Του Γιώργου Αδαμόπουλου
Ο Κρις Τζάκσον κράτησε για άλλη μία φορά σφιχτά τη μπάλα του μπάσκετμπολ μεταξύ των μικρών χεριών και της μέσης του. Τα σκισμένα παπούτσια τα άντεχε. Την ιδέα να χάσει την πορτοκαλί «φίλη» του, όχι.
Περπάτησε σκυφτός στους δρόμους της πόλης Γκάλφπορτ, στο Μισισίπι. Γνώριζε ότι φτάνοντας σπίτι, το να βρει ένα πιάτο φαγητό στο τραπέζι ήταν σχεδόν αδύνατο. Η ανύπαντρη μητέρα του και τα δύο αδέρφια του θα ήταν χαρούμενα αν μοιράζονταν έστω ό,τι υπήρχε.
Ξυπνούσε, κοιμόταν, περπατούσε και έπαιζε με διαρκείς ερωτήσεις στο μυαλό και το στόμα του. Καμία από αυτές δεν ήταν, πάντως, το «γιατί;». Δεν αισθανόταν μειονεκτικά.
Η μπάλα του ήταν ικανή να διώξει κάθε εικόνα εξαθλίωσης από τα παιδικά μάτια του. Δεν ήταν άξια αντικαταστάτρια της έλλειψης πατρικής φιγούρας, αλλά τον συντρόφευε και έκρυψε και για χρόνια ένα πρόβλημα υγείας… Η φαμίλια του δεν είχε χρήματα για τακτικές εξετάσεις.
Οι σπασμοί στο σώμα του μικρού Κρις και η αμήχανη επανάληψη λέξεων ή κινήσεων «γεννούσαν» απορία, όμως αυτή συνοδευόταν απλώς από προσευχές. Χρειάστηκε να φτάσει σε ηλικία 17 ετών, ως ένας από τους κορυφαίους γκαρντ γυμνασίων στις Η.Π.Α., για να μάθει ότι το κορμί του «κυριεύεται» από το σύνδρομο Tourette. Η πίστη και η θέλησή του, ωστόσο, ήταν ολότελα δικές του.
Πλησιάζοντας στην ενηλικίωση, ο Τζάκσον άρχισε να βρίσκει απαντήσεις. Νέες ερωτήσεις, όμως, θα έκαναν αργότερα την εμφάνισή τους, όταν πλέον θα γύριζε το κεφάλι στο όνομα Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ…
Στο σχολείο η περιέργεια δεν περιοριζόταν σε αδιάκριτα βλέμματα. Τα παιδιά τον κορόιδευαν όταν δεν κατόρθωνε να ελέγξει τις σωματικές συσπάσεις. Κανένας από τους συμμαθητές του, πάντως, δεν σκέφτηκε ποτέ αν οποιοσδήποτε άλλος θα τα είχε παρατήσει και θα είχε επιστρέψει στο σπίτι του.
Το γήπεδο και το παρκέ, από την άλλη, πρόσφεραν στον Κρις ασφάλεια. Δεν πίστεψε ποτέ πως δεν θα υπήρχε έστω ένας να του δώσει μία ευκαιρία.
Ο πιτσιρικάς το άξιζε, άλλωστε. Εκείνη η παράξενη επανάληψη λέξεων και εκφράσεων ή κινήσεων και χειρονομιών, «μεταδόθηκε» και μέσα του. Η επανάληψη έγινε καλύτερη «φίλη» από τη μπάλα του μπάσκετμπολ.
Μετέτρεψε την πάθησή του σε κίνητρο. Κάθε μέρα, κάθε βράδυ, λίγο πριν ο επιστάτης του φωνάξει ότι σβήνει τα φώτα, ο Κρις σούταρε και σούταρε και σούταρε… Κάπως έτσι κατόρθωσε, αν και είχε χάσει λόγω του προβλήματος του την τέταρτη τάξη και είχε μετεγγραφεί σε ξεχωριστή αίθουσα, να φτάσει να σκοράρει κατά μ.ό. 29,9 πόντους ως τελειόφοιτος του γυμνασίου του Γκάλφπορτ!
