Της Νίκης Μπάκουλη
Στις 18 Ιουλίου του 1976, ημέρα Κυριακή, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Μόντρεαλ έμπαιναν στη δεύτερη ημέρα τους. Μεταξύ των events ήταν και τα προκριματικά της ενόργανης γυμναστικής. Μια στάση εδώ: η ελβετική εταιρία πολυτελών ωρολόγιον Omega συνεργαζόταν με την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή από το 1932. Πριν το Μόντρεαλ είχε απευθύνει στη ΔΟΕ την ερώτηση αν θα ήταν χρήσιμο να αντικαταστήσουν τους πίνακες βαθμολογίας, ώστε τα τρία ψηφία να γίνουν τέσσερα. Είχαν σημειώσει πως ενδεχομένως αυτό να χρειαστεί στην ενόργανη γυμναστική. Η ΔΟΕ είχε απαντήσει “το δεκάρι δεν είναι υπαρκτό ενδεχόμενο. Ουδείς το ‘χει πετύχει. Είναι κάτι το άπιαστο. Έτσι κρατήσαμε τα τρία ψηφία”, όπως αποκάλυψε ο Daniel Baumat, διευθυντής της Swiss Timing -μέλος της Swatch Group όπου ανήκει η Omega.
Μια μικροσκοπική έφηβη, ύψους μόλις 1.49 και βάρους 39 κιλών θα εξέθετε τους ειδικούς, με τρόπο που μνημονεύεται μέχρι σήμερα! Πριν προχωρήσουμε, θα ήθελα να δεις πώς γιόρτασε πριν λίγα χρόνια την επέτειο του perfect 10 η ίδια η Nadia Comăneci.
“Όταν αυτομόλησα, ήταν η μόνη φορά έως τότε που δεν ένιωσα φόβο”
To κορίτσι που είδε για πρώτη φορά το φως στις 12 Νοεμβρίου του 1961 στο Onești της Ρουμανίας, ένα μικρό χωριό στα Καρπάθια Όρη ήταν αυτό που ‘νομιμοποίησε’ την ενόργανη γυμναστική. Που την έκανε υπαρκτή και μετά δημοφιλή. Όπως πιθανόν να γνωρίζεις, στο rollercoaster που λέγεται ζωή, δεν υπάρχουν εύκολα. Υπάρχουν ‘πίστες’ δυσκολίας που καλείσαι να ξεπεράσεις, ώστε να απολαύσεις κάτι που πραγματικά να αξίζει.
Η Νάντια λοιπόν, έζησε το χωρισμό των γονιών της, στα 9 της, τη μετακόμιση του πατέρα της στο Βουκουρέστι και τη γνωριμία της με την ενόργανη ‘ως το μόνο τρόπο που είχα για να βγάζει την τεράστια ενέργεια που είχε και την ένταση που διέθετε ως παιδί’ είχε πει η μητέρα της, Ștefania. Ο πρώτος της σύλλογος λεγόταν ‘φλόγα’. Έμεινε εκεί από το νηπιαγωγείο έως τα 6. Τότε τη διάλεξε ο Béla Károlyi. Την είδε δει να κάνει ‘ρόδες’ στην αυλή του σχολείου της και την κάλεσε στο πειραματικό σχολείο που ‘χε στήσει στη γενέτειρα της Νάντια, με τη σύζυγο του, Márta.
Ο Κάρολι είχε υπάρξει πρωταθλητής εφήβων στην πυγμαχία και μέλος της ρουμανικής ομάδας σφυροβολίας. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956, όπου συμμετείχε στη σφυροβολία, σπούδασε φυσική αγωγή και εστίασε στην ενόργανη, προκειμένου να καταφέρει να ‘περάσει ‘το μάθημα.Ως τελειόφοιτος έγινε προπονητής της σχετικής εθνικής γυναικών, που είχε για αστέρι τη Μάρτα. Παντρεύτηκαν το 1963 και δημιούργησαν σχολή, πριν τους καλέσει η κυβέρνηση να φτιάξουν την εθνική σχολή γυμναστών.
