Οι περισσότερες αθλήτριες που ασχολούνται με την ενόργανη γυμναστική σε επίπεδο πρωταθλητισμού ξεκινάνε το άθλημα πριν την ηλικία των πέντε και προπονούνται περίπου 40 ώρες την εβδομάδα, σπρώχνοντας τη δύναμη και την ευλυγισία στα όρια τους, πολλές φορές αψηφώντας την ανατομία και τη βιολογία, έτσι ώστε να καταφέρουν να τελειοποιήσουν τα προγράμματά τους.
Όπως είναι φυσικό, αυτό το επίπεδο σωματικού και ψυχικού άγχους μπορεί να επηρεάσει ένα σώμα που μεγαλώνει, με τις περισσότερες αθλήτριες να βγαίνουν στη σύνταξη πριν τα είκοσι πέντε τους χρόνια. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως η Oksana Chusovitina. Αλλά τι συμβαίνει όταν μία αθλήτρια βγάζει για τελευταία φορά το κορμάκι της, με σκοπό να μην το ξαναφορέσει ποτέ; Τι συμβαίνει στο σώμα όταν τα χρόνια περνάνε, όταν η εφηβεία τελειώνει, όταν ίσως έρχεται η εγκυμοσύνη και η εμμηνόπαυση;
Υπάρχει η πιθανότητα εμφάνισης τραυματισμών ακόμη και αφού έχουν περάσει δεκαετίες
«Τα κατάγματα είναι κοινά ανάμεσα σε πρώην αθλήτριες γυμναστικής.» Λέει η Νατάσα Μελαχρινή, φυσικοθεραπεύτρια από το Αθλητικό Ιατρικό Κέντρο του Σύδνεϋ και πρώην αθλήτρια αεροβικής γυμναστικής. Πολλές αθλήτριες έχουν θέματα χαμηλής οστικής πυκνότητας. Δεκαετίες ακραίας σωματικής άσκησης μπορούν να οδηγήσουν σε ένα αργότερο ξεκίνημα της εφηβείας και κατ’ επέκταση, σε ένα χαμηλότερο επίπεδο οιστρογόνων που απελευθερώνονται στο σώμα. Ως αποτέλεσμα, τα κόκκαλα πρέπει να συμβαδίσουν με τους γρήγορα αναπτυσσόμενους μύες.
«Το οιστρογόνο είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των οστών» Λέει η ενδοκρινολόγος Monique Costin από το Ενδοκρινικό Κέντρο Βορείου Σύδνεϋ.
Αυτά τα προβλήματα χαμηλής πυκνότητας έρχονται αργότερα στη ζωή, ενώ οι μύες αποδυναμώνονται ή χάνουν τη φυσική κατάσταση που συνεπάγεται με την αγωνιστική ετοιμότητα και δε μπορούν πια να εξισορροπήσουν τα πιο αδύναμα κόκαλα.
Επίσης, ενώ το σώμα προσαρμόζεται από ένα εντατικό πρόγραμμα προπόνησης σε μία πιο χαλαρή καθημερινότητα, τα κατάγματα αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους. Η περίοδος προσαρμογής μπορεί να κρατήσει μία ολόκληρη ζωή για κάποιες αθλήτριες.
«Το κάθε άτομο είναι διαφορετικό» λέει η κυρία Μελαχρινή, «αλλά σε κάποιες αθλήτριες, το σώμα συνηθίζει στο υψηλό άγχος της προπόνησης και χρειάζεται να παραμείνει σταθερό.»
Μεγάλος κίνδυνος οστεοαρθρίτιδας και χρόνιου πόνου
«Οι αθλήτριες αντιμετωπίζουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης και οστεοαρθρίτιδας» λέει η κυρία Μελαχρινή. «Κυρίως στους καρπούς, τα γόνατα, την πλάτη και τους αστραγάλους, όπου η επιρροή της επαφής με το ταπί γίνεται πιο αισθητή. Και όσο το σώμα μεγαλώνει ή υπόκειται σε παραπάνω δυσκολίες, όπως η εγκυμοσύνη για παράδειγμα, μερικές μπορούν να αντιμετωπίσουν ακόμη περισσότερα κατάγματα ή πιο ακραίο χρόνιο πόνο. Ο χρόνιος πόνος, ιδίως στην πλάτη, είναι κάτι που βιώνουν πολλές αθλήτριες, αν και συνήθως είναι διαχειρίσιμος με συνεχής φυσικοθεραπεία. Όμως, οι περισσότερες πρώην αθλήτριες διατηρούν κάποιου είδους πρόγραμμα άσκησης για την υπόλοιπη ζωή τους. Τα σώματά τους τείνουν να μένουν σε καλύτερη φυσική κατάσταση και πιο δυνατά από τους περισσότερους ανθρώπους της ηλικίας τους, αν κανείς εξαιρέσει τα προβλήματα αρθρώσεων και οστών» λέει η Μελαχρινή.
Ορμονικές παρενέργειες
Η εντατική άσκηση μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες, ιδίως αν κάποιος προπονείται κατά τη διάρκεια ή ακριβώς πριν την εφηβεία.
Το να προπονείται κανείς τόσο σκληρά, περίπου 40 ώρες την εβδομάδα, μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της εφηβείας, ιδίως σε νεαρές γυναίκες. Λέει η Δρ. Costin: «Αν και η γυναικεία εφηβεία είναι μια διαδικασία με πολλά στάδια, η καθυστερημένη έμμηνος ρήση και η παντελής έλλειψη εμμήνου ρήσης είναι τα πιο συχνά αποτελέσματα του πρωταθλητισμού.»
«Ένα τυπικό γυναικείο σώμα έχει 20 – 30% ποσοστό λίπους και όταν αυτό το ποσοστό μειώνεται, όπως συμβαίνει συχνά στους αθλητές, τα επίπεδα της ορμόνης λεπτίνης μπορούν να μειωθούν». Λέει η Δρ. Κοστίν
Τα επίπεδα της λεπτίνης παίζουν σημαντικό ρόλο στην αρχή της εμμήνου ρήσης, που με τη σειρά της ενθαρρύνει την παραγωγή και απελευθέρωση οιστρογόνων, απαραίτητων για πολλές λειτουργίες σχετικές με την ανάπτυξη του σώματος σε νέα κορίτσια.
Ο υποθάλαμος μιλάει στην υπόφυση, που επικοινωνεί με τις ωοθήκες. Η λεπτίνη είναι απαραίτητη για αυτή τη διαδικασία
Τότε πώς γίνεται η Oksana Chusovitina να συνεχίζει να αγωνίζεται στα 41 της χρόνια;
«Θα έλεγα ότι έχει να κάνει με τα γονίδια, που μπορεί να φέρουν μεγάλη διαφορά στο πώς κάποιες αθλήτριες αντιμετωπίζουν το σωματικό στρες και πόσο καλά αναρρώνουν από αυτό» λέει η κυρία Μελαχρινή. «Πιθανώς, χρειάστηκε να προσαρμόσει τις ώρες ή την ένταση της προπόνησής της μέσα στα χρόνια και πιθανώς διατηρεί ένα εξαιρετικό πρόγραμμα ανάρρωσης και φυσιοθεραπείας.»
Πηγή: SBS