Τα σωματικά χαρίσματα δεν ήταν ιδιαιτέρως γενναιόδωρα. Με μπόι μόλις 1,85μ. οι σκάουτερ των κολεγίων είχαν τις αμφιβολίες τους. Ο Κρις Τζάκσον έμενε σιωπηλός και απλώς έπαιζε.
Το παιχνίδι του διέθετε μεγαλύτερη «ευφράδεια». Το 1988, το πανεπιστήμιο Λουιζιάνα Στέιτ άνοιξε τις πόρτες του.
Οι ειδικοί, πάντως, δεν πίστευαν πως οι βραδιές των 30 ή 40 πόντων θα συνεχιστούν στο κολεγιακό πρωτάθλημα. Μόλις στο τρίτο παιχνίδι του στο NCAA, ωστόσο, σκόραρε 48 πόντους κόντρα στο Λουιζιάνα Τεκ.
Απέναντι στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα πέτυχε 53 πόντους, για το νέο ρεκόρ πρωτοετούς και στις 4 Μαρτίου 1989, πέντε μέρες πριν από τα 20α γενέθλιά του, το κατέρριψε με 55 εναντίον του Όλε Μις, με δέκα εύστοχα τρίποντα!
Στα 32 παιχνίδια που αγωνίστηκε με τους Tigers πέτυχε νέο ρεκόρ NCAA για freshman, με μ.ό. 30,2 πόντους. Στη δεύτερη σεζόν παρέμεινε εντυπωσιακός, αν και οι επιδόσεις του μειώθηκαν ελαφρώς στους 27,8 πόντους, κυρίως λόγω της έλευσης ενός θηριώδους σέντερ από το Νιου Τζέρσεϊ.
Ο Σακίλ Ο’Νιλ, αν και έφτασε στη Λουιζιάνα με απαιτήσεις, κατάλαβε χωρίς πολλά λόγια ότι η ομάδα «ανήκει» ακόμη στον Κρις Τζάκσον. Από το καλοκαίρι του 1990, όταν ο νεαρός γκαρντ δήλωσε συμμετοχή στο ντραφτ του ΝΒΑ, ο «Σακ» ήξερε ότι θα γίνει «αφεντικό».
Ο Τζάκσον επιλέχθηκε στο Νο3 από τους Ντένβερ Νάγκετς, αλλά, τουλάχιστον αρχικά, πάλι οι ειδικοί έκανα λάθος στις προβλέψεις τους…
Φτάνοντας στο Λουιζιάνα Στέιτ, δεν περίμεναν να γίνει ηγέτης. Όταν «προσγειώθηκε» στο Κολοράντο, όμως, κοινό και Τύπος περίμεναν τον επόμενο μεγάλο σκόρερ της Λίγκας.
Η ρούκι σεζόν του ήταν σαφώς ενθαρρυντική, με μ.ό. 14,1 πόντους σε 22 λεπτά ανά αγώνα. Ως δευτεροετής, όμως, ήταν βασικός μόλις σε 11 από τα 81 ματς που αγωνίστηκε, έπαιζε μόνο 13 λεπτά και κατέγραψε 10,3 πόντους.
Οι επικριτές του έκαναν λόγο για πισωγύρισμα. Οι συμπαίκτες του γκρίνιαζαν πως δεν πασάρει και η εξέδρα άρχισε να μουρμουράει όταν διαπιστώθηκε πως ο Κρις Τζάκσον είναι κατά 15 κιλά πιο βαρύς από την πρώτη μέρα που εμφανίστηκε στο Ντένβερ…
Η αλλαγή του, ωστόσο, θα ήταν ολοκληρωτική. Από το 1993 είχε ασπαστεί το Ισλάμ και είχε αλλάξει το όνομά του σε Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ. Εκτός από το Κοράνι, άρχισε να διαβάζει βιβλία του Malcolm X και όταν έπεσε στα χέρια του μία εφημερίδα με τίτλο «Ο Τζάκσον είναι αποτυχημένη επιλογή στο ντραφτ», αποφάσισε να τους διαψεύσει.