Η ζωή της Νάντια περιλάμβανε 8ωρες καθημερινές προπονήσεις, έξι ημέρες την εβδομάδα από όταν θυμόταν τον εαυτό της. Σιγά σιγά άρχισαν και οι διακρίσεις. Αναδείχθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια εφήβων, το 1974, πρωταθλήτρια Ευρώπης το 1975, πήρε χρυσό στο άλμα, στο American Cup του 1976. Εκεί όπου συμπτωματικά είχε διαγωνιστεί και ο Bart Conner, με τον οποίον παντρεύτηκαν χρόνια μετά. Το πρώτο φιλί ωστόσο, το έδωσαν στο American Cup. Eκείνη ήταν 14 και εκείνος 18.
Όταν το 1991 (ξανα)βρέθηκαν ως καλεσμένοι σε τηλεοπτική εκπομπή, η Νάντια είχε πάρει κιλά. Έδειχνε να μη νοιάζεται για τον εαυτό της. Ο Μπαρτ κατάλαβε πως υπάρχει πρόβλημα. Θέλησε να τη βοηθήσει. Το 1996, λίγες εβδομάδες πριν το γάμο τους, εκείνη είπε στους The New York Times πως “ήξερα ότι δεν είμαι καλά και είχα την ελπίδα ότι θα εμφανιστεί κάποιος που να θέλει να με σώσει από όλα. Αυτό που μου φάνηκε περίεργο με τον Μπαρτ είναι πως δεν ζήτησε ποτέ τίποτα, ως αντάλλαγμα”. Τι είχε περάσει, όμως η Νάντια;
Ο Κάρολι ήταν ο δυνάστης της Κομανέτσι
Οι μέθοδοι του Κάρολι δεν ήταν ακριβώς δημοκρατικές. Δεν είχαν συναντηθεί με τη σωστή διαπαιδαγώγηση. ‘Η το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Όπως αποκάλυψε το 2008 η Emelie Eberle, η οποία πήγε στην εν λόγω σχολή το 1976, σε ηλικία 12 χρόνων -ζει στις ΗΠΑ ως Trudi Kollar- “ήταν βάναυσος. Προφανώς και κάναμε λάθη και εκείνος μας χτυπούσε παντού. Σε όλα τα σημεία του σώματος μας. Τα χέρια του ήταν τεράστια και ο πόνος απίστευτος“. Το 2002 η Rodica Dunca, επίσης μαθήτρια του Ρουμάνου, δήλωσε ότι “υπήρχαν ημέρες που μας χτυπούσε μέχρι να τρέξει αίμα από τη μύτη μας. Δεν ήταν ακαδημία. Ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης, φυλακή. Η λέξη ‘σκληρός’ δεν είναι σωστή, όταν μιλάμε για έναν τύπο τόσο τυχερό που δεν ‘πλήρωνε’ τις συνέπειες των ξυλοδαρμών μας’
Είχε ανθρώπους να μας συλλαμβάνουν, κάθε φορά που επιχειρούσαμε να φύγουμε. Ο ίδιος μας ενημέρωνε πως τις συνέπειες της επόμενης απόπειρας, θα τις πλήρωνε η οικογένεια μας. Επίσης, η πείνα ήταν ο αιώνιος εχθρός μας. Ωθούσαμε τους εαυτούς μας στα άκρα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσε για να μας κρατήσει μακριά από το φαγητό, θα μπορούσαν να μας είχαν σκοτώσει”.
Το 1979, πριν το Fort Worth World Championship, η Νάντια είχε πάρει λίγα κιλά. “Ήμασταν σε προετοιμασία, στη Γερμανία και ο χορογράφος μας, Géza Pozsár κοιμόταν στο δωμάτιο μας. Στο δωμάτιο κοιμόταν και ο Μπέλα, μπροστά στην πόρτα της τουαλέτας. Έπρεπε να κάνουμε τις ανάγκες μας, με την πόρτα ανοιχτή και τους δυο άντρες να μας παρακολουθούν, για να είναι βέβαιοι ότι δεν θα πιούμε νερό. Είχαμε φτάσει στο σημείο να πίνουμε νερό από το θερμοσίφωνα, στα κρυφά. Δεν μας ένοιαζε να αρρωστήσουμε. Τον φοβόμασταν πολύ”.
