτά” για τις ψυχολογικές μου μάχες, για τους φόβους μου, τις αδυναμίες μου, με πράγματα που όλοι αντιμετωπίζουμε. Πλέον ξέρω ότι μπορείς να είσαι συναισθηματικός άνθρωπος, να αμφισβητείς τον εαυτό σου, να μην είσαι αυτός που είσαι πάντα σωστός, αυτός που κάνει λάθη. Όλα αυτά δεν μπορούν να σε σταματήσουν από το να γίνεις πρωταθλητής, αν αυτό είναι που θες να γίνεις. Όλα είναι επιλογή μας”.
Mardy Fish
Τενίστας που είχε φτάσει τον Αύγουστο του 2011 στο Νο7 της παγκόσμιας κατάταξης και στην πορεία του κατέκτησε έξι τίτλους. Φόρεσε και το χάλκινο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας -στο μονό.
Η ψυχική ασθένεια δεν είναι ένα εύκολο θέμα για να μιλήσεις, σε ό,τι αφορά τον αθλητισμό. Δεν εκλαμβάνεται ως πολύ… ανδρικό θέμα. Έχουμε προπονηθεί τόσο σκληρά για να είμαστε ψυχικά και πνευματικά δυνατοί που -όπως μας έχουν πει- αν δείξεις το παραμικρό ίχνος αδυναμίας, οφείλεις να νιώσεις ντροπή. Είμαι όμως, εδώ για να δείξω αδυναμία. Και δεν ντρέπομαι
Ένα μέρος της ιστορίας του
Το 2009 ήταν 27 χρόνων, είχε μια αξιοπρεπέστατη καριέρα, μόλις είχε παντρευτεί και ένιωσε να ωριμάζει. Τότε ήταν που σκέφτηκε για πρώτη φορά πως δεν είχε καταφέρει και πολλά στο τένις. Ότι όσα είχε κατακτήσει, δεν ήταν αρκετά. Άλλαξε τη διατροφή του, τον τρόπο ζωής του και το 2010 είδε αποτελέσματα -πχ νίκησε τον Andy Murray σε διαδοχικά σετ. Ήταν στην καλύτερη κατάσταση που μπορούσε να θυμηθεί τον εαυτό του. Αυτό συνεχίστηκε και το 2011 “και τότε άρχισαν οι κρίσεις πανικού. “Είχα πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό μου, δεν ήμουν ποτέ ικανοποιημένος”. Το 2012, σε βραδιδινό παιχνίδι για τον τρίτο γύρο του US Open, εναντίον του Gilles Simon, έπαθε για πρώτη φορά κρίση πανικού στο γήπεδο. Προηγείτο 3-2 στο τέταρτο σετ, όταν είδε την ώρα (1.15) “και για κάποιο λόγο αυτό ήταν αρκετό. Το μυαλό μου “έσπασε”. Σκεφτόμουν “είναι πολύ αργά, μετά θα ‘χω τη συνέντευξη Τύπου, δεν θα προλάβω να κάνω αποθεραπεία, να φάω και αύριο θα νιώθω χάλια”.
Ένιωσε πως η καρδιά του πάει να σπάσει. Νίκησε και δυο ημέρες μετά επρόκειτο να αντιμετωπίσει “τον μεγαλύτερο τενίστα όλων των εποχών, τον Roger Federer. Ήμουν λίγες ώρες πριν δώσω το μεγαλύτερο ματς της καριέρας μου, στον τέταρτο γύρο του αγαπημένου μου τουρνουά, του US Open, ανήμερα των γενεθλίων του πατέρα μου, εναντίον του Federer. Ήμουν λίγες ώρες πριν το παιχνίδι για το οποίο είχα δουλέψει τόσο πολύ, για το οποίο είχα θυσιάσει τόσα πολλά. Αλλά δεν μπορούσα. Κυριολεκτικά δεν μπορούσα. Καθ’ οδόν για το γήπεδο, έπαθα κρίση πανικού. Στην αρχή είχα μια κάθε 15 λεπτά. Μετά μια κάθε 10 λεπτά. Το μυαλό μου “γύριζε”. Η σύζυγος μου με ρώτησε “τι θα σε έκανε να νιώσεις καλύτερα;”. Της απάντησα “μόνο το να μην παίξω”. Μου είπε “τότε μην παίξεις. Δεν είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις”. Δεν το έκανε.
