Του Μάνου Κασσωτάκη
Όλες οι ομάδες θεωρούν ότι είναι ξεχωριστές, υπάρχει πάντως μία που έχει ως moto της το «a club like no other». Πρόκειται για τη Celtic και σίγουρα δε μοιάζει με καμία συνηθισμένη, ή ακόμα και ασυνήθιστη, ποδοσφαιρική ομάδα, μιας και -όπως θα διαπιστώσετε- είναι μια κατηγορία από μόνη της.
Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης της η Celtic υπογράμμισε τη μοναδικότητα της. Η γέννηση της ήταν έμπνευση ενός καθολικού ιερέα του, Walfird, κι ο λόγος ήταν αρκετά πρωτότυπος. Ο πατήρ Walfird ήθελε να ενισχύσει το δικό του Poor Children’s Table (που προσέφερε τροφή στα φτωχά παιδιά των Ιρλανδών που ζούσαν στο East End της Γλασκώβης, ουσιαστικά ήταν συσσίτια για άνεργους και φτωχούς). Εκείνη τη μακρινή εποχή οι Ιρλανδοί μετανάστες βίωναν το μίσος στο East End (την ανατολική πλευρά) της Γλασκώβης, επειδή ήταν πρόθυμοι να δουλέψουν με μισθούς εξευτελιστικά μικρότερους από τους κανονικούς, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι Σκωτσέζοι να τους αντιμετωπίζουν ως παρείσακτους που ήρθαν να κλέψουν τις δουλειές τους (οι συνειρμοί με την ελληνική πραγματικότητα είναι αναπόφευκτοι). Η Ρωμαιοκαθολική τους θρησκεία έκανε τους Ιρλανδούς ακόμα πιο ανεπιθύμητους στους ντόπιους, με τις πιθανότητες βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου να είναι από μηδαμινές έως ανύπαρκτες.
Όταν η Hibernian νίκησε 2-1 τη Dumbarton στον τελικό του κυπέλλου Σκωτίας το 1887, ο πατήρ Walfird είδε τον αντίκτυπο που είχε στους Ιρλανδούς η ομάδα του Εδιμβούργου, που είχε ιδρυθεί από έναν Ιρλανδό κληρικό κι απολάμβανε καθολική (κυριολεκτικά και μεταφορικά) υποστήριξη. Τότε του ήρθε η ιδέα να δημιουργήσει έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο, για καθαρά φιλανθρωπικούς σκοπούς,. Εννιά μήνες αργότερα, στις 6 Νοεμβρίου του 1887, στην εκκλησία St. Mary’s στο Calton, της Γλασκώβης, συστάθηκε επίσημα η Celtic FC, με το όνειρο του πατήρ Walfrid να γίνεται πραγματικότητα.
Το όνομα του νέου συλλόγου ήταν Celtic, ένα έξυπνα διαλεγμένο όνομα από τον εμπνευστή και ιδρυτή του, αφού τόνιζε τόσο την Ιρλανδική όσο και τη σκωτσέζικη ταυτότητα της νεοσύστατης ομάδας.
Αυτή ήταν ακριβώς η πρόθεση του πατήρ Walfird, που δεν ήθελε ο σύλλογος με τις ιρλανδικές ρίζες να γίνει άλλη μία Hibernian (η ονομασία της Ιρλανδίας στα Λατινικά είναι Hibernia), μία Harp ή μία Emerald, ομάδες που τονίζουν αποκλειστικά την ιρλανδική τους ταυτότητα. Η Celtic έχει Ιρλανδικές ρίζες, αλλά δεν ξεχνά ποτέ τη σκωτσέζικη καταγωγή της, ίσως γι αυτό ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες ομάδες που έχουν ιρλανδικές καταβολές.