Άλλαξε και αριθμό στη φανέλα, από το Νο3 στο Νο1. Έχασε τα περιττά κιλά και τη σεζόν 1992-1993 μέτρησε μ.ό. 19,2 πόντους, κερδίζοντας και το βραβείο του Πιο Βελτιωμένου Παίκτη της χρονιάς.
Ήταν πλέον σημείο αναφοράς της επίθεσης των Νάγκετς, οι οποίοι το 1994, ως Νο8 της Δυτικής Περιφέρειας, απέκλεισαν στον πρώτο γύρο των πλέι οφς το Νο1, τους Σιάτλ ΣούπερΣονικς του Σον Κεμπ και του Γκάρι Πέιτον!
Τη σεζόν 1995-1996 επανέλαβε το ρεκόρ καριέρας του, με μ.ό. 19,2 πόντους. Στις 8 Δεκεμβρίου 1995 σημείωσε την κορυφαία επίδοσή του σε έναν αγώνα, με 51 πόντους κόντρα στη Γιούτα και τον Τζον Στόκτον και πρόσθεσε άλλους 32 εναντίον του Μάικλ Τζόρνταν, σε μία από τις μόλις δέκα ήττες των Μπουλς στο ρεκόρ του 72-10.
Στις 9 Μαρτίου 1996, γιόρτασε 27α γενέθλιά του, όμως την επομένη έλαβε ως «δώρο» μία ερώτηση για την οποία είχε απάντηση, όχι όμως και επαρκείς εξηγήσεις για τον καθωσπρεπισμό του ΝΒΑ…
Είχαν περάσει τρεις μήνες από τη στιγμή που ο Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ αποφάσισε σιωπηρά να διαμαρτυρηθεί για τον ρατσισμό και τις διακρίσεις στην Αμερική.
Όλο αυτό το διάστημα είτε βρισκόταν στα αποδυτήρια για διατάσεις κατά το τελετουργικό της ανάκρουσης του εθνικού ύμνου των Η.Π.Α. πριν από κάθε αγώνα είτε δεν στεκόταν όρθιος, όπως οι συμπαίκτες και οι αντίπαλοί του. Ένας ρεπόρτερ τοπικής εφημερίδας το διαπίστωσε και στις 10 Μαρτίου 1996 τον ρώτησε σχετικά. Όπως 20 χρόνια αργότερα έκανε και ο παίκτης του NFL, ο Κόλιν Κάπερνικ, ο Αμπντούλ-Ραούφ δεν κοντοστάθηκε.
Αυτό που αποτυπώθηκε στα πρωτοσέλιδα την επόμενη μέρα, όμως, άρεσε σε λίγους… «Η αμερικανική σημαία έχει γίνει σύμβολο καταπίεσης, σύμβολο μίας χώρας που αποδεχόταν τη δουλεία. Όχι, δεν στέκομαι όρθιος να την χαιρετήσω, γιατί μόνο στον θεό οφείλω σεβασμό», αποκρίθηκε.
Ο Αμερικανός γκαρντ επισήμανε πως το να σταθεί όρθιος έρχεται σε αντίθεση με τη θρησκεία του. «Δεν μπορείς να είσαι και με τον θεό και με τον δυνάστη. Η Αμερική στήριξε την ανάπτυξη του κράτους του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή και εξακολουθεί και στηρίζει την καταπίεση των μαύρων…
»Στο Κοράνι είναι ξεκάθαρο. Το Ισλάμ είναι ο μόνος δρόμος. Εγώ δεν επικρίνω εκείνους που στέκονται όρθιοι στον εθνικό ύμνο και δεν πρέπει να με κατακρίνει κανένας και εμένα επειδή μένω καθιστός», συμπλήρωσε.
Ο αυθορμητισμός, η ειλικρίνεια και η αποφασιστικότητα των λόγων του δεν γνώριζε τότε πως θα γίνει η αρχή του τέλους της καριέρας του στο ΝΒΑ.