Πήγε στο γιατρό και εκείνος τον ενημέρωσε πως έχει καρδιακή αρρυθμία, η οποία οφείλεται σε έντονη διαταραχή άγχους. Ήταν τέτοια που κάποιες φορές δεν μπορούσε να βγει από το σπίτι του. Επέστρεψε στα courts το 2012, στο Indian Wells. Τον χειροκρότησαν όλοι. Οι κρίσεις συνεχίστηκαν, όπως και η φαρμακευτική αγωγή και η θεραπεία. Αποσύρθηκε μετά το US Open του 2015 και όπως είπε “ακόμα έχω κρίσεις καθημερινά. Ακόμα παίρνω φάρμακα. Υπάρχουν μέρες που είμαι καλύτερα και άλλες που δεν είμαι τόσο καλά. Οι πρώτες είναι νίκες για εμένα. Τα σπορ λήγουν με ένα αποτέλεσμα. Η ζωή όμως, συνεχίζεται. Η δική μου μόλις άρχισε”. Έκτοτε βοηθά ανθρώπους που ‘χουν το ίδιο πρόβλημα με εκείνον. Είχε τονίσει ότι δεν υπήρχε παράδειγμα άλλης ανάλογης περίπτωσης αθλητή κορυφαίου επιπέδου, στον οποίο θα μπορούσε να αποταθεί. “Ήθελα λοιπόν, να γίνω εγώ αυτός ο άνθρωπος”.
Ian Thorpe
Θρύλος της κολύμβησης, στα ελεύθερο, πέντε φορές χρυσός Ολυμπιονίκης -τα περισσότερα που έχει πάρει ποτέ Αυστραλός-, ο πρώτος που κέρδισε έξι χρυσά σε Παγκόσμιο -και 11 στο σύνολο-, “καλύτερος κολυμβητής του κόσμου” για τέσσερις χρονιές και ο νεαρότερος που εκπροσώπησε την Αυστραλία σε Παγκόσμιο -στα 14. Έγινε και ο νεαρότερος παγκόσμιος πρωταθλητής.
Είμαι κάποιος που πάλευα με ψυχική ασθένεια από όταν ήμουν έφηβος. Εξ όψεως, πολλοί δεν έβλεπαν τον πόνο μου, δεν καταλάβαιναν τι περνώ. Αυτό είναι μέοος της εξαπάτησης της κατάθλιψης και της ψυχικής ασθένειας. Αυτό που βλέπεις στον άλλον είναι άρδην διαφορετικό από την αγωνία που έχει μέσα του. Παλιά ήθελα να μόνο να είμαι ικανοποιημένος, είχα αισθανθεί πως δεν άξιζα την ευτυχία. Τώρα επιλέγω να θέλω περισσότερα από εμένα. Με κάνει να νιώθω πως οι σκοτεινές στιγμές είναι μόνο στο μυαλό μου”.
Ένα μέρος της ιστορίας του
Από έφηβος έδειχνε να ‘χει γραπώσει τον κόσμο και με τα δυο του χέρια. Ήταν χαρισματικός αθλητής, εξαιρετικός μαθητής και σύντομα θα γινόταν ο καλύτερος του είδους του, στον κόσμο. Το μέλλον του φάνταζε λαμπρό. Δεν ήταν. “Η κατάθλιψη είναι παράλογη. Φαίνεται να έχεις μια σχεδόν ιδανική ζωή, ικανή να καλύψει τη συνεχή κόλαση στην οποία ζεις. Είναι δύσκολο για όποιον δεν έχει ζήσει ανάλογη εμπειρία, να καταλάβει. Αναγνωρίζω τα τεράστια δώρα που μου δόθηκαν για να επιτύχω και να ξεχωρίσω. Καταλαβαίνω την αδυναμία του κόσμου να καταλάβει τον αγώνα μου”. Είχε νιώσει ένοχος για την τύχη του, την οποία συχνά σύγκρινε με ανθρώπους που περνούσαν ζόρικα. Διακρινόταν, αλλά δεν χαιρόταν. Δεν ένιωθε ικανοποιημένος. Το ταλέντο του το ένιωθε ως βάρος και πάντα είχε απέναντι του τις απαιτήσεις του κόσμου. Μισούσε τον εαυτό του, το μυαλό του έπαιζε με τα συναισθήματα του, ώστε να μην μπορεί καν να σηκωθεί από το κρεβάτι. Ήθελε μόνο να είναι μόνος.