Γι αυτό είναι και άδικος ο χαρακτηρισμός «καθολικοί» που περιγράφει τη Celtic στην Ελλάδα, αφού ήταν πάντα μια ομάδα ανοικτή σε όλους, καθολικούς και προτεστάντες. Σε αντίθεση με τους Rangers, που δέχονταν για δεκαετίες ολόκληρες μόνο προτεστάντες, κάτι ανάλογο δεν γράφτηκε ποτέ στο καταστατικό της Celtic, μιας κι όταν έγινε η σχετική πρόταση ο πατήρ Walfrid την απέρριψε χωρίς δισταγμό.
Στη Celtic έχουν θέση όλοι, λευκοί, μαύροι, Ασιάτες, καθολικοί, προτεστάντες, άνθρωποι όλων των χρωμάτων και των φυλών, μιας κι όπως είχε χαρακτηριστικά τονίσει ο Willie Maley (o πρώτος προπονητής στην ιστορία της Celtic), «To Celtic Park είναι το μέρος που ο κάθε άνθρωπος κρίνεται για το ποδόσφαιρο του και μόνο».
Τα ..ιερά Hoops
Από τις επιβλητικότερες φιγούρες στην ιστορία της Celtic, o Μaley (εκτός από παίκτης) ήταν προπονητής της για 43 ολόκληρα χρόνια και σε αυτόν οφείλεται ένα από τα πλέον εμβληματικά χαρακτηριστικά της Celtic, η φανέλα της. Η πρώτη φανέλα της Celtic ήταν λευκή, με τον Κέλτικο σταυρό ραμμένο επάνω, στη συνέχεια έπαιζε με πράσινες κάθετες ρίγες, μαύρα σορτσάκια και μαύρες κάλτσες. Μέχρι που ο Maley πρόσεξε την Queen’s Park που είχε οριζόντιες -μαύρες- ρίγες που έκαναν κύκλο γύρω από τη φανέλα. Θεώρησε ότι κάνουν τους παίκτες να φαίνονται πιο αδύνατοι και γρηγορότεροι και από το 1903 μέχρι σήμερα τα Hoops (έτσι ονομάζονται οι οριζόντιες ρίζες που κάνουν κύκλο γύρω από το φανέλα, σα δαχτυλίδι), είναι το σήμα κατατεθέν της Celtic. Oι οριζόντιες αυτές πράσινες ρίγες ήταν μοναδικές, όχι γιατί δεν τις είχε καμία άλλη ομάδα (η Queen’s Park που προαναφέραμε, αλλά κι η αγγλική Queen’s Park Rangers είναι οι πρώτες που έρχονται στο νου), αλλά γιατί στη φανέλα της Celtic δεν έμπαιναν νούμερα! Ήταν μια ιδιομορφία του τότε προέδρου Sir Robert Kelly που θεωρούσε ότι τα Hoops ήταν κάτι ιερό που δεν πρέπει να …διακόπτεται από αριθμούς. Έτσι, ενώ όλες οι ομάδες έβαλαν κάποια στιγμή νούμερα, η Celtic αποφάσισε να τα βάλει στα …σορτσάκια. Στις 14 Μαίου του 1960 οι αριθμοί εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα σορτσάκια της Celtic, στο φιλικό με τη Sparta Rotterdam, που έληξε με 5-1 υπέρ των Bhoys (παρατσούκλι της Celtic, το h έχει προστεθεί για να δηλώνει την ιρλανδική προφορά-καταγωγή). Όταν βέβαια η Celtic χρησιμοποιούσε κάποια εκτός έδρας εμφάνιση (πράσινη ή κίτρινη συνήθως, ακόμα κι ολόλευκη) τα νούμερα έμπαιναν κανονικά στην πλάτη αφού δεν υπήρχαν Hoops για να …διακοπούν. Η UEFΑ ανάγκασε τη Celtic να βάλει νούμερα στη φανέλα, στις 5 Νοεμβρίου του 1975, έγινε αυτό για πρώτη φορά.,όταν η Celtic επικράτησε 3-1 της Boavista σε αγώνα για το κύπελλο κυπελλούχων.
