Της Νίκης Μπάκουλη
Ο Ντέιβ Σιμ ήθελε να γίνει πιλότος. Στην πολεμική αεροπορία. Τελικά, έγινε ο ‘πιο γρήγορος άνθρωπος της δεκαετίας του ’50’, πράκτορας της CIA και πρωτοπόρος οφθαλμίατρος, στις μεταμοσχεύσεις ενδοφθάλμιων φακών. Υποψίες για το δεύτερο (βλ. πράκτορας) υπήρχαν χρόνια. Επιβεβαιώθηκαν όταν εξαφανίστηκε το ‘απόρρητο’ από τα στοιχεία της CIA που αφορούσαν το project για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης και την αυτομόληση Ρώσων αθλητών.
Σημείωση: στην Αμερική, το Εκτελεστικό Διάταγμα με αριθμό 13526 καθιέρωσε τους μηχανισμούς αποχαρακτηρισμού ντοκουμέντων, βάσει συγκεκριμένων νόμων που πέρασε το Κογκρέσο. Δηλαδή, τα απόρρητα έγγραφα γίνονται δημόσια στα 25 χρόνια, εξαιρουμένων εννέα περιπτώσεων. Στα 50 οι εξαιρέσεις γίνονται δύο και μετά τα 75 αρκεί μια ειδική άδεια. Αυτό ισχύει σε γενικές γραμμές, γιατί υπάρχουν και πιο ιδιαίτερες που αφορούν το Νόμο περί Ελευθερίας της Ενημέρωσης κλπ, κλπ. Πάμε και στο θέμα μας.
O Σιμ γεννήθηκε αθλητής. Όπως μεγάλωνε στο Πάτερσον (των 150.000 κατοίκων) του Νιου Τζέρσι ασχολήθηκε με διάφορα σπορ, όπως κάθε άλλο παιδί της ηλικίας του. Εν αντιθέσει με τα περισσότερα -παιδιά της ηλικίας του- το ταλέντο του ήταν τέτοιο που είχε προτάσεις να γίνει επαγγελματίας παίκτης του football και του baseball. Δεν τον ενδιέφεραν. Είπαμε. Είχε το στόχο του, έως ότου του είπαν πως έχει αχρωματοψία και ως εκ τούτου θα έπρεπε να αλλάξει πλάνο ζωής. Όλα αυτά τοποθετούνται χρονικά κάπου στα μέσα της δεκαετία του ’50, με τους New York Times να γράφουν πως είχε αρνηθεί 23 υποτροφίες σε κολέγια, για να παίξει football και είχε απορρίψει πρόταση 65.000 δολαρίων (τη σήμερον ημέρα αντιστοιχούν σε πολύ μεγαλύτερο ποσό), για να παίξει με τους New York Giants στο MLB. Aυτό που έκανε ήταν να πάρει την υποτροφία του Duke, που τον υποχρέωνε να είναι μέλος της ομάδας baseball, αλλά δεν του απαγόρευε να κάνει και ό,τι άλλο ήθελε. Τι ήθελε;
Το 1956, ενώ ήταν 19 εμφανιζόταν με τη φανέλα του σχολείου του σε baseball, football και στίβο. Τον στίβο τον άρχισε μετά την προτροπή προπονητών που τον είχαν δει να διανύει τις 100 γιάρδες σε 9.6, με το παγκόσμιο ρεκόρ να είναι στα 9.3. Συμφώνησε, γιατί έκρινε πως ο στίβος θα τον βοηθούσε να γίνει καλύτερος baseballer.
‘Η μεγαλύτερη ελπίδα για την κατάκτηση πολλών μεταλλίων, μετά τον Τζέσι Όουενς’. Παρέστη στο Drake Relays (event ανοιχτού στίβου, στην Αϊόβα που θεωρείται εκ των κορυφαίων των ΗΠΑ), έκανε ρεκόρ στις 100 γιάρδες και έριξε από το Νο1 της λίστας τον τύπο που καθόταν εκεί επί 30 συναπτούς αγώνες (ονόματι Μπόμπι Μόροου). Προφανώς και τον κάλεσαν να πάρει μέρος στα δοκιμαστικά που θα ‘έφτιαχναν’ την ομάδα των ΗΠΑ, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης (1956). Στο μυαλό των ειδικών ήταν αυτός που θα μπορούσε να δώσει στις ΗΠΑ πολλά μετάλλια -για πρώτη φορά μετά τον Τζέσι Όουενς. Αυτό δεν κατέστη δυνατό, λόγω πτώσης που είχε στην πρώτη του απόπειρα να κάνει ιππασία και ενός ‘τραβήγματος’ σε μυ του ποδιού -που εν συνεχεία, διέλυσε, γιατί είχε αρνηθεί να δεχθεί πως δεν μπορεί να πάει στους Αγώνες και συνέχισε να προπονείται όπως πάντα, δηλαδή ατελείωτα. Στην Αυστραλία πήγε ο Μόροου και έδωσε στο έθνος του τρία χρυσά (100, 200 και 4Χ100). Στο ταξίδι της επιστροφής στις ΗΠΑ ήταν ‘ο πιο γρήγορος άνθρωπος του πλανήτη’.
