Του Θάνου Σαρρή
Η ιστορία των Ιθαγενών της Αμερικής είναι βαμμένη με αίμα, καθώς οι λαοί που πρώτοι κατοίκησαν στην αμερικανική ήπειρο έχουν βιώσει μια συστηματική γενοκτονία. «Δεν υπάρχει άλλη φυλετική ομάδα στην Αμερική που να έχει υποστεί όσο εμείς, οι Ιθαγενείς Αμερικανοί, που κάθε Κυριακή ανοίγουμε την τηλεόραση και βλέπουμε αυτά που πρέπει να δούμε, βιώνουμε όλα όσα μας κάνουν να βιώνουμε. Η διαιώνισή τους δείχνει να απορρέει από την ευρύτερη συζήτηση για τη φυλετική δικαιοσύνη αυτή τη στιγμή», υποστήριξε η Κάρλα Φέντεριτς, επικεφαλής των φορέων «American Indian Law Clinic» και «First Peoples Worldwide». Το κίνημα Black Lives Matter που θέριεψε μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικό στη Μινεάπολη έφερε στο προσκήνιο όλες τις συστημικές διακρίσεις που επικρατούν στις ΗΠΑ και ανέδειξε τον κοινωνικό ρόλο του αθλητισμού, ως εργαλείο καταπολέμησης των διακρίσεων και πλατφόρμα έκφρασης της φωνής των καταπιεσμένων. Η σειρά των Ινδιάνων δεν άργησε να έρθει, μέσω του NFL, του αμερικάνικου ποδοσφαίρου που είναι το πρώτο σε δημοτικότητα άθλημα στις ΗΠΑ.
Οι Ινδιάνοι και τα στερεότυπα
Στο επίκεντρο του ζητήματος βρέθηκαν οι Ουάσιγκτον Ρέντσκινς. Το όνομά τους, που σημαίνει «ερυθρόδερμοι», σε συνδυασμό με το σήμα τους, τον χαρακτηριστικό τρόπο απεικόνισης ενός Ινδιάνου στην ποπ κουλτούρα, έχει προκαλέσει κατά καιρούς αρκετές διαμαρτυρίες από τις κοινότητες των Ιθαγενών Αμερικανών και τους φορείς που τις εκπροσωπούν. Η έννοια «ερυθρόδερμος» έχει συνδεθεί με αρνητικό περιεχόμενο προς τους λαούς αυτούς και το γεγονός πως η έδρα της ομάδας ήταν στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ, εκεί όπου υπογράφτηκε η Διακήρυξη της Ανεξαρτησία, περίπλεξε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Οι πρώτες διαμαρτυρίες ξεκίνησαν ήδη από τη δεκαετία του 70′ από πρόσωπα ή οργανισμούς που θίγονταν από το «ερυθρόδερμοι» και όλη την απλοποίηση της εικόνας και της κουλτούρας τους, θεωρώντας πως μέσα από τις σύγχρονες αναφορές δημιουργούνταν στην κοινή γνώμη στερεότυπα και εντελώς λανθασμένες εικόνες για το τι πραγματικά ήταν οι φυλές των ιθαγενών. Το να παρουσιάζονται ως μασκότ μιας ομάδας, είναι χωρίς αμφιβολία προσβλητικό.
Το 1982, στον τελικό του Super Bowl με τους Μπάφαλο Μπιλς περίπου 2000 άτομα συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν, ενώ το 1988 οι αντιδράσεις πέρασαν σε εθνικό επίπεδο, μετά την κατάκτηση του Super Bowl από την ομάδα της Ουάσιγκτον. Ο τότε ιδιοκτήτης των Ρέντσκινς, Τζακ Κεντ Κουκ, ξεκίνησε να λαμβάνει εκατοντάδες επιστολές που ζητούσαν η ομάδα να αλλάξει όνομα, ενώ ξεκίνησαν και μαζικά μποϊκοτάζ των προϊόντων της. Οι διαδηλώσεις αυξήθηκαν στη νέα χιλιετία, κυρίως σε πολιτείες με έντονο το στοιχείο των Ιθαγενών. Το 2017, όταν μετά το γονάτισμα του Κόλιν Κάπερνικ την ώρα της ανάκρουσης του Εθνικού Ύμνου, ως διαμαρτυρία για την θεσμική βία κατά των μαύρων, κάποιοι αθλητές του NFL έκαναν το ίδιο. Αρκετοί παρατηρητές στάθηκαν στην ειρωνεία του να διαμαρτύρονται αθλητές κατά του ρατσισμού, ενώ παράλληλα ανέχονται έναν σύλλογο με σήμα και όνομα που προσβάλει μια ολόκληρη φυλετική ομάδα.