Το 2006 είχε εγκαταλείψει, αλλά δεν μπορούσε να βρει κάτι να κάνει που να τον ικανοποιεί (ασχολήθηκε με το σχέδιο κοσμημάτων, με την τηλεόραση, παρακολουθούσε διάφορα μαθήματα στο πανεπιστήμιο). Αποφάσισε να επιστρέψει για να διεκδικήσει την πρόκριση στους Ολυμπιακούς του 2012. Δεν την έκανε δική του. Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο This is Me, η οποία είχε κυκλοφορήσει εκείνη τη χρονιά, είχε επισημάνει πως σκέφτηκε πολλές φορές την αυτοκτονία και ότι είχε καταναλώσει τεράστιες ποσότητες αλκοόλ, για να αντιμετωπίσει το “τσάκισμα” που ένιωθε από την κατάθλιψη. Ζούσε σαν ερημίτης “αποκλεισμένος από τον κόσμο”. Τώρα συμβουλεύει τα νέα παιδιά να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της ασθένειας, από την εμφάνιση τους, να δέχονται την πραγματικότητα και να μην πέφτουν στην παγίδα της κατάθλιψης. Μεσολάβησε κάτι.
Το 2014 εισήχθη σε κλινική αποκατάστασης. Οι γείτονες του τον βρήκαν λιπόθυμο κοντά στο σπίτι των γονιών του, κάλεσαν την αστυνομία και εκείνη τον πήγε στο νοσοκομείο Bankstown και από εκεί στην κλινική. Μήνες αργότερα -και ενώ έκανε ακόμα θεραπεία-, αποκάλυψε πως είναι gay. Ήταν πάρα πολλοί εκείνοι που τον χειροκρότησαν, εξηγώντας ότι με αυτή τη δήλωση βοήθησε να εξαφανιστεί το στίγμα της ομοφοβίας από την κολύμβηση. Ακόμα δίνει τις μάχες του “αλλά έχω αποφασίσει πως δεν θα με προσδιορίσει η ασθένεια μου. Αφότου πήρα στα χέρια μου τον έλεγχο της, νιώθω εξαιρετικά ευτυχής. Μολονότι χρειάστηκα χρόνια για να κατανοήσω και να αποδεχθώ την πραγματικότητα, σας διαβεβαιώ πως άξιζε. Ανακάλυψα το θαύμα του κόσμου και ζω κάθε μέρα με ενθουσιασμό, κάτι που είχα να νιώσω… μια αιωνιότητα. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν τόσο μακρύς ο δρόμος. Δεν ήταν τόσο μακριά”.
Wendy Williams
Πρωταθλήτρια Αμερικής στις καταδύσεις, από το κολέγιο, η “καλύτερη καταδύτρια της χρονιάς” το 1989, αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988, παγκόσμια πρωταθλήτρια δυο φορές.
Ένα μέρος της ιστορίας της
Η μικρότερη κόρη προπονητή στις καταδύσεις, άρχισε να ασχολείται με το σπορ από τα 3 της χρόνια. Στα 14 έφυγε από το πατρικό για να ασχοληθεί πιο σοβαρά με τους στόχους της. Άφησε και το πανεπιστήμιο για να διεκδικήσει μια διαδρομή στο modeling και να προετοιμαστεί για τους Αγώνες του 1992. To 1987 o πατέρας της πέθανε. Σήμερα ομολογεί πως αυτό ήταν κάτι που δεν ξεπέρασε ποτέ.
Από το γυμνάσιο θυμάται τους συμμαθητές της να της λένε πως είναι ευέξαπτη. Είχε σκεφτεί ότι αυτός ήταν ο λόγος που βυθιζόταν σε “μαυρίλα”, με τη συχνότητα που βυθιζόταν στο νερό. Με το πέρασμα των χρόνων, η κατάσταση γινόταν χειρότερη, στο βαθμό που να ξεσπά σε κλάματα με το παραμικρό και να σκέφτεται την αυτοκτονία. Τότε ήταν που πήγε στον ψυχίατρο που είχε το γραφείο του απέναντι από το σχολείο της. Η πόρτα άνοιξε και εκείνη ρώτησε “μπορεί κάποιος να με βοηθήσει, σας παρακαλώ;”. Ο ειδικός της είπε πως έχει έντονη κατάθλιψη και ότι θα ήταν χρήσιμο να κάνει ένα διάλειμμα και να γυρίσει στην οικογένεια της. Της πρότεινε φαρμακευτική αγωγή. Αρνήθηκε, γιατί όπως του είπε “μόνο οι τρελοί παίρνουν ψυχοφάρμακα”. Δεκατρία χρόνια μετά, είχε κλινική κατάθλιψη (το επεισόδιο μπορεί να διαρκέσει από δυο εβδομάδες έως εννέα μήνες, αν δεν κάνεις κάτι) και είχε φτάσει στο ναδίρ. Τότε δέχθηκε να λάβει φαρμακευτική αγωγή. Της άλλαξε τη ζωή. Έγινε και εκπρόσωπος της καμπάνιας Minds in Motion Depression Awareness. “Στα χρόνια της καριέρας μου, η διάθεση μου για επιτυχία έσπρωχνε στο πίσω μέρος του μυαλού μου την κατάθλιψη. Το να έχεις στόχο σε αποπροσανατολίζει μεν, αλλά μέχρι ένα σημείο. Αν κάτι είναι σημαντικό, οφείλουμε να το δουλέψουμε”. Πριν τα προκριματικά για τους Ολυμπιακούς του 1992 τραυματίστηκε στον αυχένα και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει.