Στη Σκωτία συνέχιζε πάντως να παίζει χωρίς αριθμούς στις φανέλες, μέχρι τη σεζόν 1994/95. Η ομοσπονδία τότε υποχρέωσε τη Celtic να βάλει τους αριθμούς στη φανέλα, με τη δικαιολογία ότι ένας παίκτης πήρε κατά λάθος κίτρινη, αφού ο διαιτητής μπερδεύτηκε όταν δεν είδε αριθμό στη φανέλα! Η Celtic έβαλε τότε τα νούμερα στα ..μανίκια σε ακόμα μία πρωτότυπη κίνηση. Τελικά τα ιερά Hoops παραβιάστηκαν, προς μεγάλη απογοήτευση φίλων και παραγόντων της Celtic.
Τα «λιοντάρια της Λισαβώνας»
Το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιστορίας της είχε ήδη γίνει πάντως με τους αριθμούς στο σορτσάκι, αφού έτσι κατέκτησε το κύπελλο Πρωταθλητριών του 1967. Ο τελικός γινόταν στη Λισαβώνα, αντίπαλος -και μεγάλο φαβορί- η ξακουστή τότε Inter του Helenio Herrera, πατέρα του κατενάτσιο. Το κατενάτσιο ήταν τότε το -εκνευριστικά ανίκητο- αμυντικό σύστημα που εφάρμοζαν οι ιταλικές ομάδες κι η επικράτηση της Celtic θεωρήθηκε επικράτηση του επιθετικού ποδοσφαίρου. Η Inter προηγήθηκε κι αυτό που επακολούθησε ήταν επιθέσεις της Celtic κατά κύματα, με τέτοιο τρόπο που όσοι ουδέτεροι ήταν στο γήπεδο τάχθηκαν αμέσως με την πλευρά των Σκωτσέζων. Η Celtic επικράτησε 2-1, με τον τερματοφύλακα των Ιταλών, Sarti, να είναι ο κορυφαίος της αναμέτρησης. Η ομάδα εκείνη ονομάστηκε «Lisbon Lions» (τα λιοντάρια της Λισαβώνας) κι είναι από τις πλέον ξεχωριστές στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Όλοι οι παίκτες δεν ήταν απλά Σκωτσέζοι, αλλά είχαν γεννηθεί μερικά χιλιόμετρα γύρω από το Celtic Park. H Celtic του 1967 έγινε η πρώτη βρετανική ομάδα που κατέκτησε το κύπελλο Πρωταθλητριών, σπάζοντας την κυριαρχία των Λατίνων, σε μια χρονιά που κατέκτησε τα πάντα. Οι «Lisbon Lions» πήραν εκτός από το Πρωταθλητριών, το πρωτάθλημα και το κύπελλο Σκωτίας (η πρώτη ευρωπαϊκή ομάδα που έκανε treble, όπως θα τη βρείτε στα σχετικά στατιστικά), το League Cup Σκωτίας και το κύπελλο Γλασκώβης (κι αν σας φαίνεται ασήμαντο το συγκεκριμένο τρόπαιο, αρκεί να σημειώσουμε ότι συμμετείχαν οι Rangers που είχαν φτάσει εκείνη τη χρονιά στον τελικό του κυπέλλου κυπελλούχων). Πέντε τρόπαια σε μία σεζόν με το κύπελλο Πρωταθλητριών φυσικά το σημαντικότερο. Πέντε προτεστάντες στην ομάδα, όπως προαναφέραμε στη Celtic δεν έπαιζαν μόνο καθολικοί, ενώ προτεστάντης ήταν και ο τεχνικός της Jock Stein. O κορυφαίος τεχνικός του σκωτσέζικου ποδοσφαίρου (μπορείτε να ρωτήσετε τον Sir Alex Ferguson που υπήρξε μαθητής του), είχε δεχτεί κάποτε την εξής ερώτηση από δημοσιογράφο: «Jock πήρατε το πρωταθλητριών, γιατί είχατε 5 προτεστάντες στην oμάδα;» για να απαντήσει: «Mπα, οι Rangers έχουν 11 και δεν το πήραν ποτέ.»