H ΝΑΝΤΙΑ ΕΙΧΕ ΚΡΥΦΤΕΙ ΤΡΕΙΣ ΜΕΡΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΤΟΥΑΛΕΤΑ, ΓΙΑΤΙ ΤΟΝ ΦΟΒΟΤΑΝ. ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΗΓΕ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, ΓΙΑΤΙ ΕΙΧΕ ΠΙΕΙ ΧΛΩΡΙΝΗ. ΟΧΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΕΙ. ΜΑΣ ΕΙΠΕ ΠΩΣ ‘ΗΠΙΑ ΚΑΤΑ ΛΑΘΟΣ ΣΑΜΠΟΥΑΝ’
Ανήμερα των διοργανώσεων “τρώγαμε το πρωί μια φέτα σαλάμι, δυο καρύδια και ένα ποτήρι γάλα. Το απόγευμα τα ίδια, χωρίς τα καρύδια”. Έφαγε ποτέ μέχρι να αισθανθεί χορτασμένη; “Όσα χρόνια ήμουν αθλήτρια, αυτό συνέβη μόλις δυο φορές”. Αντιμετώπισε ποτέ σοβαρό πρόβλημα υγείας; “Πολλές φορές. Είχα κάταγμα στο πόδι και στον ώμο, μεταξύ άλλων. Όταν ξεκίνησε η περίοδος μου, με πήγαν στο γιατρό και μου έκανε ένεση. Για δυο χρόνια, δεν είχα τίποτα”. Κάθε μέρα οι γυμνάστριες του Μπέλα έπαιρναν 44 χάπια, “τα οποία μας έβαζαν μέσα στο λαρύγγι. Το πρωί μας έδιναν 14, το μεσημέρι 20 και το βράδυ 10. Δεν ξέρω τι ήταν. Αυτό που ξέρω είναι πως όταν σταμάτησα τη γυμναστική, είχα πολλά προβλήματα. Το πρώτο ήταν ότι είχα εθιστεί”.
Ο Κάρολι θεωρήθηκε επιτυχημένος, λόγω της Κομανέτσι
Το ζεύγος Κάρολι, που είχε στο φιλικό του κύκλο το γαμπρό του Τσαουσέσκου, αυτομόλησε στις ΗΠΑ το ’81. “Ήμουν τόσο ευτυχισμένη για την απελευθέρωση μου! Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα χαστούκια στο πρόσωπο και το ξύλο που μου έριχνε” ενημέρωσε η Ecaterina Szabo. Ο διάδοχος του δυνάστη στην εθνική, Adrian Goreac κατέθεσε στοιχεία για τον απαράδεκτο τρόπο που διαχειριζόταν τις αθλήτριες ο προκάτοχος του, αλλά και “τον τρόπο που περιόριζε την πρόσβαση άλλων γυμναστών στις εθνικές, διότι ήθελε να ‘χει τον πλήρη έλεγχο. Διάλεγε μέχρι και τους άνδρες ασφαλείας που ακολουθούσαν τις αποστολές μας”.
Υπό τις οδηγίες του Γκόρεατς η ομάδα άνθησε. Από τα 0 μετάλλια στο Παγκόσμιο του 1981 που διεξήχθη στη Ρωσία η ιστορία έφτασε στη “η χρυσή γενιά των Ρουμάνων γυμναστών”. “Η Νάντια ήταν ο λόγος που ο Κάρολι κρίθηκε ως επιτυχημένος. Μετά το Μόντρεαλ, όλες οι χώρες ήθελαν την Νάντια στις διοργανώσεις τους και έδιναν πολλά λεφτά. Ποσά του ύψους των 20.000 δολ. και 30.000 δολ. για μια εμφάνιση. Φυσικά, όλα τα χρήματα τα έπαιρνε το καθεστώς“. Και ο Κάρολι, ο οποίος όταν κατάλαβε πως οι μέρες του τελειώνουν (αφορμή ήταν οι έντονες διαμαρτυρίες του για τις βαθμολογίες σε ΟΛΕΣ τις διοργανώσεις) “αυτομόλησε, με μια βαλίτσα γεμάτη λεφτά”.