Στις 12 Μαρτίου 1996, κι ενώ ανεπίσημα πολλοί έλεγαν ότι η Λίγκα θέλει να τον αποκλείσει για το υπόλοιπο της σεζόν, τιμωρήθηκε με αποκλεισμό ενός αγώνα, που του κόστισε 32.000 δολάρια από το ετήσιο συμβόλαιο με απολαβές 2,6 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το ΝΒΑ όρισε υποχρεωτική μία «αξιοπρεπή στάση» κατά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, όμως η Ένωση Παικτών, η οποία στήριξε τον Αμπντούλ-Ραούφ, έφτασε σε συμβιβασμό και του επέτρεψε να είναι μεν όρθιος, αλλά με σκυμμένο το κεφάλι, όσο προσεύχεται.
Αν και πρώτος σκόρερ των Νάγκετς στη σεζόν, το καλοκαίρι του 1996 η διοίκηση της ομάδας του Ντένβερ τον παραχώρησε με ανταλλαγή στο Σακραμέντο, για τα δικαιώματα του Λιθουανού Σαρούνας Μαρτσιουλιόνις.
Ο ρόλος του «συρρικνώθηκε». Το 1996-1997 αγωνιζόταν 28,4 λεπτά ανά ματς, σκοράροντας 13,7 πόντους. Την επόμενη χρονιά η συμμετοχή του μειώθηκε στα 17,1 λεπτά, στα οποία «προλάβαινε» να πετύχει 7,3 πόντους.
Η λήξη του συμβολαίου του το 1998, τον άφησε ξεκρέμαστο…
Όπως έγινε και από το 2016 κι έπειτα με τον Κάπερνικ, οι ομάδες τού γύρισαν την πλάτη. Ο ίδιος ήταν βέβαιος πως αυτό είναι «οδηγία» του τότε κομισάριου Ντέιβιντ Στερν.
Από το 1996 ο Τύπος ήταν εναντίον του Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ. Όταν «ξέσπασε» η ιστορία με την «πατριωτική» απροθυμία του, μία εφημερίδα στο Σικάγο έγραψε πως «αν ήταν στην Ελλάδα, θα τον λιθοβολούσαν!».
Στο Ντένβερ, αν και όσο αγωνιζόταν δεν έλεγαν κάτι δημοσίως ή όχι, άρχισαν να επικαλούνται λόγους όπως η νηστεία του και το ότι ξυπνούσε στις 5 το πρωί για να προσευχηθεί, για την ανταλλαγή του.
Ο Μαχμούντ δεν τους πίστεψε. Έκλαψε όταν ο κόουτς Νταν Ίσελ τον ενημέρωσε πως θα χάσει θέση βασικού στους Νάγκετς και στους Κινγκς δεν υπήρχε αμοιβαία διάθεση κατανόησης.
Το 1998, σε ηλικία 29 ετών, ήταν «τελειωμένος», αλλά όχι αγωνιστικά. «Είναι μία προσπάθεια να σε αποδυναμώσουν, να “ξεριζώσουν” όση πίστη έχεις μέσα του, επειδή δεν ταιριάζει με τα δικά τους πιστεύω», εξήγησε στην ιστοσελίδα The Undefeated πολλά χρόνια αργότερα.
«Σε κάνουν ευάλωτο, “παίζουν” με τα λεπτά συμμετοχής σου, ανακατεύουν τον ρυθμό σου και σε αφήνουν στο περιθώριο. Θέλουν να σε κάνουν να δείχνεις αποτυχημένος, προκειμένου να μπορούν να σου ρίξουν το φταίξιμο όταν σε ανταλλάξουν…
»Δεν θέλουν παραδείγματα σαν το δικό μου να εξαπλώνονται και δίνουν το δικό τους παράδειγμα μέχρι να σε ξεφορτωθούν. Κάπως έτσι πιστεύουν πως δεν θα τολμήσει άλλος αυτό που έκανες εσύ», πρόσθεσε.
Ο «αγώνας» εναντίον του πέτυχε καθώς τον ώθησε να μετακομίσει στην Ευρώπη, σε αναζήτηση αποδοχής.
Το καλοκαίρι του 1998 υπέγραψε διετές συμβόλαιο στην τουρκική Φενερμπαχτσέ αντί 3,3 εκατομμυρίων δολαρίων, όμως δεν ολοκλήρωσε ούτε την πρώτη χρονιά. Δήλωσε πως θα αποχωρήσει από την ενεργό δράση γιατί «είχα χάσει το ενδιαφέρον μου για το μπάσκετμπολ».
