Της Eva K.Helling
Στο κομμάτι του αθλητισμού, και κυρίως του πρωταθλητισμού, συναντάμε ως προπονητές, και συναντούσαμε και ως αθλητές, ένα μεγάλο «πρόβλημα» που ονομάζεται «γονείς».
Προς Θεού, δεν έχω κάτι με τους ανθρώπους, αλλά έχω πλέον παρατηρήσει, μετά από 17 χρόνια ενασχόλησης με το άθλημα, ότι τα περισσότερα εμπόδια στην πρόοδο των ίδιων τους των παιδιών τα βάζουν οι γονείς. Πιστεύω ότι σε όλο αυτό το κομμάτι που λέγεται αθλητισμός, και ακόμα περισσότερο στον πρωταθλητισμό, μεγαλύτερο ρόλο για την παραπάνω κατάσταση παίζει η άγνοια των γονέων πάνω στον σωστό τρόπο διαχείρισης των καταστάσεων. Όπως το έχω εκλάβει, υπάρχουν δύο τρόποι που μπορεί να λειτουργεί ένας γονέας και να είναι επιβλαβής για το παιδί του.
Ο πρώτος τρόπος είναι αυτός που έχουμε συναντήσει όλοι μας. Ο πιεστικός γονέας, που ουσιαστικά θέλει να κάνει ρυθμική ο ίδιος και όχι το παιδί του. Εκεί συναντάμε διάφορες υποκατηγορίες, όπως ο γονέας-προπονητής, που μετά από κάθε προπόνηση επαναλαμβάνει και τονίζει στο παιδί τι έκανε λάθος, γίνεται προπονητής στο σπίτι ελέγχοντας συνεχώς την διατροφή του και βάζοντάς το να κάνει έξτρα προπόνηση, και γενικά δημιουργεί ένα περιβάλλον γύρω από το παιδί που το κάνει να νιώθει τεράστια ανασφάλεια και να είναι συνέχεια σε εγρήγορση! Αυτό έχει φυσικά ως αποτέλεσμα το παιδί να μην μπορεί να ξεκουραστεί ποτέ, να αγχώνεται και να πιέζεται τρελά, και να μισεί και το άθλημα και τον γονέα, ο οποίος του υπενθυμίζει ότι το κάνει «για το καλό» του.
Μια άλλη υποκατηγορία στην κατηγορία του πιεστικού γονέα είναι ο γονέας-φίλος του προπονητή. Αυτούς τους μισούμε όλοι. Ως αθλήτρια, ειδικά στην Εθνική Ομάδα, υπήρχε πάντα ένας γονέας ο οποίος θα «πλεύριζε» τον προπονητή και θα τον ρωτούσε για κανα τρίωρο πως πάει το παιδί του, θα του πρόσφερε λάδι από το χωριό ή άλλα τέτοια «δωράκια», και κυρίως, θα χωνόταν και θα επενέβαινε όσο περισσότερο μπορούσε στον τρόπο που γινόταν η προπόνηση και ειδικότερα στην θέση που είχε το παιδί του μέσα στην ομάδα. Το παιδί σε αυτό το σημείο μαθαίνει ότι ανεξάρτητα από το αν θα προσπαθήσω ή όχι, «θα φροντίσει για όλα η μαμά/ ο μπαμπάς». Επιπλέον, συνήθως κερδίζει την αντιπάθεια των συναθλητριών του, καθώς οι γονείς του σε πολλές περιπτώσεις τις έχουν μειώσει και υποβιβάσει.