Ο Κάρολι έκανε σχολή στις ΗΠΑ, όπου φυσικά δεν γινόταν να συνεχίσει τις δικές του εκπαιδευτικές μεθόδους -σε κάθε περίπτωση ήταν αυτός που ‘έφτιαξε’ τους αθλητές οι οποίοι πήραν 41 Ολυμπιακά μετάλλια, εκ των οποίων τα 13 χρυσά. Σε συνεντεύξεις που έδωσε σε αμερικανικά media, είχε πει πως όσοι τον κατηγορούν είναι σκουπίδια.
Διάβασες για μια συνθήκη της Κομανέτσι. Δεν ήταν η μόνη. Όπως αποκάλυψε η μητέρα της, η κόρη είχε γίνει θύμα βιασμού του γιου του δικτάτορα, Nicu, όταν ήταν 17. Η Νάντια διέψευσε την πληροφορία. Αλλά ας γυρίσουμε στο Μόντρεαλ και το πρώτο perfect 10, στην ιστορία της ενόργανης γυμναστικής.
Την Κυριακή 18/7 του 1976, ενώπιον 18.000 θεατών που ήταν στις εξέδρες, η 14χρονη Ρουμάνα έκανε την πρώτη εμφάνιση της ημέρας, στις ασύμμετρες ζυγούς. Η αρμονία, η εκτέλεση, η άνεση που ‘πετούσε’ από ψηλά στα χαμηλά και πίσω ήταν τέτοιες που οι κριτές συμφώνησαν ότι δεν έγινε το παραμικρό λάθος. Τις έδωσαν όλοι δεκάρι. Όλοι είχαν γυρίσει να δουν τον πίνακα με τη βαθμολογία. Μόνο που παρέμενε μαύρος. “Με είχε πλησιάσει ο επικεφαλής της επιτροπής για να με ρωτήσει τι μπορούμε να κάνουμε, αφού δεν υπήρχε ως επιλογή το 10. Του ζήτησα να διαλέξει μεταξύ του 1.00 και του .100”, εξήγησε ο άνθρωπος της Omega. Διάλεξαν το πρώτο.
Όσα χρόνια και αν πέρασαν, η Κομανέτσι δεν ξέχασε δέκατο δευτερολέπτου από αυτήν την εμφάνιση. “Ένιωθα “πεταλούδες” στο στομάχι μου. Σκεφτόμουν “θέλω να γίνω η καλύτερη”. Δεν έχει σημασία πόσο καλά έχεις προετοιμαστεί. Πάντα μπορείς να κάνεις λάθος. Συγκεντρώθηκα, αλλά είχα και ένα άγχος. Στο τέλος ήμουν ευτυχισμένη με όσα είχα κάνει.
Σκέφτηκα πως θα μου δώσουν 9.9 και ξαφνικά άκουσα έναν τεράστιο θόρυβο, μέσα στο γήπεδο. Όταν γύρισα, είδα το 1.00 και ένιωσα περίεργα. Μια συναθλήτρια μου, μου εξήγησε ότι ήταν 10! Ειλικρινά δεν κατάλαβα τι σήμαινε αυτό. Ήξερα πως είναι το μεγαλύτερο σκορ, αλλά δεν ήξερα ότι έχω γράψει ιστορία. Είχα μετά την εμφάνιση στο άλμα και δεν είχα χρόνο να το επεξεργαστώ“.
Συνολικά είδε άλλες έξι φορές το 1.00, όπως άλλαζε την ιστορία του αθλήματος και τελικά τη δική της ιστορία. Η The Guardian είχε γράψει πως “έμοιαζε να είναι σχεδόν απάνθρωπη μέσα στην ακρίβεια της“.
Μετά το Μόντρεαλ, την εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το καθεστώς, όπως εκείνη προετοιμαζόταν και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας. Δεν ήταν πια κοριτσάκι. Ήταν γυναίκα. Είχε ψηλώσει, είχε πάρει κάποια κιλά. Δεν ήταν το αερικό του Μόντρεαλ. Παρ’ όλα αυτά φόρεσε δυο χρυσά και πρόσθεσε άλλα δυο perfect 10 στη συλλογή.