Πανέξυπνος και ευρηματικός, οι ρήσεις του Jock Stein είναι ατέλειωτες και διαχρονικές: «το ποδόσφαιρο δεν είναι τίποτα χωρίς τους οπαδούς» «η φανέλα της Celtic δε συρρικνώνεται για να χωρέσει υποδεέστερους παίκτες» «το καλύτερο μέρος για να αμυνθείς είναι στην αντίπαλη περιοχή» είναι μερικές από αυτές. Το άγαλμα του είναι στο Celtic Park, με το κύπελλο Πρωταθλητριών στα χέρια. Στο Celtic Park θα βρείτε ακόμα 3 αγάλματα, του πατήρ Walfid, του Billy McNeill (αρχηγού των Lisbon Lions) και του Jimmy Johnstone (του καλύτερου παίκτη που έχει φορέσει ποτέ τη φανέλα της Celtic, του μοναδικού ποδοσφαιριστή για τον οποίο φτιάχτηκε αυγό Faberge).
Παράδεισος
Μιας και φτάσαμε στο Celtic Park, θα το βρείτε πολλές φορές να αναφέρεται ως Parkhead (είναι η περιοχή στην οποία βρίσκεται, ανάλογο με το Λεωφόρος που αντιστοιχεί στο «Απόστολος Νικολαϊδης του Παναθηναϊκού), αλλά κυρίως σαν ..Παράδεισος.
To αρχικό Celtic Park χτίσθηκε από ένα μεγάλο μέρος εθελοντών, που συγκεντρώθηκε από τον πατήρ Walfrid, δίπλα στο νεκροταφείο του Janefield, λιγότερο από 500 μέτρα από το σημερινό γήπεδο.
Το πρώτο παιχνίδι που φιλοξένησε ήταν εναντίον των Rangers στις 28 Μαίου του 1888 (5-2 υπέρ της Celtic), όμως τρία χρόνια αργότερα, το ενοίκιο αυξήθηκε απότομα από 50 λίρες σε 450!
Ο πατήρ Walfrid δεν δέχτηκε την –εξωφρενική- αύξηση κι έτσι η ομάδα αναγκάστηκε να μετακομίσει σε ένα άλλο γήπεδο. Για δεύτερη φορά επιστρατεύθηκε ένας μεγάλος αριθμός εθελοντών, για την κατασκευή του νέου γηπέδου. Το νέο γήπεδο άρχιζε να χτίζεται στην απέναντι πλευρά του δρόμου, σε ένα αχρηστευμένο πλινθοποιείο, μια μετακίνηση η οποία χαρακτηρίστηκε από ένα τοπικό δημοσιογράφο, ως «μετακόμιση από το νεκροταφείο στον παράδεισο».
Το προσωνύμιο «Παράδεισος» κόλλησε από τότε στο Celtic Park, που μετά από συνεχείς βελτιώσεις και ανακατασκευές στα μέσα της δεκαετίας του 1990 έγινε το γήπεδο που όλοι γνωρίζουμε. Από τα πιο σύγχρονα γήπεδα, ψηφιζόταν για σειρά ετών ως ο ιδανικός προορισμός για να παρακολουθήσει κανείς αθλητικό γεγονός (υποσκελίζοντας και το Murrayfield, έδρα της εθνικής ράγκμπι της Σκωτίας) στη Βρετανία (ξεπερνώντας στις ψηφοφορίες γήπεδα μύθους όπως το Wembley, το Anfield και το Old Trafford). Αιτία, πέρα από την άνεση και τις εγκαταστάσεις, το service, ακόμα και την κουζίνα του, η μοναδική του ατμόσφαιρα. Ο θόρυβος είναι εκκωφαντικός, η στήριξη του κόσμου ασταμάτητη, θα βρείτε πολλούς παίκτες και ομάδες να το αποθεώνουν. Ο Paolo Maldini είχε πει ότι κάθε επαγγελματίας ποδοσφαιριστής θα πρέπει να επιδιώξει να παίξει έστω κι ένα ματς στο Celtic Park, ο Owen Hargreaves ότι έχει παίξει σε πολλά γήπεδα με τη Bayern αλλά κανένα δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό, Xavi, Inesta και Messi το εκθειάζουν συνεχώς. Το Celtic Park δεν είναι …κόλαση όπως π.