Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Ουρουγουάη 1930

Του Γρηγόρη Δημακάκου

Το Παγκόσμιο Κύπελλο οφείλει την ύπαρξή του στην κόντρα μεταξύ της ΔΟΕ και της ΦΙΦΑ.

Η διαμάχη ανάμεσα στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου για την πρωτοκαθεδρία στο ποδόσφαιρο οδήγησε την τελευταία στην ιστορική απόφαση της δημιουργίας του Παγκόσμιου Κυπέλλου, στο οποίο θα μετείχαν οι κορυφαίες εθνικές ομάδες του κόσμου.

Τα μέλη της ΦΙΦΑ βρίσκονταν στο Αμστερνταμ στις 26 Μαϊου 1928, επ’ ευκαιρία της έναρξης του Ολυμπιακού τουρνουά. Συνεδρίαζαν για 3 ημέρες και στις 28 του μήνα έκαναν δεκτή την πρόταση του Γάλλου προέδρου της Ομοσπονδίας Ζιλ Ριμέ για τη διεξαγωγή παγκόσμιας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης το 1930 με τη συμμετοχή επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, την οποία απαγόρευε η ΔΟΕ στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Πέντε χώρες διεκδίκησαν το τουρνουά, η Ουρουγουάη, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Ισπανία και η Ιταλία. Η ΦΙΦΑ το ανέθεσε – δικαιωματικά – στην Ουρουγουάη, τη νικήτρια των δύο τελευταίων Ολυμπιακών τουρνουά, αυτών του 1924 και του 1928.

Προσκλήθηκαν να πάρουν μέρος όλα τα μέλη της ΦΙΦΑ, ακόμη κι ομοσπονδίες που είχαν αποχωρήσει από τις τάξεις της, όπως οι βρετανικές. Οι αρνητικές απαντήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη. Οι Βρετανοί (Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία) σνόμπαραν το Παγκόσμιο Κύπελλο, αφού θεωρούσαν ως κορυφαίο τουρνουά αυτό που διοργάνωσαν οι ίδιοι από το 1884.

Οι δε Ευρωπαίοι δεν πείθονταν, αφού τα έξοδα μετακίνησης ήταν τεράστια για την εποχή. Τελικά ανταποκρίθηκαν μόλις 4 εθνικές ομάδες από την Ευρώπη η Γαλλία, η Γιουγκοσλαβία, το Βέλγιο και η Ρουμανία, η τελευταία με προσωπική παρέμβαση του ποδοσφαιρόφιλου βασιλιά της Καρόλου Β’, που ταξίδεψαν με πλοίο για την Ουρουγουάη.

Οι Γάλλοι, οι Ρουμάνοι κι οι Βέλγοι ταξίδεψαν με το ίδιο πλοίο για 20 ημέρες. Έκαναν προπονήσεις στο κατάστρωμα κι όπως ήταν φυσικό έχασαν πολλές μπάλες στη θάλασσα. Μαζί τους ταξίδεψε κι ο πρόεδρος της ΦΙΦΑ Ζιλ Ριμέ, που μετέφερε ο ίδιος το Κύπελλο που θα κέρδιζε η νικήτρια. Η Γαλλία δεν είχε στην αποστολή τον προπονητή της. Ο τεχνικός υπεύθυνος των «τρικολόρ» Γκαστόν Μπαρό, έμεινε καθηλωμένος στο Παρίσι, αφού δεν εξασφάλισε άδεια από το κρατικό Ωδείο της γαλλικής πρωτεύουσας, όπου εργαζόταν. Έτσι χρέη προπονητή ανέλαβε υπάλληλος της γαλλικής ομοσπονδίας, ο Ραούλ Κοντρόν.

Μισή… η Βραζιλία

Οι συμμετοχές έφτασαν τις 13, αφού στο κάλεσμα της ΦΙΦΑ είπαν «ναι» 8 αμερικανικές ομοσπονδίες, η Αργεντινή, η Βολιβία, η Χιλή, η Παραγουάη, το Μεξικό, το Περού, οι ΗΠΑ και η Βραζιλία, συν φυσικά τη διοργανώτρια Ουρουγουάη.