Έμεινε εκτός παρκέ τη σεζόν 1999-2000, καθώς ενώ αρχικά έκλεισε μία δοκιμαστική προπόνηση με τους Κλίπερς, ο τότε τζένεραλ μάνατζερ Έλτζιν Μπέιλορ έκανε πίσω.
«Καμία ομάδα και κανένας παράγοντας δεν ήθελε να βρεθεί πλάι μου», δήλωσε ο Αμερικανός γκαρντ. Το 2000, όμως, οι Βανκούβερ Γκρίζλις τού έδωσαν μία ευκαιρία. Κατέγραψε μ.ό. 6,5 πόντους -αρνητικό ρεκόρ στην καριέρα του- σε 41 αγώνες και 11,9 λεπτά συμμετοχής.
Μετά και την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, το μουσουλμανικό όνομά του διαγράφηκε από κάθε λίστα ατζέντη, παράγοντα ή κόουτς… Η επιστροφή στην Ευρώπη ήταν μονόδρομος. Από το 2003 και μετά πέρασε τέσσερις σεζόν εκεί, στη ρωσική Ουράλ Γκρέιτ, στην ιταλική Ροζέτο και το 2006-2007 στην Ελλάδα και τον Άρη.
Με τους «κίτρινους», σε 17 παιχνίδια, μέτρησε μ.ό. 4,6 πόντους σε 11 λεπτά ανά ματς στην Ευρωλίγκα και 5,7 πόντους σε 13,2 λεπτά και 19 αναμετρήσεις στην Α1.
Το 2007 έφτασε ως τη Σαουδική Αραβία και την Αλ Ιτιχάντ και τη διετία 2009-2011 βρέθηκε στην ιαπωνική Κιότο Χαναρίζ, με την οποία σε ηλικία 41 ετών κατέγραψε μ.ό. 17,9 πόντους.
Αυτή ήταν και η τελευταία επαγγελματική εμπειρία του, αν και από το 2018 αγωνίζεται στη λίγκα BIG-3 στις Η.Π.Α. και επιβεβαιώνει το ταλέντο του με ποσοστό ευστοχίας 45,5% στα τρίποντα, κουβαλώντας και μισό αιώνα ζωής στις πλάτες του.
Η «τιμωρία» του από το ΝΒΑ για τα πιστεύω του ήταν η αιτία να μην αναγνωρίζεται ένα ρεκόρ του στις βολές.
Ο Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ ολοκλήρωσε τη θητεία του στη Λίγκα με 1.051/1.161 βολές και με 90,5% (θα) ήταν τότε το καλύτερο στην ιστορία και, πλέον, το δεύτερο, μετά τον Στεφ Κάρι που μετρά 90,7%. Μονάχα που του λείπουν 39 βολές για να ξεπεράσει το όριο των 1.200 βολών που «επικυρώνει» το ποσοστό και η επίδοσή του είναι απλώς ανάμνηση των θαυμαστών του.
Ο Αμπντούλ-Ραούφ ίσως να το έχει ήδη ξεχάσει. Για εκείνον, άλλα πράγματα έχουν μεγαλύτερη σημασία.
Τον Φεβρουάριο του 2020, το πανεπιστήμιο LSU απέσυρε τη φανέλα του (τότε Κρις Τζάκσον) με το Νο35 και στην τελετή έδωσε το παρών και ο Κόλιν Κάπερνικ.
Ο Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ τον συνεχάρη για τη στάση του και δήλωσε πως «η πράξη του είναι περισσότερο ανιδιοτελής παρά εγωιστική, γιατί έχει πολλά να χάσει…
»Θα τον στοχοποιήσουν, θα ρισκάρει τη φήμη, τα συμβόλαιά του, τις απειλές στον ίδιο και την οικογένειά του».
Αυτά που ξεστόμισε τότε ο Μαχμούντ δεν ήταν προφητικά. Ήταν όσα είχε βιώσει και εκείνος.