Είναι μια σκοτεινή, απειλητική, συγκεντρωμένη 18χρονη που φορά σουτιέν και ξυρίζει τις μασχάλες της” και προκάλεσε την οργή των αναγνωστών που αναρωτιόνταν τι σχέση έχουν τα εσώρουχα της και η προσωπική υγιεινή, με τον αθλητισμό. Κέρδισε άλλα δυο χρυσά και το 1981 αποφάσισε να αποσυρθεί. Για την ακρίβεια, εξαφανίστηκε.
“Η ζωή μου άλλαξε άρδην μετά την αυτομόληση του Mπέλα. Δεν μου επέτρεπαν να φύγω από τη χώρα. Ένιωθα οργή. Ήθελα να είμαι ελεύθερη, να έχω ευκαιρίες, το χώρο μου. Αισθάνθηκα σαν φυλακισμένη. Στην πραγματικότητα, ήμουν πάντα φυλακισμένη“. Τον Νοέμβριο του 1989, λίγο πριν την επανάσταση, αυτομόλησε και η ίδια. Αν ήξερε τι θα γίνει “ενδεχομένως να μην είχα πάει πουθενά“.
Ο Κάρολι έσωσε την Κομανέτσι
Στις 26/11 του 1989 μπήκε μαζί με τον Konstantin Panait και άλλους έξι γυμναστές, σε ένα αυτοκίνητο και από το Βουκουρέστι πήγαν σε μια πόλη κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία. Έφτασαν τα μεσάνυχτα και άρχισαν να περπατούν προς την ελευθερία, μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. “Δεν θέλαμε καν να σκεφτούμε τι θα γινόταν, αν μας συνελάμβαναν. Δεν αποχαιρέτησα τους γονείς μου. Ενημέρωσα τον αδελφό μου, που είναι ο καλύτερος φίλος μου. Είχα ενδοιασμούς και εκείνος τους εξαφάνισε“.
Οι Ούγγροι της έδωσαν τριήμερη άδεια παραμονής, αφότου τους εξήγησε ότι “στη χώρα μου δεν με αφήνουν να δουλέψω ή να ταξιδέψω” και ζήτησε πολιτικό άσυλο. Η Νάντια κατευθύνθηκε προς την Αυστρία “όπου πήγα στην αμερικανική πρεσβεία και μου έκλεισαν πτήση για τη Νέα Υόρκη. Πίστευα πως δεν θα ξαναδώ την οικογένεια μου”.
Ο Πανάιτ αποδείχθηκε διακινητής που την κρατούσε όμηρο, για ένα χρόνο. Έκανε τον μάνατζερ της. Πήγαινε παντού μαζί της. Έλεγε σε όλους πως ήταν εραστές. Της έπαιρνε τα χρήματα που κέρδιζε από τις εμφανίσεις της, ποσό που έφτασε τα 150.000 δολάρια. “Τον φοβόμουν“, είπε η ίδια, “δεν ένιωσα ποτέ άνετα, πως έχω βρει το νέο μου σπίτι. Στην πατρίδα μου, με έλεγαν “προδότη”. Σκεφτόμουν πως είναι κάτι που δεν θα κρατήσει για πάντα“.
Σε ένα twist της μοίρας, ο Κάρολι τη βοήθησε να σωθεί.“Είχε ανησυχήσει όταν ζήτησε από τον Πανάιτ να συναντηθούμε και εκείνος αρνήθηκε το αίτημα. Δεν ήθελε να έχω κάποιον κοντά μου. Μου έλεγε πως αν δεν έκανα ό,τι ήθελε, θα με έστελνε πίσω στη Ρουμανία“. Έτσι, βρέθηκε στο Montreal. Μετά, εμφανίστηκε στη ζωή της ο Μπαρτ, έμαθε τη ζωή με αγάπη, χωρίς φόβο, με φροντίδα και όνειρα. Επέστρεψε στη χώρα της το 1994 για να δει την οικογένεια της. Μετά απέκτησε στις ΗΠΑ τη δική της. Είναι επί τιμής πρόεδρος της ρουμανικής ομοσπονδίας ενόργανης γυμναστικής και της ολυμπιακής επιτροπής της χώρας. Με το σύζυγο της έχουν ακαδημία, την Perfect 10 Production Company, ενώ ασχολείται και με πολλά φιλανθρωπικά που βοηθούν τις συνθήκες διαβίωσης στη Ρουμανία.
Πηγή: Contra