Η Βραζιλία δεν έστειλε πλήρη ομάδα. Είχε ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ των δύο μεγαλύτερων ποδοσφαιρικών Ενώσεων της χώρας, της Παουλίστα (Πρωτάθλημα Σάο Πάουλο) και της Καριόκα (Ρίο ντε Ζανέιρο). Η Παουλίστα αρνήθηκε να δώσει παίκτες στην Εθνική, όπως ο Αρτούρ Φρίντενραϊχ της Σάο Πάουλο, ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής που έγινε επαγγελματίας στη Βραζιλία κι ο συμπαίκτης του Ανφιλοτζίνο Γκουαρίζι ή Φιλό. Βέβαια, ο Φιλό έπαιξε 4 χρόνια αργότερα ως παίκτης της Ιταλίας. Έτσι, η «σελεσάο» πήγε ελλιπής και με παίκτες κυρίως από το Ρίο ντε Ζανέιρο κι απέτυχε παταγωδώς.

Το Σεντενάριο

Η Ουρουγουάη γιόρταζε το 1930 τα 100χρονα της ανεξαρτησίας της. Θέλοντας να τιμήσει το «ιωβηλαίο» της χώρας, η κυβέρνηση αποφάσισε να χτίσει ένα νέο στάδιο, που θα φιλοξενούσε τον τελικό κι άλλα ματς του Παγκόσμιου Κυπέλλου και το ονόμασε «Εστάδιο Σεντενάριο» (Στάδιο της Εκατονταετηρίδας) χωρητικότητας 100.000 θεατών. Περίπου 15.000 άνθρωποι εργάστηκαν νυχθημερόν από το Φεβρουάριο του 1930 για να χτιστεί σε μόλις 5 μήνες το επιβλητικό στάδιο, που κόστισε 1 εκατομμύριο πέσος, εξωπραγματικό ποσό για την εποχή.

Χρησιμοποιήθηκαν ακόμη δύο γήπεδα, που βρίσκονταν όπως και το «Σεντενάριο» στο Μοντεβιδέο, το «Ποσίτος» και το «Πάρκε Σεντράλ», έδρες των δύο μεγαλύτερων ομάδων της χώρας, της Πενιαρόλ και της Νασιονάλ αντίστοιχα.

Το γκολ του Λοράν

Δύο ημέρες πριν την έναρξη του τουρνουά έγινε η κλήρωση των 13 ομάδων, που χωρίστηκαν σε 4 ομίλους. Η νικήτρια του κάθε ομίλου θα προκρινόταν στα ημιτελικά. Στον 1ο όμιλο μετείχαν οι Αργεντινή, Γαλλία, Μεξικό, Χιλή, στο 2ο οι Γιουγκοσλαβία, Βραζιλία, Βολιβία, στον 3ο οι Ουρουγουάη, Ρουμανία, Περού και στον 4ο οι ΗΠΑ, Παραγουάη, Βέλγιο.

Το εναρκτήριο ματς ήταν το Γαλλία – Μεξικό 4-1 στις 13 Ιουλίου 1930, στις 3 μ.μ. τοπική ώρα, στο «Ποσίτος». Ο Γάλλος Λισιέν Λοράν πέτυχε στο 19’ το παρθενικό γκολ στην ιστορία του Παγκόσμιου Κυπέλλου. Ο Λοράν, όπως κι οι συμπαίκτες του Ζαν Λοράν (αδελφός του), Ετιέν Ματλέ ήταν υπάλληλοι της αυτοκινητοβιομηχανίας Πεζό κι οι άδειές τους για να πάρουν μέρος στη διοργάνωση εγκρίθηκαν με πολύ κόπο, άνευ αποδοχών όμως.

«Όταν πέτυχα το γκολ, ένιωσα απλά τη χαρά του σκόρερ. Εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω ότι ήμουν αυτός που είχε πετύχει το πρώτο γκολ στην ιστορία του Παγκόσμιου Κυπέλλου», εξομολογήθηκε πολλά χρόνια αργότερα ο Λισιέν Λοράν, ο οποίος απεβίωσε το 2005.

Ο Ετιέν Ματλέ, υπήρξε ένας από τους ήρωες της γαλλικής αντίστασης (ΜΑΚΙ) στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής και παρασημοφορήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για τον αγώνα του από τον πρόεδρο της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκολ. Αντίθετα, εκτελέστηκε ως συνεργάτης των Ναζί ένα άλλο μέλος της τότε γαλλικής ομάδας, ο Αλέξ Βιλαπλάν.

