Του Κώστα Καλλιαντέρη
Υπάρχει μια ιστορία που έλαβε χώρα στους δρόμους της Βραζιλίας. Σύμφωνα με αυτή, ένας ληστής πλησίασε ένα αυτοκίνητο που ήταν σταματημένο σε φανάρι με το παράθυρο ανοιχτό. Έβγαλε ένα περίστροφο, το κόλλησε στο κεφάλι του οδηγού και του είπε να του δώσει το πορτοφόλι του, διαφορετικά θα του τίναζε τα μυαλά στον αέρα. Ο οδηγός γύρισε το βλέμμα του και κοίταξε τον ληστή. Ο τελευταίος σάστισε. «Συγγνώμη, συγγνώμη, συγγνώμη», πρόλαβε να πει πριν εξαφανιστεί τρέχοντας. Ο οδηγός ήταν ο Πελέ. Ο μεγαλύτερος ποδοσφαιρικός θρύλος στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Στη Βραζιλία τον λατρεύουν όσο λατρεύουν και τον Θεό. Η συγγνώμη του ληστή ήταν το λιγότερο που θα μπορούσε να κάνει.
Είναι δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, να βρεις λέξεις που θα περιγράψουν τον Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, όπως είναι το πλήρες όνομά του. Τα βίντεο από τα ποδοσφαιρικά του κατορθώματα μπορούν να σου δώσουν μια γεύση. Μαρτυρίες ανθρώπων που τον είδαν και τον έζησαν μπορούν να σου εξηγήσουν τι ακριβώς σημαίνει ο Πελέ για το ποδόσφαιρο και τι ρόλο έπαιξε στο άθλημα. Κανείς ποτέ δεν θα μπορέσει να εξηγήσει με ακρίβεια, όμως τι ακριβώς ήταν για το ίδιο το ποδόσφαιρο ο Πελέ.
Γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1940 στην πόλη Τρες Κορασόες της Βραζιλίας, ως ο πρωτότοκος γιος του ποδοσφαιριστή Ντοντίνιο (Joao Ramos do Nascimento). Οι γονείς του του έδωσαν το όνομα του περίφημου εφευρέτη Τόμας Έντισον, τον φώναζαν όμως με το χαϊδευτικό «Ντίκο».
«Δεν μου άρεσε το παρατσούκλι “Πελέ” καθώς δεν καταλάβαινα και τι ακριβώς σήμαινε στα πορτογαλικά, αλλά άρχισε να αρέσει πολύ στον κόσμο που το φώναζε στο γήπεδο, οπότε πλέον δεν μπορούσα να το αλλάξω» ομολόγησε αρκετά χρόνια αργότερα για το όνομα με το οποίο έμεινε στην ιστορία…
Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι το παρατσούκλι αυτό του κόλλησε από το σχολείο και τους φίλους του, όταν εκείνος δεν μπορούσε να προφέρει σωστά το όνομα του Bile, του τότε αγαπημένου του τερματοφύλακα που αγωνιζόταν στη Βάσκο ντα Γκάμα.
«Ο γιος σας πρέπει να φύγει από το σπίτι για να παίξει ποδόσφαιρο»
Με τον Πελέ σε μικρή ηλικία, η οικογένεια μετακομίζει στο Bauru, με τον πατέρα Ντοντίνιο να πασχίζει να τα φέρει βόλτα ως επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Ο Πελέ μεγαλώνει μέσα στη φτώχεια, καταφέρνει ωστόσο να αναπτύξει ένα στοιχειώδες ταλέντο για το ποδόσφαιρο, παίζοντας στους δρόμους της πόλης με αυτοσχέδια μπάλα: μια κάλτσα παραγεμισμένη με κουρέλια είναι η πρώτη του «μπάλα».
Ο πατέρας του βάλθηκε κατόπιν να του διδάξει τα μυστικά της στρογγυλής θεάς, γράφοντας παράλληλα τον γιο του σε τοπικές ομάδες νέων (Sete de Setembro, Canto do Rio, Sao Paulinho, Ameriquinha). Ο Πελέ αρχίζει να δείχνει το ταλέντο του, κάνει όμως παράλληλα και αμέτρητες δουλειές του ποδαριού για να συμβάλει στον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Οι ποδοσφαιρικές επιδόσεις του αρχίζουν να γίνονται θέμα συζήτησης ολοένα και περισσότερο στην τοπική αθλητική κοινότητα: έφηβος πλέον, γράφεται στην ομάδα Bauru Athletic Club -με προπονητή τον πρώην διεθνή βραζιλιάνο μπαλαδόρο Waldemar de Brito-, την οποία οδηγεί σε 3 συνεχόμενα πρωταθλήματα νέων (1954-1956)! Ο Brito πείθει την οικογένεια Νασιμέντο να επιτρέψει στο 15χρονο παιδί να εγκαταλείψει το σπίτι του για χάρη της Σάντος.