Μια τρίτη υποκατηγορία είναι ο γονέας «τους έχω όλους στο χέρι». Αυτός ο τύπος πιεστικού γονέα είναι και ο πιο ύπουλος. Δεν είναι φανερά κακοποιητικός προς το παιδί του, κι έτσι σε πολλές περιπτώσεις το παιδί νιώθει ότι είναι υποστηρικτικός και ότι έχει ελευθερία βούλησης. Ωστόσο, ο γονέας αυτός «χώνεται» αλλιώς. Αν το παιδί θέλει να σταματήσει, θα το πάει στην προπονήτρια όσες φορές χρειαστεί για να το μεταπείσει. Από την άλλη, αν το παιδί νιώσει αδικημένο ή αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, δεν θα το αφήσει να το λύσει μόνο του με τον προπονητή του, αλλά αντιθέτως θα πιάσει όποιον μπορεί και θα χρησιμοποιήσει όποιο μέσο διαθέτει για να λύσει το πρόβλημα στο παρασκήνιο ο ίδιος. Μπορεί να δωροδοκήσει ή να απειλήσει, αλλά και πάλι με κάποιο τρόπο θα προσπαθήσει να κινήσει όλα τα νήματα και να πάει τις καταστάσεις κατά πως τον βολεύει. Επειδή είναι τρομερά χειριστικός, το παιδί δεν νιώθει κατά βάθος καμία ελευθερία, είναι εγκλωβισμένο, και ενώ από την μια νιώθει ασφάλεια, από την άλλη δεν απολαμβάνει το άθλημα και ουσιαστικά δεν ξέρει αν το κάνει για τον εαυτό του ή για τον γονέα.
Τέλος, σε αυτήν την κατηγορία ανήκει και ο υπερβολικά ανήσυχος γονέας. Είναι ο γονέας που συναντάμε συνήθως σε μη επαγγελματικό αθλητισμό, και μάλιστα ιδιαίτερα συχνά. Μια τέτοια μαμά ήρθε με το 12χρονο παιδί της πριν κάποιες μέρες σε έναν σύλλογο. Ήταν υπερβολικά ανήσυχη που το παιδί της έκανε ρυθμική, μας ανέλυε επί ένα τέταρτο πόσο φοβόταν ότι το παιδί της μπορεί να χτυπήσει αν επιχειρήσει να κάνει τροχό, και μας πήρε πάρα πολύ ώρα να την πείσουμε ότι το παιδί δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο, ότι οι προπονητές είναι καταρτισμένοι, και ότι υπάρχει ειδικός εξοπλισμός. Φυσικά, σε όλη αυτήν την διαδικασία το παιδί, το οποίο ήταν πολύ έξυπνο και αρκετά μεγάλο ηλικιακά, δεν πρόλαβε να αρθρώσει λέξη. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιούν την ζημιά που κάνουν στο παιδί τους, καθώς το παιδί τις περισσότερες φορές και ειδικά σε τέτοιες ηλικίες είναι σε θέση να αντιληφθεί τα όριά του και να καταλάβει τι του αρέσει και τι όχι. Με την σωστή καθοδήγηση η υπερβολική ανησυχία και πίεση είναι περιττή.
Στην άλλη άκρη του νήματος βρίσκεται ο αδιάφορος γονέας. Σε αντίθεση με τον πιεστικό γονέα, ο αδιάφορος γονέας, συνήθως όχι από κακή πρόθεση, αφήνει όλο το βάρος του δύσκολου τομέα που λέγεται αθλητισμός και πρωταθλητισμός να πέσει πάνω στο παιδί. Σε αυτήν την κατηγορία έχουμε δύο υποκατηγορίες. Η πρώτη είναι ο γονέας «έχεις απόλυτη ευθύνη των επιλογών σου». Αυτός ο γονέας δεν αναλαμβάνει ουσιαστικά καμία ευθύνη απέναντι στο ζόρι που τραβάει το παιδί, και στην ζημιά που πιθανώς του γίνεται λόγω της πίεσης του αθλήματος. Είναι ο γονέας που πιστεύει ότι το 5 χρονών παιδί του είναι σε απόλυτη θέση να καταλάβει και να χειριστεί όλες τις καταστάσεις, και του υπενθυμίζει διαρκώς ότι το ίδιο το παιδί έχει απόλυτη ευθύνη για οτιδήποτε του συμβαίνει. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή είναι μια προσπάθεια των νέων γονιών να διδάξουν στο παιδί τους ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες και ότι πρέπει να είναι υπεύθυνα, όμως είναι τρελό να περιμένουμε από ένα παιδί, οποιασδήποτε ηλικίας, να κατανοήσει την πολυδιάστατη σύνθεση των προπονητικών συνθηκών και τις απαιτήσεις του αθλήματος χωρίς την κατάλληλη καθοδήγηση. Είμαι πολύ θυμωμένη με τους γονείς αυτής της υποκατηγορίας, γιατί τους συναντάω συνέχεια, και μοιάζουν να μην αντιλαμβάνονται την ζημιά που προκαλούν στο παιδί τους και το βάρος το οποίο ρίχνουν στους ώμους του. Το παιδί συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις πιέζεται ίσως ακόμα περισσότερο απ’ ότι αν είχε έναν πιεστικό γονέα, καθώς ο μοναδικός άνθρωπος που πρέπει να το προστατεύσει και να το συμβουλεύσει είναι απών.