Αλλά ήταν και όλα εκείνα που (δεν) έβαλε στη ζυγαριά. Ρίσκαρε, διότι η αλήθεια του ήταν σημαντικότερη από χρήματα και φήμη. Η δικαιοσύνη και η ισότητα ήταν σημαντικότερα από την ίδια την καριέρα του.
Η συνάντηση με τον Κάπερινικ τού έφερε αναμνήσεις από τη δική του διαμαρτυρία. Μνήμες, όμως, και από θανατικές απειλές μέσω γραμμάτων και τηλεφωνημάτων από την Κου Κλουξ Κλαν…
Τα αρχικά «KKK» γράφτηκαν με σπρέι στην πινακίδα δίπλα στο νέο σπίτι που αγόρασε στη γενέτειρά του, στο οποίο σκόπευε να μείνει με την σύζυγο και τα πέντε παιδιά του.. Η σύντροφός του αρνήθηκε εξαρχής να μετακομίσει στη μονοκατοικία των 260τ.μ.. Οι φόβοι της επαληθεύτηκαν όταν το 2001 το σπίτι κάηκε ολοσχερώς και το ζευγάρι με τα παιδιά τους μετακόμισαν στη Φλόριντα.
Λίγο καιρό αργότερα, ο Αμπντούλ-Ραούφ έγραψε ένα κείμενο για ομιλία, με τίτλο «Η Μετατροπή του Κρις Τζάκσον», εξιστορώντας «πώς μεγάλωσα μέσα στη φτώχεια, χωρίς πατέρα». Αφηγήθηκε ότι «έδωσα μάχες όμως πολεμήθηκα…
»Μακάρι με τα λόγια μου να βοηθήσω έστω ένα παιδί να βρει τον δρόμο του και να θυμίσω στα δικά μου παιδιά πώς να μείνουν μακριά από τους μπελάδες».
Ο Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ άλλαξε όνομα, θρησκεία, αλλά όχι πίστη και ιδανικά.
Επιμένει πως «θέλω να ζήσω και να πεθάνω με ήσυχη τη συνείδησή μου και με μία ελεύθερη ψυχή για όσα είπα και έκανα. Αυτό ήταν, είναι και παραμένει το ταξίδι μου».
Ξεκαθάρισε ότι «έπρεπε να πάρω μία προσωπική απόφαση και μόλις το έπραξα, έφυγε από πάνω μου ένα μεγάλο βάρος. Απορούσα αν με γελοιοποιούν, αν ακούω όλες τις ανοησίες γύρω μου και αν ο κόσμος επιχειρούσε να “δολοφονήσει” τον χαρακτήρα μου». Η απάντηση που έδωσε στην τελευταία ερώτηση ήταν «ναι», ωστόσο τονίζει πως «ό,τι κι αν έγινε, έμαθα να αισθάνομαι καλά διότι στέκομαι για κάτι που πιστεύω».
Η στάση του δεν χωρούσε μέση λύση. Ή θα υπέκυπτε στη σιωπηρή τιμωρία στην οποία τον υποχρέωσε το ΝΒΑ ή δεν θα «λύγιζε», με οποιοδήποτε κόστος, σε μία εποχή της δεκαετίας του ’90 που ελάχιστοι αθλητές έπαιρναν θέση για κοινωνικά ζητήματα.
Ξεχώρισε από το πλήθος σε μία τολμηρή κίνηση ακτιβισμού, για την οποία (όπως οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος και ο Κάπερνικ) το πλήρωσε ακριβά. Ήταν, πάντως, δικός του λογαριασμός…
Και ακόμη και αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω, θα έμενε πάλι στα αποδυτήρια κατά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου ή θα κρατούσε χαμηλά το κεφάλι για να προσευχηθεί.
Ο εθνικός ύμνος των Η.Π.Α. έχει διάρκεια περίπου 90 δευτερολέπτων. Χρόνος που στάθηκε αρκετός για να αλλάξει -εκ νέου- τη ζωή του Μαχμούντ Αμπντούλ-Ραούφ, για την οποία όμως δεν μετάνιωσε ποτέ.
Πηγή: Athletes’ Stories