Ο Πελέ υπογράφει στη Σάντος τον Ιούνιο του 1956 και ξεκινάει αμέσως προπονήσεις με τη βασική ομάδα. Πριν καλά καλά κλείσει τα 16 του χρόνια, έχει σημειώσει το πρώτο του γκολ στη μεγάλη κατηγορία. Το πρώτο από τα 1.281 γκολ που σημείωσε συνολικά στην καριέρα του. Και στην πρώτη του ολοκληρωμένη σεζόν το 1957, όχι μόνο ξεκινούσε ως βασικός αλλά έγινε και ο πρώτος σκόρερ της κατηγορίας, αναγκάζοντας το εθνικό συγκρότημα της Βραζιλίας να τον καλέσει στις τάξεις του, μόλις 10 μήνες μετά την εμφάνισή του στα επαγγελματικά γήπεδα.
«Θα πάρω εγώ το Μουντιάλ κάποια στιγμή για να μη σε ξαναδώ να κλαις»
1950: Το έθνος της Βραζιλίας βιώνει τον υπέρτατο αθλητικό εφιάλτη. Το καλοκαίρι εκείνης της σεζόν το ποδόσφαιρο της χώρας… πέθανε και αναστήθηκε οχτώ χρόνια αργότερα. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950 διεξάγεται στη Βραζιλία, η «σελεσάο» φτάνει στον τελικό του Μαρακανά και είναι έτοιμη να πανηγυρίσει το πρώτο Μουντιάλ στην ιστορία της.
173.850 οπαδοί βρίσκονται στις εξέδρες (ρεκόρ Γκίνες εκείνη η προσέλευση) περιμένοντας απλά να περάσουν 90 λεπτά του τελικού με την Ουρουγουάη για να πανηγυρίσουν. Η Βραζιλία προηγείται με γκολ του Φριάσα στο 47′. Ένα ολόκληρο έθνος γιορτάζει. 40 λεπτά αργότερα, ένα ολόκληρο έθνος βυθίζεται στο πένθος.
Η Ουρουγουάη όχι μόνο δεν καταρρέει, όπως θα περίμεναν πολλοί, αλλά με γκολ των Σκιαφίνο (66′) και Γκίτζια (79′) στέφεται παγκόσμια πρωταθλήτρια μέσα στο Μαρακανά. Η απρόσμενη ήττα της Βραζιλίας έμεινε στην ιστορία ως «Maracanazo» («Το χτύπημα του Μαρακανά»).
Ο Πελέ είναι μόλις δέκα ετών και βλέπει τον πατέρα του να κλαίει με λυγμούς, καθώς άκουγε τον τελικό από το ραδιόφωνο. «Θα πάρω εγώ το Μουντιάλ κάποια στιγμή για να μη σε ξαναδώ να κλαις», είναι η παρηγοριά του μικρού στον πατέρα του. Οχτώ χρόνια μετά, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950 στη Σουηδία, σε ηλικία 17 ετών, ο Πελέ κατακτά για πρώτη φορά την κορυφή του κόσμου. Πέτυχε το 5ο γκολ στο τελικό 5-1 και έγινε ο νεότερος σκόρερ σε Μουντιάλ.
Το ποδόσφαιρο της Βραζιλίας έχει αναστηθεί και ο Πελέ έχει ξεκινήσει να γράφει ιστορία. Το δεύτερο Μουντιάλ του Πελέ ήρθε το 1962 στη Χιλή. Εκεί, η συνεισφορά του ήταν περιορισμένη, σκοράροντας και έχοντας ασίστ στο 2-0 της Βραζιλίας κόντρα στο Μεξικό, για να ν’ αποκομίσει σοβαρό τραυματισμό στο αμέσως επόμενο παιχνίδι και να χάσει το υπόλοιπο της διοργάνωσης!
Το 1970, στα γήπεδα του Μεξικό, φαίνεται πως πήρε τη σωστή απόφαση να παίξει κανονικά με τη φανέλα με το βραζιλιάνικο εθνόσημο, αφού είχε απειλήσει να μην συμμετέχει στο Μουντιάλ! Η κλωτσιά που πήγε… σύννεφο στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966 και ο κίνδυνος να τραυματιστεί πολύ σοβαρά, δεν του άρεσε καθόλου και φέρεται να είχε πάρει απόφαση να μην παίξει στο επόμενο Μουντιάλ, όμως το έκανε.
H «σελεσάο» απήλαυσε την προσφορά του, εκείνος με τέσσερα γκολ κατέκτησε το βραβείο του καλύτερου της διοργάνωσης, πέτυχε τέσσερα γκολ και κορυφαίο αυτών ήταν το πρώτο στη νίκη (4-1) επί της Ιταλίας.