https://youtu.be/HZMGLyvLe9Y

Οι ημιτελικοί

Στα ημιτελικά η Αργεντινή συνέτριψε τις ΗΠΑ με 6-1, οι παίκτες των οποίων αποκαλούνταν «σφαιροβόλοι» εξαιτίας της σωματοδομής τους, Κι όμως ήσαν αυτοί που έφαγαν… ξύλο από τους λατινοαμερικάνους στον αγωνιστικό χώρο. Ο Ράφαελ Τρέισι αποχώρησε στο 10’ με κάταγμα στο πόδι (δεν επιτρέπονταν αλλαγές), ενώ ο Άντι Όουλντ δέχθηκε κλωτσιά στο πρόσωπο με αποτέλεσμα να σχιστεί το χείλος του. Οι Αργεντινοί διέθεταν ανώτερη τεχνική κατάρτιση κι έχοντας το αριθμητικό πλεονέκτημα έφτασαν με ευκολία στον τελικό.

https://youtu.be/5_zIsnWO4Ks

Στο δεύτερο ημιτελικό η οικοδέσποινα Ουρουγουάη νίκησε, επίσης με 6-1, τη Γιουγκοσλαβία, η οποία πάντως είχε κάθε λόγο να διαμαρτύρεται. Της ακυρώθηκε κανονικό γκολ στο 2-1, ενώ το τρίτο γκολ των γηπεδούχων προήλθε από πάσα που έδωσε αστυνομικός ασφαλείας στον σκόρερ Ανσέλμο, αφού η μπάλα κατευθυνόταν άουτ. Ο διαιτητής της αναμέτρησης δεν είδε… την παράβαση.

https://youtu.be/fV-fmu64aWM

Μικρός τελικός δεν έγινε, αφού οι Γιουγκοσλάβοι αρνήθηκαν να παίξουν με τις ΗΠΑ, διαμαρτυρόμενοι για τη διαιτησία στον ημιτελικό. Πάντως, οι δύο ομάδες έδωσαν ματς ανεπίσημου χαρακτήρα με νικήτρια τη Γιουγκοσλαβία (3-1). Πολλές δεκαετίες αργότερα η ΦΙΦΑ κατέταξε στην 3η θέση τους Αμερικανούς και στην 4η τη Γιουγκοσλαβία.

Ο τελικός

Ο τελικός ορίστηκε στις 30 Ιουλίου, στις 2 μ.μ. τοπική ώρα. Στο «Σεντενάριο» βρέθηκαν 93.000 θεατές, λιγότεροι από τη χωρητικότητά του, για λόγους ασφαλείας. Εξ αυτών οι 15.000 ήταν από την Αργεντινή.

Οι δύο φιναλίστ μισούνταν «θανάσιμα». Πριν από δύο χρόνια η Ουρουγουάη είχε κερδίσει 2-1 στον τελικό του Ολυμπιακού τουρνουά, ενώ μέχρι τότε οι δύο ομάδες είχαν συναντηθεί 111 φορές με την Ουρουγουάη να μετρά 44 νίκες έναντι 39 της Αργεντινής.

Ήταν τόσο μεγάλη η κόντρα τους που διαφώνησαν ακόμα και για την μπάλα του τελικού.

Έγινε κλήρωση από το Βέλγο διαιτητή του τελικού Ζαν Λανζενί και κέρδισαν οι Αργεντινοί. Στο δεύτερο ημίχρονο, όμως, οι Ουρουγουανοί επέβαλαν τη δική τους μπάλα, που ήταν λίγο μεγαλύτερη σε διαστάσεις απ’ αυτήν των αντιπάλων τους.

Ο Λανζενί δεν αποτελούσε τυχαίο πρόσωπο. Ήταν ανώτερος υπάλληλος της βελγικής κυβέρνησης στην Αμβέρσα, μορφωμένος, έξυπνος και διορατικός. Αν και μεγαλόσωμος, έκανε ασφάλεια ζωής πριν τον τελικό, φοβούμενος για τη σωματική του ακεραιότητα, ενώ απαίτησε να φύγει αμέσως μετά τη λήξη του αγώνα με πλοίο για την πατρίδα του. Τελικά παρέτεινε τη διαμονή του για ακόμη δύο ημέρες στο Μοντεβιδέο.

Η «σελέστε» (σ.σ. ουράνια) άνοιξε το σκορ στο 12’ με τον Πάμπλο Ντοράδο. Οι Αργεντινοί ανέλαβαν τα ηνία του αγώνα, ισοφάρισαν στο 20’ με τον Κάρλος Πεουσέλε και προηγήθηκαν με 1-2 στο ημίχρονο με γκολ του Γκιγέρμο Στάμπιλε στο 37’.