Γύρισε στο κολέγιο (πήρε τελικά πτυχίο στη ψυχολογία), μετακόμισε με το φίλο της και τo Νοέμβριο του 1994 παρατήρησε πως κάθε φορά που οδηγούσε, σκεφτόταν να αυτοκτονήσει “να πέσω στο φορτηγό που ερχόταν από την αντίθετη λωρίδα. Ώσπου μια μέρα είπα στον εαυτό μου πόσο άσχημο θα ήταν για τον οδηγό του φορτηγού που θα είχε σκοτώσει κάποιον και θα έπρεπε να ζήσει με αυτό, για το υπόλοιπο της ζωής του. Τότε αποφάσισα να δώσω τα κλειδιά στο φίλο μου” και να ζητήσει ξανά βοήθεια. Ο γιατρός της μίλησε για χάπια. Εκείνη αρνήθηκε, πάλι, με τον ειδικό να της λέει “συγγνώμη, αλλά αφού θες να σκοτωθείς, τι σε πειράζει να βάλεις φάρμακα στο σώμα σου;”. Την έπεισε. Να ζήσει. Έπαθε υποτροπές (ένιωθε λυπημένη, πως δεν την ενδιαφέρει τίποτα, ανάξια, αβοήθητη). “Ένιωθα πως τα χάπια θα με κάνουν να νιώθω “ψεύτικα” χαρούμενη, ενώ αυτό ήταν που μου συνέβαινε χωρίς τη φαρμακευτική αγωγή, ώστε να μην καταλαβαίνει ο κόσμος τι περνώ”. Και είδε το φως.
Paul Gascoigne
Έχει περιγραφεί από το National Football Museum ως “ο πιο ταλαντούχος Άγγλος μέσος της γενιάς του”.
Το χειρότερο που έζησα ήταν η ψύχωση του 2006, που ήταν αποτέλεσμα της χρήσης κοκαΐνης. Η παράνοια ήταν απίστευτη. Φοβόμουν ακόμα και να αγγίξω το φαγητό μου, όταν με έβλεπαν. Ο πατέρας μου, μου έλεγε “είσαι ο γαμ… Paul Gascoigne. Φυσικά και θα σε κοιτά ο κόσμος”. Έτρεχα στο σπίτι, προσπαθούσα να φάω κάτι εκεί και πάλι έλεγα “με κοιτά το φαγητό”. Νόμισα πως ο αναπτήρας μου με ακούει. Είχα πετάξει ένα Rolex από το παράθυρο, γιατί πίστευα πως με ακούει. Είχα έξι κινητά τηλέφωνα, γιατί δεν ήμουν σίγουρος ποιο παρακολουθούν. Βέβαια, σε αυτό είχα δίκιο!
Ένα μέρος της ιστορίας του
Έχει γράψει τρεις αυτοβιογραφίες. Η μια, του 2004, είχε τίτλο “Being Gazza: Tackling My Demons. Σε αυτή αποκάλυψε τη μάχη που έδωσε με τη βουλιμία, το ψυχαναγκασμό, το διπολισμό και τον αλκοολισμό -τον οποίον παραδέχθηκε όταν ήταν 33. Έως τότε είχε επικεντρώσει πως έβγαζε αρκετά χρήματα, ώστε να μη ξαναδουλέψουν (να μην ξαναγχωθούν) οι γονείς του. Συνέπεια ήταν η χρήση βίας εις βάρος διάφορων αποδεκτών -όπως των συντρόφων του. Αναφέρθηκε με κάθε λεπτομέρεια στην εξαρτημένη προσωπικότητα του, από αλκοόλ, κοκαΐνη, τζόγο, energy drinks με καφεΐνη, άθληση και junk food. H πρώτη φορά που έκανε ψυχοθεραπεία ήταν το 1998, όταν παραδέχθηκε πως είχε πιει 32 σφηνάκια ουίσκι -ο τότε ατζέντης του ήταν που έκανε την εισαγωγή του σε νοσοκομείο, όπου τον πήγε αναίσθητο. Το 2001, οι ειδικοί έκριναν πως θα ήταν χρήσιμο να τον στείλουν σε κλινική στην Arizona, όπου διαγνώστηκε με διπολισμό. Έμεινε στο Cottonwood έως το 2003 -είχε αποτύχει στη θητεία του στην Κίνα και το 2004 αποσύρθηκε. Το 2008 έπειτα από περιστατικό, οδηγήθηκε -δια νόμου- σε προστατευτική κράτηση, διότι οι γιατροί είχαν πει πως είναι επικίνδυνος να κάνει κακό στον εαυτό του. Είχε προηγηθεί υπερβολική δόση αλκοόλ και ναρκωτικών, σε προσπάθεια για αυτοκτονία.