Πρωταθλήματα, γκολ, ρεκόρ, δόξα
Ο Πελέ κατακτά με τη Σάντος το πρωτάθλημα του 1958, με τον ίδιο πρώτο σκόρερ με 58 τέρματα (ρεκόρ Βραζιλίας που παραμένει μέχρι και σήμερα!), ενώ στα επόμενα 4 χρόνια οι εμφανίσεις του με τα χρώματα της Σάντος θα μείνουν μνημειώδεις.
Η σεζόν του 1962 θα σταθεί για τη Σάντος και τον Πελέ η πλέον πετυχημένη στα χρονικά τους: κατακτούν πρωτάθλημα και κύπελλο Βραζιλίας, το Κόπα Λιμπερταδόρες και για πρώτη φορά στην ιστορία της Σάντος και το Διηπειρωτικό Κύπελλο!
Το 1963 κατακτά και πάλι με τη Σάντος το Κόπα Λιμπερταδόρες, αυτή τη φορά μέσα σε αργεντίνικο έδαφος, σημειώνοντας μάλιστα στα ημιτελικά κατά της Botafogo μια από τις καλύτερες εμφανίσεις που έκανε ποτέ στα γήπεδα: χατ τρικ στο Μαρακανά! Και βέβαια βοηθά καθοριστικά την ομάδα του να διατηρήσει τον τίτλο στο Διηπειρωτικό του 1963.
Το γκολ νούμερο… 1000
Στις 19 Νοεμβρίου 1969 γράφει ιστορία σκοράροντας το χιλιοστό γκολ του σε όλες τις διοργανώσεις! Η πολυαναμενόμενη στιγμή για όλη τη Βραζιλία, που ονομάστηκε «O Milésimo» (το χιλιοστό), ήρθε με πέναλτι στο Μαρακανά ενάντια στη Βάσκο ντα Γκάμα.
Ήταν ένα ματς με πολλή νευρικότητα για τον παλαίμαχο επιθετικό, αφού η τύχη έδειχνε να του έχει γυρίσει την πλάτη εκείνη τη στιγμή. Είχε δοκάρι, είδε αντίπαλο να πετυχαίνει αυτογκόλ μπροστά του παίρνοντας την κεφαλιά από σέντρα που ήτα… συστημένη, αλλά συνέχισε με πείσμα.
Κέρδισε πέναλτι και παρά το γεγονός πως αρχικά πήρε τη μπάλα για να εκτελέσει ο τότε αριστερός οπισθοφύλακας της Σάντος, Ρίλντο, ο αρχηγός της ομάδας, Κάρλος Αλμπέρτο, του είπε να αφήσει την εκτέλεση για τον Πελέ.
Αυτός, σκόραρε, έτρεξε στα δίχτυα για να πάρει και να φιλήσει τη μπάλα και οι στιγμές που ακολούθησαν ήταν μοναδικές για τον ίδιο, με τους συμπαίκτες του και… τους φωτογράφους (!) να τον σηκώνουν στα χέρια! «Γενικά δεν αγχωνόμουν στο ποδόσφαιρο, όμως τότε ήταν η πρώτη φορά που έτρεμα από το άγχος και την πίεση… Ευτυχώς όλα πήγαν καλά και σκόραρα» είχε δηλώσει.
Για τον Πελέ ωστόσο το πιο ωραίο γκολ που πέτυχε ποτέ σημειώθηκε στο στάδιο Rua Javari σε αγώνα του Campeonato Paulista κατά της αντίπαλης Γιουβέντους του Σάο Πάολο στις 2 Αυγούστου 1959. Καθώς δεν υπήρχε τηλεοπτική κάλυψη του ματς, ο Πελέ ζήτησε να φτιαχτεί μια αναπαράσταση με animation για το συγκεκριμένο τέρμα.
Δείτε το:
Τον Μάρτιο του 1961, ο Πελέ σκοράρει το ξακουστό «gol de placa» (γκολ άξιο για τιμητική πλακέτα), το καλύτερο τέρμα που σημειώθηκε ποτέ στο Μαρακανά, όπως λέει ο θρύλος. Ο Πελέ παίρνει την μπάλα στην περιοχή της ομάδας του, διατρέχει όλο το γήπεδο, περνάει όποιον βλέπει μπροστά του και πλασάρει τον αβοήθητο τερματοφύλακα! Το επίτευγμα ήταν τόσο καθηλωτικό που απονεμήθηκε πράγματι τιμητική πλακέτα στον Πελέ για το ωραιότερο γκολ που έβλεπε ποτέ το Μαρακανά.