Το 1958, ο ύψους 1.87 Σιμ άρχισε τις σπουδές του στην ιατρική. Κάπου εκεί παράτησε το football, γιατί δεν ‘έβγαινε’. Ένα χρόνο μετά (1959) έγινε πικ στο NFL Draft από τους Ντιτρόιτ Λάιονς. Δεν πήγε. Οι προτεραιότητες είχαν αλλάξει ξανά. Είχε αποφασίσει οφθαλμίατρος και πως θα αφοσιωνόταν στις σπουδές του, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης.
Ο ‘πιο εξαιρετικός αθλητής στην ιστορία του Duke’, μετά τη σχετική ανακοίνωση του πανεπιστημίου και την ανάδειξη του Σιμ σε ‘πιο γρήγορου σπρίντερ του κόσμου’ (είχε ‘σπάσει’ ή ισοφαρίσει πέντε παγκόσμια ρεκόρ σε ανοιχτό και κλειστό στίβο), όντως πήγε το 1960 στη Ρώμη.
Στα 24 παρέστη στον τελικό των 100 μέτρων και τερμάτισε δεύτερος ‘μολονότι ξεκίνησε τον αγώνα σαν μεθυσμένος που φορούσε roller skates’ όπως είχε γράψει το Sports Illustrated. Πέρασε τη γραμμή του τερματισμού μαζί με τον Γερμανό Άρμιν Χάρι. Το πόδι του Σιμ ήταν αυτό που πάτησε πρώτο τη finish line, αλλά επειδή μετράει τι κάνει ο κορμός του σώματος, τον κέρδισε ο αντίπαλος του. Αμφότεροι είχαν κάνει Ολυμπιακά ρεκόρ.
Ο Σιμ φόρεσε το αργυρό Ολυμπιακό μετάλλιο, αλλά δεν του ήταν αρκετό. Ήθελε το χρυσό. Θα το διεκδικούσε στη δεύτερη ευκαιρία, στα 4Χ100. Πήρε τη σκυτάλη, ενώ ήταν δεύτερος. Τερμάτισε πρώτος με 39.4 που ήταν παγκόσμιο ρεκόρ. Μετά έμαθε πως η ομάδα του είχε κάνει την πρώτη αλλαγή, εκτός του επιτρεπόμενου χώρου και ως εκ τούτου διεγράφη.
Στη Ρώμη ο Σιμ τελούσε και χρέη πράκτορα της CIA. Το 2008 είχε κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τίτλο “Ρώμη 1960: οι Ολυμπιακοί Αγώνες που άλλαξαν τον κόσμο”. Για πρώτη φορά μετείχαν οι Μαρόκο, Τυνησία, Σουδάν και Άγιος Μαρίνος. Ο Γερμανός Χάρι πέρασε στην ιστορία ως ‘αυτός που διέκοψε την κυριαρχία των Αμερικανών στα 100 μέτρα’. Ο Ιταλός Λίβιο Μπερούτι διέκοψε εκείνη στα 200 μέτρα -κρατούσε από το 1928. Εν τω μεταξύ, στην ‘αιώνια πόλη’ είχε αρχίσει η διαδρομή του θρύλου που ξέρεις ως Μοχάμεντ Άλι, ενώ εκεί είχε τερματίσει ξυπόλητος τον μαραθώνιο ο Αμπέμπε Μπικίλα. Στη Ρώμη πέθανε ο Κνουτ Γιένσεν, Δανός ποδηλάτης. Η πρώτη ενημέρωση ήθελε το ατυχές συμβάν να οφείλεται στη ζέστη. Χρόνια μετά αποδόθηκε σε υπερβολική χρήση φαρμάκων.