Ακολούθησαν διάφορες συλλήψεις για οδήγηση σε κατάσταση μέθης, για κατοχή ναρκωτικών ουσιών, τον ξαναέστειλαν σε κέντρο αποτοξίνωσης και τον Φεβρουάριο του 2013 ο ατζέντης του, Terry Baker είπε σε ραδιοφωνική εκπομπή του BBC πως “έχει πάθει νέα υποτροπή και χρειάζεται βοήθεια. Η ζωή του είναι πάντα σε κίνδυνο. Ίσως να μην υπάρχει κάποιος ικανός να τον σώσει”. Τον έστειλα σε εντατική θεραπεία στις ΗΠΑ, επέστρεψε και συνελήφθη για επίθεση σε άνθρωπο ασφαλείας σε σταθμό τρένων. Ναι, ήταν μεθυσμένος. Πλήρωσε άλλο ένα πρόστιμο, τον Γενάρη του 2014 έκανε 14 τις εισαγωγές σε κέντρο απεξάρτησης, οι οποίες έγιναν 15 τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Στις 6/1 του 2017 άνθρωπος του περιβάλλοντος του αποκάλυψε πως “αυτή τη φορά έχει πάρει σοβαρά το θέμα”. Έκτοτε δεν έχει ακουστεί κάτι περί του αντιθέτου. Έχει ομολογήσει ότι “η προσωπικότητα μου έκανε τη διαφορά στα γήπεδα. Η προσωπικότητα μου εξαφανιζόταν, όταν έπινα”. Στις υποχρεώσεις του είναι να κάνει τρεις καλές πράξεις κάθε μέρα. Έχει εκτιμήσει πως έχει δώσει 250.000 ευρώ για αποτοξίνωση. Στόχος του είναι “να περάσω τα χρόνια που μου απομένουν ως ένας πραγματικά χαρούμενος άνθρωπος”, κάτι που δεν κατάφερε έως τώρα. “Όταν χάνω το χαμόγελο μου, είναι που ανησυχώ”.
Τι λέει η επιστήμη
Επιστήμονες που ασχολούνται με το θέμα να επισημαίνουν πως “παρ’ ότι ξέρουμε τα σημάδια, τον επιπολασμό και τη θεραπεία, πολλά παραμένουν άγνωστα σε σχέση με το φαινόμενο και τους κορυφαίους αθλητές. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η συμμετοχή στον αθλητισμό είχε χαρακτηριστεί ως θετική και ωφέλιμη, για τις ενδορφίνες (φυσικό αντικαταθλιπτικό), την αυτοεκτίμηση, τη διαχείριση του άγχους και του στρες. Υπάρχει και βιβλιογραφία που δείχνει το πώς ο αθλητισμός μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα ψυχικής ασθένειας και δη της κατάθλιψης. Τότε γιατί αυξάνονται οι ελίτ αθλητές που έχουν σχετικά επεισόδια; Η απάντηση είναι άγνωστη. Ενδεχομένως να αφορά τον ίδιο τον αθλητισμό”, τους τραυματισμούς, το “τι θα κάνω μετά την καριέρα”. Επιπροσθέτως, οι απαιτήσεις του σύγχρονου αθλητισμού, οι μήνες μακριά από το σπίτι, σε ξενοδοχεία, σε διαφορετικά κλίματα κλπ “Ένα άλλο θέμα που πρέπει να εξεταστεί είναι το εξής: μήπως οι κορυφαίοι αθλητές είναι ανθρώπινα όντα και ως εκ τούτου, όπως κάθε άλλος άνθρωπος, είναι ευάλωτοι στην κατάθλιψη; Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό είναι να προχωρούν προς τα εμπρός, να τους ενθαρρύνουν οι οικείοι τους, οι συμπαίκτες τους και οι διοικούντες τους συλλόγους τους, να αναγνωρίσουν τα σημάδια και να ενεργήσουν έγκαιρα”.
Πηγή: Sport 24