χ. το Ali Sami Yen της Κωνσταντινούπολης. Είναι ένας ποδοσφαιρικός Παράδεισος και δε χρειάζεται να είναι κανείς ποδοσφαιριστής για να επιδιώξει να ζήσει την ατμόσφαιρα του. Πέρα από τη σημαία της Σκωτίας, στον Παράδεισο ανεμίζει πάντα κι η σημαία της Ιρλανδίας κι όταν κάποτε η σκωτσέζικη ομοσπονδία ζήτησε από τη Celtic να την κατεβάσει γιατί «είστε ομάδα της Σκωτίας, όχι της Ιρλανδίας» η απάντηση ήταν «αν κατέβει η σημαία της Ιρλανδίας αποχωρούμε από το πρωτάθλημα σας.» Αντιλαμβάνεστε ότι μόνο έκπληξη δεν προκαλεί το γεγονός ότι το Celtic Park ήταν το πρώτο γήπεδο -εκτός Βαρκελώνης- στο οποίο σηκώθηκε η σημαία της Καταλονίας, όταν φιλοξένησε τη Barcelona. Ούτε φυσικά το ότι οι οπαδοί της «τόλμησαν» να ανεμίσουν σημαίες της Παλαιστίνης όταν η ομάδα τους υποδέχθηκε την Hapoel Beer Sheva από το Ισραήλ, αγνοώντας απειλές της αστυνομίας και το πρόστιμο της UEFA (μάζεψαν το δεκαπλάσιο ποσό από το πρόστιμο κι ότι περίσσεψε πήγε σε φιλανθρωπίες).
Οι φίλοι της Celtic δεν βρίσκονται μόνο στη Σκωτία. Πρόκειται για σύλλογο με τεράστια βάση οπαδών, τελευταίες έρευνες τη θέλουν να έχει πάνω από 9 εκατομμύρια οπαδούς σε όλο τον κόσμο, ενώ οι σύνδεσμοι οπαδών της παγκοσμίως ξεπερνούν τους 170.
Και αν δείτε κάποια στιγμή τους φίλους της να είναι αγκαλιασμένοι και να χοροπηδούν στο Celtic Park με την πλάτη γυρισμένη, απλά κάνουν το παραδοσιακό …Huddle.
H διασημότερη «αγκαλιά» στον αθλητισμό
Θα έχετε προσέξει σε πολλούς αγώνες, όχι μόνο ποδοσφαίρου, τους παίκτες να συγκεντρώνονται στη σέντρα σχηματίζοντας κύκλο, δίνοντας έναν άτυπο όρκο νίκης. Η ομάδα που το εφαρμόζει περισσότερο από κάθε άλλη, είτε πρόκειται για σημαντικό παιχνίδι, είτε απλά για μια φιλική αναμέτρηση, είναι η Celtic γιατί αυτή το ξεκίνησε.
Η αρχή έγινε στο Jheringsfehn, μια μικρή πόλη στο Βορρά της Γερμανίας. Η Celtic έδινε ένα φιλικό με την Kickers Emden, στο οποίο τελικά ηττήθηκε με 2-0, στις 23 Ιουλίου του 1995. Πριν από τη σέντρα ο -τότε παίκτης της Celtic- Τony Mowbray, σκέφθηκε να μαζέψει τους συμπαίκτες του γύρω από τη σέντρα. Όπως δήλωσε ο ίδιος ήταν μια κίνηση που είχε σκοπό να ενώσει, να φέρει τους παίκτες πιο κοντά. Από τότε οι παίκτες της Celtic μαζεύονται πριν από τη σέντρα σε κάθε ματς, κάνοντας αυτόν τον κύκλο που ονομάζεται “Ηuddle”, “αγκαλιά” όπως μπορούμε να αποδώσουμε καλύτερα τη λέξη (στα Ελληνικά), που υποδηλώνει συγκέντρωση, “πηγαδάκι” αν προτιμάτε κι αποτελεί πια μέρος της κουλτούρας, της κοινωνικής δομής της Celtic και είναι ευρύτερα γνωστή ως “Celtic Huddle” ή “The Huddle”.
