Του Θάνου Σαρρή
Το «Queen’s Gambit» του Netflix έγινε γρήγορα μία από τις αγαπημένες συνήθειες των θεατών. Για την ακρίβεια, μέσα σε 28 μέρες από την κυκλοφορία του, περισσότεροι από 62 εκατομμύρια λογαριασμοί στη δημοφιλή πλατφόρμα είχαν δει τουλάχιστον ένα μέρος του, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ για «scripted limited-run» σειρά.
Πραγματεύεται την ιστορία της Μπεθ, μιας ορφανής που εξελίσσεται σε σκακιστική ιδιοφυΐα. Είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο που έγραψε το 1983 ο Γουόλτερ Τίβις, το οποίο, λόγω της σειράς, έγινε αμέσως best seller στη Νέα Υόρκη. Εκτινάχθηκαν, επίσης, βάσει της google, οι σχετικές αναζητήσεις σχετικά με το σκάκι, το οποίο ξαφνικά, μέσω μιας τηλεοπτικής παραγωγής, απέκτησε νέους φίλους.
Η πρωτεύουσα του σκακιού
Υπάρχει, όμως, μια χώρα, που δεν χρειαζόταν το Γκαμπί της Βασίλισσας για να αυξήσει τη δημοτικότητα του παιχνιδιού. Στη Γεωργία, το σκάκι είναι εξαιρετικά δημοφιλές και οι παίκτριες, οι γυναίκες περισσότερο από τους άντρες, λατρεύονται σαν πραγματικές ηρωίδες. Όπως, για παράδειγμα, οι ποδοσφαιριστές ή οι μπασκετμπολίστες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Το σκάκι και κυρίως το γυναικείο σκάκι είναι μέρος της εθνικής κουλτούρας στη Γεωργία. Όλοι γνωρίζουν τους καλούς παίκτες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια σπουδαία ενότητα στην ομάδα, που αισθάνεται ότι έχει όλη τη χώρα στο πλευρό της, έλεγε χαρακτηριστικά στην El Pais η Ισπανο-Γεωργιανή προπονήτρια, Ελίζμπαρ Ουμπιλάβα.
Στο πρόσφατο παγκόσμιο πρωτάθλημα η Γεωργία δεν είχε κάποια εκπρόσωπο στην τριπλέτα, όμως παρατάχθηκε χωρίς την πρωταθλήτριά της, Μπέλα Κοτενασβίλι, η οποία αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω προβλήματος υγείας του μωρού της.
Η «βασίλισσα» της Γεωργίας
Η σχέση της Γεωργίας με το σκάκι χάνεται στο βάθος των αιώνων. Η κλασική προίκα της νύφης στον Μεσαίωνα έπρεπε να περιλαμβάνει και ένα σκάκι, με κάποιες πληροφορίες να αναφέρουν ότι η παράδοση αυτή υπήρχε από τον 11ο αιώνα. Ωστόσο, η «απογείωση» ήρθε στον 20ο αιώνα και κυρίως από το 1961 κι έπειτα, όταν η Νόνα Γκαπριντασβίλι στέφθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια σε ηλικία 20 ετών. Έπαιζε σκάκι από τα 13 της και ήταν η πρώτη γυναίκα που πήρε τον τίτλο του γκραντμάστερ. Διατήρησε την πρωτοκαθεδρία μέχρι το 1978, όταν και έχασε το «στέμμα» της από μια ακόμα Γεωργιανή, τη 17χρονη τότε Μάγια Τσιμπουρντάνιντζε. Άλλες Γεωργιανές, όπως η Νάνα Αλεξάντρια και η Νάνα Ιοσελιάνι, ήταν επίσης στις καλύτερες δέκα του κόσμου.
Η Γκαπριντασβίλι συμμετείχε με την ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης σε 11 Σκακιστικές Ολυμπιάδες, από το 1963 μέχρι το 1990, ενώ σε αυτή του 1992 πήρε μέρος με τη Γεωργία. Για την ακρίβεια, η σοβιετική ομάδα αποτελούταν σχεδόν στο 100% από Γεωργιανές, γεγονός που συχνά οδηγούσε σε παρασκηνιακές κινήσεις, προκειμένου να υπάρχει εκπροσώπηση και από Ρωσίδες.
Είναι συχνό φαινόμενο ένα άθλημα να κερδίζει πόντους σε μια χώρα, από μια σημαντική επιτυχία. Όταν οι επιτυχίες έχουν τόσο μεγάλη διάρκεια και αναγνωρίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο, τότε μπορούν και επηρεάζουν γενιές ολόκληρες παιδιών, πόσω μάλλον όταν υπάρχει και η σχετική παράδοση. Η αίγλη εκείνων που διακρίνονται στο ασπρόμαυρο ταμπλό έχει παραμείνει και το σκάκι διατηρεί τα υψηλά επίπεδα δημοτικότητας, όντας μια ασχολία που τα παιδιά διδάσκονται από πολύ μικρή ηλικία και συχνά τα συνοδεύει σε όλη τους τη ζωή.
Απέναντι στο Netflix
Στα 80 της, η Γκαπριντασβίλι, κινήθηκε πριν από περίπου δύο εβδομάδες νομικά κατά της διάσημης σειράς του Netflix, καθώς στο τελευταίο επεισόδιο, υπάρχει η εξής ατάκα: «Το μόνο ασυνήθιστο σχετικά με αυτή είναι το φύλλο της. Αλλά κι αυτό δεν είναι κάτι μοναδικό στη Ρωσία. Υπάρχει η Νόνα Γκαπριντασβίλι, αλλά είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια γυναικών και ποτέ δεν αντιμετώπισε άνδρες».
Σύμφωνα με την καταγγελία της, το 1968, στο οποίο τοποθετείται αυτή η σκηνή, είχε ήδη αντιμετωπίσει 59 άνδρες παίκτες. Στη μηνυτήρια αναφορά της, τονίζεται πως «το Netflix αναίσχυντα και σκοπίμως είπε ψέματα για τα επιτεύγματα της Γκαμπριντασβίλι, για τον φθηνό και κυνικό σκοπό της “ανάδειξης του δράματος”, θέλοντας να δείξει ότι η φανταστική ηρωίδα πέτυχε κάτι που δεν έχει κάνει καμιά άλλα γυναίκα». Παράλληλα, χαρακτήρισε τον ισχυρισμό «σεξιστικό και υποτιμητικό». Η 80χρονη ζητά αποζημίωση, καθώς και να κοπεί η σκηνή από τη σειρά.
Για το Netflix, η υπόθεση πιθανόν να φαίνεται ως κάτι ακατανόητο, κυρίως από τη στιγμή που η σειρά λειτούργησε τόσο ευεργετικά για το «εθνικό» τους παιχνίδι. Για το σκακιστικό είδωλο μιας χώρας που εμπνέεται ακόμα από μαύρους βασιλιάδες και λευκές βασίλισσες, είναι ζήτημα τιμής.
Πηγή: Το Κουτί της Πανδώρας