Η πίεση που έφερε την αλλαγή
O νυν μεγαλομέτοχος των Redskins Ντάνιελ Σνάιντερ, αρνούνταν πεισματικά να μπει σε οποιαδήποτε κουβέντα για αλλαγή ονόματος. Το 2013, μετά από επιστολή που έστειλαν δέκα μέλη του κογκρέσου, σημειώνοντας ότι το όνομα είναι προσβλητικό, είπε στη USA Today να «γράψει με κεφαλαία» ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί ποτέ. Άνθρωποι από το περιβάλλον του έλεγαν πως προτιμά να πουλήσει την ομάδα, παρά να την μετονομάσει. Ο ισχυρός άνδρας της ομάδας της πρωτεύουσας υποστήριζε ότι το όνομα δόθηκε για να τιμήσει του Ιθαγενείς Ινδιάνους και αποτελούσε φόρο τιμής για τον προπονητή και τους τέσσερις παίκτες από τις φυλές τους που βρίσκονταν στους Redskins το 1933. Απέφυγε να αναφέρει πως ο σύλλογος ήταν ο τελευταίος που επέτρεψε να αγωνίζονται μαύροι παίκτες με τα χρώματά του, όπως και ότι ο ιδρυτής τους, Τζορτζ Πρέστον Μάρσαλ ήταν βαθιά ρατσιστής. Το άγαλμά του βανδαλίστηκε και αποσύρθηκε από το γήπεδο, ενώ τελικά το όνομά του αποσύρθηκε από το hall of fame. Σε διαδικτυακή ψηφοφορία που «ανέβηκε» στην επίσημη ιστοσελίδα της ομάδας την επόμενη χρονιά, το 71% υποστήριξε την διατήρηση. Την ίδια περίπου περίοδο, οι Redskins δημοσίευσαν ένα video, στο οποίο αρκετοί ιθαγενείς δήλωναν υποστηρικτές της ομάδας. Υπέρ της αλλαγής, πάντως, είχε τεθεί και ο Μπάρακ Ομπάμα τον καιρό της προεδρίας του, δηλώνοντας πως: «τα ονόματα και οι μασκότ αθλητικών ομάδων όπως των Ουάσινγκτον Ρέντσκινς διαιωνίζουν τα αρνητικά στερεότυπα των Ιθαγενών Αμερικανών».
Λίγες εβδομάδες μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, τα ρεπορτάζ από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού αποκάλυψαν πως το θέμα της αλλαγής ονόματος βρίσκεται για τα καλά στο τραπέζι. Ο Σνάιντερ δεν ξύπνησε ένα πρωί και αποφάσισε να ευαισθητοποιηθεί. Όμως το μαζικό κίνημα που ακολούθησε τα γεγονότα της Μινεάπολης προκάλεσε αφόρητη πίεση και στις μεγάλες εταιρείες, οι οποίες με τη σειρά τους ξεκίνησαν ένα ντόμινο αλλαγών. Μεγάλα brands έσπευσαν να συνδεθούν με αντιρατσιστικά τσιτάτα και μια επιστολή, υπογεγραμμένη από 87 επενδυτές, έφτασε στα γραφεία των πολυεθνικών χορηγών που συνεργάζονταν με τους «ερυθρόδερμους», ζητώντας τους να σταματήσουν την υποστήριξη αν το όνομα της ομάδας δεν άλλαζε. Αρκετά διαδικτυακά καταστήματα μεγάλης εμβέλειας απέσυραν τα προϊόντα με το λογότυπο, ενώ το ESPN απείλησε ότι θα σταματήσει να χρησιμοποιεί το επίσημο σήμα με τον Ινδιάνο. Η είδηση κυκλοφόρησε στον χώρο του μάρκετινγκ, έγινε θέμα σε μεγάλους διαφημιστικούς κύκλους και κάπως έτσι τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Στις 3 Ιουλίου, η ομάδα του NFL ξεκίνησε τη διαδικασία αναθεώρησης και δέκα μέρες μετά, με κάθε επισημότητα, ανακοίνωσε πως αποσύρεται από το όνομα και το σήμα που κουβαλά ως κομμάτι της ιστορίας της από το 1932.
Ημέρα γιορτής
Aκόμα δεν έχει γίνει γνωστό το πώς θα πορευτεί ο σύλλογος τη νέα εποχή, με τους ανθρώπους του να δηλώνουν πως: «Ο Νταν Σνάιντερ και ο προπονητής Ρον Ριβέρα δουλεύουν από κοινού για να αναπτύξουν ένα νέο όνομα και μια δημιουργική προσέγγιση που θα εμπλουτίσει το υπερήφανο, πλούσιο σε παράδοση franchise μας και θα εμπνεύσει τους χορηγούς, τους οπαδούς και την κοινότητα για τα επόμενα 100 χρόνια». Η απόφαση έγινε αποδεκτή με ικανοποίηση από τους εκπροσώπους της κοινότητας των Ινδιάνων. «Το NFL και ο Νταν Σνάιντερ επιτέλους πήραν τη σωστή απόφαση. Μια καλή απόφαση για όλη τη χώρα, όχι μόνο για τους ιθαγενείς ανθρώπους, καθώς κλείνει ένα κεφάλαιο γεμάτο πόνο, δυσφήμηση και έλλειψη σεβασμούς προς τους Ιθαγενείς Αμερικανούς και τους υπόλοιπους ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα. Οι μελλοντικές γενιές των Ιθαγενών δεν θα είναι πια υποκείμενα επιθετικών και βλαπτικών μομφών κάθε Κυριακή, κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής σεζόν», σημείωσε ο Ρέι Χάλμπριτερ, εκπρόσωπος των Ονέιντα και πρωτοστάτης του κινήματος για αλλαγή.
«Σήμερα είναι μια ημέρα γιορτής για όλους τους Ιθαγενείς Αμερικανούς. Ευχαριστούμε τις γενιές των φυλών, των ηγετών και των ακτιβιστών που δούλεψαν για δεκαετίες για να συμβεί αυτό. Δεν είμαστε μασκότς», ανακοίνωσε το Εθνικό Κογκρέσο των Αμερικανών Ινδιάνων, αναδεικνύοντας τη σημασία της αλλαγής. Σειρά πλέον παίρνουν άλλες ομάδες με ονόματα που θίγουν ανθρώπους και κοινότητες, αν και οι Redskins ήταν η σημαντικότερη. Ο αντίκτυπος του κινήματος Black Lives Matter γίνεται πλέον αντιληπτός παντού…
Πηγή: Το Κουτί της Πανδώρας