Μια δεύτερη υποκατηγορία στην κατηγορία του αδιάφορου γονέα είναι ο γονέας «ότι πει ο λαός». Ναι, μάλιστα, αυτήν ακριβώς την φράση την έχω ακούσει να βγαίνει από το στόμα μιας μητέρας, όταν το παιδί της καλούταν να αποφασίσει κάτι πολύ δύσκολο. Σε αυτήν την περίπτωση ο γονέας δίνει πλήρη ελευθερία στο παιδί για τα πάντα, από το αν θα κάνει πρωταθλητισμό ή αθλητισμό (κι ας θυμηθούμε εδώ ότι συνήθως τα παιδιά πρέπει να επιλέξουν κάτι τέτοιο γύρω στα τέσσερα ή τα πέντε τους χρόνια), μέχρι και το σε ποιο τμήμα θα μπει, τι προπονητή θα έχει, ποιο παιδί θα μισεί στο γυμναστήριο και ποιο θα αγαπά, και πάει λέγοντας. Και πάλι, μηδέν καθοδήγηση και τεράστια ανεξαρτησία για το παιδί, το οποίο αναζητά μανιωδώς τα όρια. Τα παιδιά συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις παίρνουν υπερβολικό αέρα, και φέρονται απέναντι σε προπονητές και συναθλήτριες σαν να τους ανήκουν όλα. Και πάλι, και σε αυτήν την περίπτωση, η απουσία του γονέα είναι αισθητή.
Ως αθλήτρια, είχα κι εγώ γονείς που άνηκαν σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες. Οι περισσότεροι γονείς δεν έχουν μόνο έναν τύπο, αλλά συνδυάζουν πολλά στοιχεία από τις παραπάνω κατηγορίες ταυτόχρονα. Σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε δει γονείς που ξέρουν να διαχειρίζονται τις καταστάσεις του αθλητισμού και τις τεράστιες απαιτήσεις του πρωταθλητισμού. Το θέμα σε όλο αυτό είναι ότι οι γονείς αρνούνται να παραδεχτούν ότι δεν έχουν ιδέα από τον χώρο αυτό και από το πώς λειτουργούν τα πράγματα, και να ζητήσουν βοήθεια. Πάμπολλες φορές έχουμε δει γονείς που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στο πώς να καθοδηγήσουν και να διαχειριστούν τα παιδιά τους που κάνουν ένα άθλημα, οι οποίο ωστόσο με την καλή συνεργασία τους με τους προπονητές και την ισχυρή τους θέληση γυρίζουν τελείως το παιχνίδι και νικούν την μάχη που λέγεται παιδί και αθλητισμός. Με καλή θέληση, συνεννόηση, σωστή συνεργασία και κοινή προσπάθεια, πραγματικά όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν. Ας εμφυσήσουμε στα παιδιά μας τις ορθές αρχές του αθλητισμού και ας τα βοηθήσουμε να έχουν μια ευχάριστη εμπειρία που δεν θα τους στοιχήσει ακριβά στο μέλλον.
Η Eva K.Helling – Εύα Καραχάλιου είναι πρώην αθλήτρια ρυθμικής γυμναστικής και πρώην μέλος της Εθνικής Ομάδας του Ανσάμπλ Νεανίδων. Έχει τελειώσει Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία, και κατέχει Δίπλωμα Προπονητικής στη Ρυθμική Γυμναστική από την ΕΓΟ. Αυτή την στιγμή εργάζεται ως προπονήτρια, και αντλεί οποιαδήποτε πληροφορία μπορεί να βρει πάνω στο άθλημα της. Έχει δουλέψει ως αρθρογράφος σε αρκετές γνωστές σελίδες και συνεργάζεται με το gymnast.gr από τον Ιούνιο του 2017.