Έτσι, όταν δείτε σε οποιαδήποτε ομαδικό σπορ, τους παίκτες να κάνουν τον άτυπο αυτό κύκλο πριν από την έναρξη μιας αναμέτρησης, είστε σε θέση να γνωρίζετε ότι πρώτη η Celtic το έχει πραγματοποιήσει. Και εφαρμόζεται, όπως προαναφέραμε σε κάθε παιχνίδι της, από όλες τις ομάδες της (παίδων, εφηβική, νεανική, γυναικεία), όχι μόνο από την πρώτη ομάδα.
Από το στρίψιμο του νομίσματος στα πέναλτι
Η Celtic όμως δεν πρόσφερε μόνο το Huddle στον αθλητισμό, ήταν υπεύθυνη για την κατάργηση της άδικης διαδικασίας που έκρινε προκρίσεις με το στρίψιμο του νομίσματος. Ήταν 26 Νοεμβρίου του 1969 κι έπαιζε στην Πορτογαλία με τη Benfica για το κύπελλο Πρωταθλητριών. Η Celtic είχε κερδίσει 3-0 το πρώτο ματς, όμως οι Λουζιτανοί ήταν καταιγιστικοί στη ρεβάνς και επικράτησαν με το ίδιο σκορ. Το 3-0 παρέμεινε μετά το τέλος του έξτρα χρόνου κι όπως όριζε τότε ο κανονισμός η αναμέτρηση θα κρινόταν στο στρίψιμο του νομίσματος.
Ο διαιτητής πήρε στα αποδυτήρια τους αρχηγούς των δύο ομάδων, το Billy McNeill της Celtic και το Mario Coluna της Benfica, μαζί με τους προπονητές των δύο ομάδων, τους δύο επόπτες και μερίδα του Τύπου.
Ο διαιτητής ρώτησε τον αρχηγό της Celtic τι διαλέγει, κι ο Billy McNeill (όπως αποκάλυψε στη βιογραφία του χρόνια αργότερα) ρώτησε τον προπονητή του, όμως ο Stein του είπε ότι η απόφαση θα ήταν δική του.
“Κορώνα” ήταν η επιλογή του McNeill και πριν χαρεί όταν είδε ότι ήρθε “κορώνα” ο διαιτητής του είπε ότι απλά επέλεξε ποιος από τους δύο αρχηγούς θα έριχνε το νόμισμα. Ο McNeil διάλεξε πάλι “κορώνα” και πέταξε το νόμισμα που κύλισε στο πάτωμα, χτύπησε στο πόδι του διαιτητή και σταμάτησε.
“Κορώνα” ξανά κι ο αρχηγός των Bhoys δεν μπορούσε να πιστέψει ότι είχε πάλι κερδίσει.
Στο McNeill επιτράπηκε να κρατήσει το νόμισμα για σουβενίρ, ένα ασημένιο νόμισμα των δύο φιορινίων που άξιζε 6 σελίνια στη Βρετανία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρότι η Celtic ήταν η ευνοημένη από το στρίψιμο του νομίσματος, υπήρξαν διαμαρτυρίες τόσο από τον προπονητή της, Jock Stein, όσο και τον πρόεδρό της, Sir Robert Kelly, που τόνισαν ότι δε γίνεται να κρίνεται με αυτό τον τρόπο μια πρόκριση σε μια μεγάλη διοργάνωση.
Μερικούς μήνες μετά η UEFA άλλαξε τον κανονισμό, εφαρμόζοντας τη διαδικασία των πέναλτι που ισχύει μέχρι σήμερα.