Ο Πέδρο Σέα ισοφάρισε στο 57’ κι ο Βικτοριάνο Ιριάρτε στο 67’ έδωσε προβάδισμα στην Ουρουγουάη. Ο Χοσέ Αντράδε ανέλαβε στη συνέχεια να εξουδετερώσει τις περισσότερες επιθετικές προσπάθειες της «αλμπισελέστε» (σ.σ. γαλανόλευκη). Ένα λεπτό πριν τη λήξη ο μονόχειρας Έκτορ Κάστρο (είχε ακρωτηριαστεί από το δεξιό αγκώνα εξαιτίας εργατικού ατυχήματος) έγραψε το 4-2 δίνοντας το έναυσμα για παραλήρημα στις εξέδρες και στον πάγκο της ομάδας του. Ο 27χρονος προπονητής της Ουρουγουάης, Αλμπέρτο Σκουπίτσι έκανε σαν τρελός. Παραμένει ως και σήμερα ο νεαρότερος προπονητής που κατέκτησε Παγκόσμιο Κύπελλο.

Ο Ζιλ Ριμέ παρέδωσε το ύψους 30 εκατοστών και βάρους 4 κιλών τρόπαιο, που είχε σχεδιάσει ο Γάλλος αρχιτέκτονας Αλέν Λαφλέρ, στον πρόεδρο της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας Ουρουγουάης, δόκτορα Ραούλ Χούντε. Το πάρτι ξεκίνησε στο Μοντεβιδέο και σε όλη τη χώρα με μουσική υπόκρουση τις κόρνες των αυτοκινήτων και τις σειρήνες των πλοίων.

Δεν έλειψαν και τα επεισόδια. Αρκετοί Αργεντινοί φίλαθλοι φεύγοντας απογοητευμένοι από το «Σεντενάριο» δέχθηκαν επιθέσεις από τους θερμόαιμους Ουρουγουανούς. Στη δε πρωτεύουσα της Αργεντινής, το Μπουένος Άιρες, το πλήθος ήταν εξαγριωμένο με τη νέα ήττα της ομάδας τους από τη γείτονα. Το προξενείο της Ουρουγουάης δέχθηκε επίθεση με πέτρες και ξύλα, με αποτέλεσμα να διακοπούν για αρκετό διάστημα οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών.

Η 31η Ιουλίου κηρύχθηκε αργία από την κυβέρνηση της Ουρουγουάης, η οποία δώρισε από ένα σπίτι στα μέλη της «σελέστε».

Ουρουγουάη (Αλμπέρτο Σκουπίτσι, 2-3-5): Ερνέστο Μπαγεστρέρο, Ερνέστο Μαστσερόνι, Χοσέ Νασάσι (αρχηγός), Χοσέ Αντράδε, Λορένσο Φερνάντες, Χοσέ Χεστίδο, Πάμπλο Ντοράδο, Έκτορ Σκαρόνε, Έκτορ Κάστρο, Πέδρο Σέα, Βικτοριάνο Ιριάρτε.

Αργεντινή (Χοσέ Τραμουτόλα, 2-3-5): Χουάν Μποτάσο, Χοσέ Ντέλα Τόρε, Φερνάντο Πατερνόστερ, Χουάν Εβαρίστο, Λουίς Μόντι, Πέδρο Σουάρες, Κάρλος Πεουσέγιε, Φρανσίσκο Βαράγιο, Γκιγέρμο Στάμπιλε, Μανουέλ Περέιρα (αρχηγός), Μαρίνο Εβαρίστο

ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΥΠΕΛΛΟ 1930 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 13 – 30 Ιουλίου 1930

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: 13

ΘΕΑΤΕΣ: 590.549 (μ. όρος ανά αγώνα 32.808)

ΓΗΠΕΔΑ: 3 (Σεντενάριο, Ποσίτος, Πάρκε Σεντράλ, όλα στο Μοντεβιδέο)

ΑΓΩΝΕΣ: 18

ΓΚΟΛ: 70 (μ. όρος ανά αγώνα 3,68)

ΠΕΝΑΛΤΙ: 4 (εύστοχο 1)

ΑΠΟΒΟΛΕΣ: 1

ΠΡΩΤΟΣ ΣΚΟΡΕΡ: Γκιγέρμο Στάμπιλε (Αργεντινή) 8 γκολ

Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Ουρουγουάη 1930

Σχετικά

Υποβολή Σχολίου Ακύρωση απάντησης