Αλλά ας πάμε στα στοιχεία της Central Intelligence Agency που δημοσιεύτηκαν, αφότου παρήλθε η προθεσμία του απόρρητου: βάσει αυτών ο Σιμ είχε ‘στρατολογηθεί’ στο πλαίσιο συνωμοσίας της CIA ‘να σαμποτάρει τους Αγώνες της Ρώμης’, όπως γράφει η Guardian. Το αυτό ίσχυε για έναν Ουκρανό δολοφόνο, μια ομάδα κληρικών του Βατικανού, έναν αθλητή άλματος εις μήκους από τη Σοβιετική Ένωση και τον Τζορτζ Όργουελ -του γνωστού. Όλοι δρούσαν σύμφωνα με τις εντολές που έπαιρναν από τα ‘κεφάλια’ της αποστολής που ‘χε τίτλο ‘Operation Aerodynamic’.
Το πρόγραμμα αυτό είχε σχεδιαστεί για να δημιουργήσει αντι-Σοβιετική αντίσταση στην Ουκρανία. Είχε δυο στόχους: την ενθάρρυνση της νέας αντι-κομμουνιστικής, αντι-σοβιετικής Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και του ουκρανικού εθνικού συναισθήματος συν τη συγκέντρωση πληροφοριών, για τη Σοβιετική Ουκρανία και την ΕΣΣΔ, ως σύνολο ώστε να ικανοποιήσει τις ανάγκες των ΗΠΑ”. Οι επικεφαλής είχαν τον κωδικό AECASSOWARY. Όπως είναι γνωστό σήμερα, ο AECASSOWARY/2 λεγόταν Μίκολα Λέμπεντ και ήταν Ουκρανός εθνικιστής, ο οποίος μετείχε στην απόπειρα δολοφονίας του Μπόνισλαβ Πιεράσκι, Υπουργού Εσωτερικών της Πολωνίας, το 1934. Είχε συλληφθεί και φυλακιστεί, πριν αποδράσει το 1939, στην γερμανική εισβολή. Πολέμησε εναντίον των Ναζί και μαζί τους, εναντίον των Σοβιετικών. Αργότερα κατηγορήθηκε για την σφαγή Πολωνών πολιτών. Η CIA τον είχε περιγράψει ως ‘γνωστό σαδιστή’, τον οποίον βοήθησε να αποδράσει στις ΗΠΑ, όπου ασχολήθηκε με τη παραγωγή και τη διανομή αντι-σοβιετικής λογοτεχνίας στην Ουκρανία.
Πράκτορες της ‘Operation Aerodynamic’ είχαν βρεθεί και στη Μελβούρνη, για να μοιράσουν το σχετικό υλικό στους Σοβιετικούς αθλητές. Στη Ρώμη πήγαν με πιο μεγαλεπήβολο πλάνο: να πείσουν Ουκρανούς αθλητές της σοβιετικής ομάδας να αυτομολήσουν στη Δύση. Ο Λέμπεντ χρησιμοποίησε τις επαφές του στο Βατικανό (έναν επίσκοπο, ονόματι Ιβάν Μπούκο) για να οργανωθεί. Ο Μπούκο του εξασφάλισε δυο Ουκρανούς καθολικούς ιερείς που κυκλοφορούσαν με πολιτικά, μεταξύ των Σοβιετικών. Ένα πρώην μέλος των SS, ονόματι Ορέστ Κίπρινετς κανόνισε τα της διαμονής της ομάδας του Λέμπεντ, που είχε ήδη βρει τους στόχους -στο διεθνές μίτινγκ της Φιλαδέλφεια, τον Ιούλιο του 1959, όπου οι Σοβιετικοί είχαν πάει με 59 αθλητές.
Έλειπε μια ‘γέφυρα’ μέσα στο Ολυμπιακό Χωριό. Αυτόν το ρόλο τον ‘έπαιξε’ ο Σμιθ και ο Αλ Καντέλο, αθλητής ακοντίου. Τα στοιχεία που έχουν αποκαλυφθεί, δείχνουν πως ο Ιγκόρ Τερ-Οβανέσιαν (αθλητής άλματος εις μήκους) είχε εκμυστηρευτεί στον Καντέλο πως θέλει να αυτομολήσει. Ο Σιμ είχε την εντολή να δημιουργήσει φιλική σχέση με τον Ρώσο αθλητή. Τον πήγε για φαγητό. Έμαθε πως η κυβέρνηση του ‘χε δώσει διαμέρισμα, δουλειά και ένα αυτοκίνητο και του υποσχέθηκε πολλά περισσότερα από κατακτούσε το χρυσό. Ο Σιμ δεν μπορούσε να σκεφτεί τι άλλο θα ήταν σε θέση να δώσουν οι ΗΠΑ. Η λέξη-κλειδί ήταν ‘ελευθερία’. Οι της CIA πρόσθεσαν και ‘την ευκαιρία να γνωρίσει σταρ του κινηματογράφου’.