Η απόκρουση του αιώνα σε κεφαλιά του Πελέ
Ο Πελέ ήταν ο ένας εκ των δύο τεράστιων πρωταγωνιστών της αναμέτρησης της Βραζιλίας με την Αγγλία, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 στο Μεξικό. Στο γήπεδο Χαλίσκο της Γουαδαλαχάρα, στο 18ο λεπτό της αναμέτρησης, ο Ζαϊρζίνιο έκανε κούρσα από τα δεξιά, απέφυγε έναν αντίπαλο και την κατάλληλη στιγμή γέμισε στην περιοχή των Άγγλων.
Εκεί βρισκόταν ο Πελέ, ο οποίος σηκώθηκε σχεδόν ανενόχλητος, έπιασε μια καρφωτή κεφαλιά και έστειλε την μπάλα στην κάτω δεξιά γωνία του τέρματος του τεράστιου, Γκόρντον Μπανκς.
Οι Βραζιλιάνοι είχαν σχεδόν ξεσπάσει σε πανηγυρισμούς, οι Άγγλοι έδειχναν να είναι συμβιβασμένοι με την ιδέα τους εις βάρος τους τέρματος, όμως τότε επενέβη ο Άγγλος τερματοφύλακας. Κινήθηκε ενστικτωδώς, τίναξε το χέρι του κι αντιλήφθηκε την μπάλα να χτυπά σ’ αυτό και να βγαίνει εκτός εστίας!
Ο γκολκίπερ των «τριών λιονταριών» κέρδισε όλη τη δόξα στην «απόκρουση του αιώνα», όμως ο Πελέ βοήθησε στην καταγραφή μιας από τις κορυφαίες φάσεις στην ιστορία του Μουντιάλ…
Ο Πελέ στην Αμερική
Μετά την ολοκλήρωση της αγωνιστικής σεζόν του 1974 (τη 19η με τα χρώματα της Σάντος), ο Πελέ αποσύρθηκε από τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, παρά το γεγονός ότι θα φορούσε περιστασιακά τη φανέλα της Σάντος σε σημαντικά ματς. Την επόμενη χρονιά ωστόσο θα δελεαστεί από την πρόταση της νεοϋρκέζικης ομάδας Κόσμος, μετακινούμενος στην Αμερική.
Η παρουσία του Πελέ στις ΗΠΑ θα στεκόταν αξιοσημείωτη για το γεγονός ότι κατάφερε να κάνει το σπορ του ποδοσφαίρου μεγάλη ατραξιόν, παρά το γεγονός ότι μέχρι τότε ελάχιστοι Αμερικανοί παρακολουθούσαν ποδόσφαιρο. Το 1977 μάλιστα, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν πλέον ο Πελέ που φοβόταν -και θαύμαζε- όλος ο πλανήτης, κατάφερε στην τρίτη και τελευταία σεζόν του να κατακτήσει το βορειοαμερικανικό πρωτάθλημα με την Κόσμος!
Το φινάλε
Η 1η Οκτωβρίου 1977 είναι η μέρα που το ποδόσφαιρο αποχαιρετά τον Πελέ. Στο Giants Stadium στη Νέα Υόρκη, οι δύο ομάδες με τις οποίες αγωνίστηκε, η Σάντος και η Κόσμος, έχουν προγραμματίσει φιλικό για το «αντίο» του θρύλου στα γήπεδα.
Ενώπιον 80.000 θεατών, ο ξακουστός Πελέ φοράει τη φανέλα και των δύο ομάδων και σκοράρει με αυτή της Σάντος χαρίζοντάς της τη νίκη. Ο Βραζιλιάνος ολοκληρώνει μια καριέρα έχοντας σημειώσει 1.281 γκολ στα 1.363 ματς. Αριθμοί που όμοιοί του δεν έχουν εμφανιστεί στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
Προσωπική ζωή
Το κρέμασμα των παπουτσιών του δεν θα στερούσε βέβαια τίποτα από τη δημόσια εικόνα του θρύλου των γηπέδων, που παραμένει ενεργός σε διάφορους επαγγελματικούς στίβους. Το 1978 του απονεμήθηκε εξάλλου το International Peace Award για τη δουλειά του στη UNICEF, την ίδια ώρα που ο Πελέ λειτουργεί ως πρεσβευτής των Ηνωμένων Εθνών σε θέματα οικολογίας και περιβάλλοντος αλλά και ως «υπουργός» των σπορ στη Βραζιλία.
Στην προσωπική του ζωή, ο Πελέ παντρεύτηκε το 1966 τη Rosemeri dos Reis Cholbi, με την οποία απέκτησε δύο κόρες και έναν γιο, με το ζευγάρι ωστόσο να χωρίζει το 1982. Το 1994 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, με την Assiria Lemos Seixas να του χαρίζει δίδυμα.
Το 1991 η FIFA τον ονόμασε «ποδοσφαιριστή του αιώνα», από κοινού με το άλλο τρομερό παιδί της στρογγυλής θεάς, τον Αργεντίνο άσο Ντιέγκο Μαραντόνα!
Πηγή: Page News