Ο Σιμ έφερε τον Τερ-Οβανέσιαν -που ήταν βέβαιος ότι τον παρακολουθεί η KGB, η οποία προφανώς και είχε ενημερωθεί για τις προθέσεις των Αμερικανών- σε επαφή με πράκτορα της CIA “τον οποίον δεν θα εμπιστευόμουν ποτέ, ο ίδιος”. Σε δυο εβδομάδες, οι άνθρωποι του Λέμπεντ είχαν 155 συζητήσεις με Σοβιετικούς αθλητές, δημοσιογράφους και τουρίστες. Ο πράκτορας που ‘χε αναλάβει τον Τερ-Οβανέσιαν τον φόβισε στο βαθμό που ‘χάλασε’ η δουλειά. Γενικά, η αποστολή απέτυχε, καθώς οι άνθρωποι του Λέμπεντ δεν κατάφεραν να κάνουν κάτι περισσότερο από το να μαζέψουν προσωπικά στοιχεία των αθλητών. Ο Σιμ και ο Τερ-Οβανέσιαν συναντήθηκαν ξανά το 1963, σε μίτινγκ του Madison Square Garden. Aφού χαιρετήθηκαν, ο Ρώσος είπε ‘δεν μπορώ να σου μιλήσω άλλο’ και έφυγε. Δεν αυτομόλησε ποτέ. Έγινε προπονητής στη χώρα του.
“Είχα πάντα τεράστιο κίνητρο και ήμουν στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. Δούλεψα σκληρά, αλλά αυτό το κάνουν πολλοί άνθρωποι. Υπάρχουν πολλοί Αϊνστάιν που οδηγούν ταξί”.
Μετά τη Ρώμη, ο Σιμ παράτησε τα σπορ και αφοσιώθηκε στις σπουδές του. Πήρε πτυχίο μεταξύ των 10 κορυφαίων της ‘τάξης’ του, στο Duke. “Το ότι έγινα οφθαλμίατρος ήταν το καλύτερο που μου συνέβη ποτέ. Με έκανε να συνειδητοποιήσω πως ο αθλητισμός ήταν μια χαρά, αλλά δεν θα γινόταν ποτέ η καριέρα μου”, είχε πει στο αμερικανικό People, Μάιο του 1978.
Στα 42 χρόνια αυτής της δουλειάς, μεταξύ των ασθενών του ήταν και ο Πλανητάρχης Ρίτσαρντ Νίξον. Έγινε διεθνώς γνωστός, ως σπεσιαλίστας στα εμφυτεύματα ενδοφθάλμιου φακού -βρήκε τον τρόπο να γλιτώνουν οι ασθενείς με καταρράκτη από τη θόλωση του φυσικού φακού του ματιού. Εκτιμάται πως βοήθησε χιλιάδες να επανακτήσουν την όραση τους.
Οι περισσότεροι στο 100%. “Ερωτεύτηκα αυτήν τη δουλειά, για την ομορφιά και την λεπτότητα των τεχνικών. Τα ράμματα είναι πιο λεπτά από τρίχα μαλλιών ανθρώπου και οι βελόνες τόσο λεπτές που δεν τραυματίζουν τον ιστό”. Τη δεκαετία του ’70 έκανε 8 επεμβάσεις την ημέρα, με ποσοστό επιτυχίας το 90%. Η αποθεραπεία διαρκούσε δυο εβδομάδες. “Πριν κάθε μέρα που ‘χω επέμβαση, προετοιμάζομαι σαν να έρχεται κάποιος μεγάλος αγώνας. Κάνω ό,τι μπορώ για να έχω καθαρό μυαλό και να είμαι σε καλή φυσική κατάσταση”.
Ο νέος του στόχος ήταν να δημιουργήσει κλινική, στην οποία θα δούλευε με νέους και υγιείς ανθρώπους. “Το πλάνο είναι να αρχίζει η παρακολούθηση από όταν είναι στο κολέγιο, να καταγράφονται ιατρικά όλα τα στοιχεία, να αποφασίζουμε για το διαιτολόγιο -όλα επιστημονικά-, ώστε να μην πάθουν έμφραγμα στα 50 από υπέρταση. Ποιος ξέρει; Ίσως να ζήσουν μέχρι τα 130”. Εκείνος πέθανε στις 15/1 του 2016 από καρδιακή προσβολή. Ήταν 79 χρόνων.
Πηγή: Contra
