Του Ιωάννη Ζαρώτη
Για τους αθλητές, η κυριότερη ίσως ανησυχία εκφράζεται στο αν μπορούν αποδίδουν το ίδιο καλά σε όλους τους αγώνες. Επιδιώκουν υψηλά επίπεδα απόδοσης, αντίστοιχα με τις ικανότητές τους, και παράλληλα σταθερότητα στην απόδοση, ώστε να γνωρίζουν και οι ίδιοι αλλά και οι προπονητές τους, το τι μπορούν «να περιμένουν» από τους εαυτούς τους.
Οι εναλλαγές στην απόδοση είναι σύνηθες φαινόμενο. Υπάρχουν αθλητές που διαφοροποιούν την απόδοσή τους από αγώνα σε αγώνα, από ημέρα σε ημέρα ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Όσο πιο υψηλό είναι το επίπεδο του αθλητή, τόσο λιγότερες αυξομειώσεις αναμένονται στην απόδοσή του. Ίσως αυτό είναι και το στοιχείο με το οποίο έχει εξελιχθεί σε αθλητή υψηλού επίπεδου: Η σταθερότητα!
Η απόδοση αναφορικά σε ψυχοσυναισθηματικούς παράγοντες καθορίζεται κυρίως από το κίνητρο πού έχει ο αθλητής για τον κάθε αγώνα. Πολλές φορές, η υποτίμηση του αντιπάλου, η αδιαφορία για μια διοργάνωση, η έλλειψη «επάθλου» ως ανταμοιβή, επιδρούν στην ψυχολογική κατάσταση μειώνοντας το κίνητρό του. Ακόμη και χωρίς να το σκέφτονται οι ίδιοι, χωρίς να το θέλουν.
Η έλλειψη κινήτρου οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα ενεργοποίησης και συγκέντρωσης, ίσως των δύο πιο σημαντικών στοιχείων στην επίδοσή του. Εμφανίζεται «απαθής», με χαμηλή προσπάθεια, χωρίς υψηλά επίπεδα εγρήγορσης και κινητικότητας, με την όψη ενός ατόμου, το οποίο «δείχνει» να μην ήθελε να αγωνιστεί. Ταυτόχρονα εστιάζει σε μη λειτουργικά στοιχεία, δεν φαίνεται να σκέφτεται, το μυαλό του δείχνει να «βρίσκεται» αλλού: έλλειψη συγκέντρωσης!
Ταυτόχρονα, ενώ αρκετές φορές το κίνητρο υπάρχει (και κατά συνέπεια η ενεργοποίηση και η συγκέντρωση), εντούτοις όμως δεν αποδίδει «τα αναμενόμενα». Το υψηλό επίπεδο άγχους, η ελλιπής πνευματική προετοιμασία, οι κακές επιλογές, η υπερβολική εγρήγορση είναι παράγοντες οι οποίοι συναισθηματικά επηρεάζουν την απόδοση των αθλητών.
Οι αθλητές προσπαθώντας να αιτιολογήσουν την μειωμένη απόδοσή τους, κάνοντας απολογισμό μετά τον αγώνα, αποδίδουν την αιτία στο ότι: «δεν ήταν η μέρα μου!».
Η έκφραση αποτελεί τρόπο αιτιολόγησης αλλά πόσο μπορεί να είναι η αιτία ότι για την κακή μου απόδοση έφταιγε η «ημέρα;». Αποτελεί μεγάλη παγίδα για τον αθλητή, αποκρύπτει την πραγματική αιτία και δεν τον αφήνει να διορθώσει ό,τι δεν πήγε καλά. Πώς μπορείς να διορθώσεις στην προπόνηση το ότι «δεν ήταν η μέρα σου;». Η ημέρα του αθλητή είναι ένα στοιχείο που καθορίζεται από τον ίδιο, εκείνος θα προσδιορίσει τα επίπεδα της απόδοσής του, προετοιμαζόμενος ανάλογα και ρυθμίζοντας τους παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά του. Αν δεν είναι η μέρα σου, κάνε τη να είναι…!
O Ζαρώτης Iωάννης είναι Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος (κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος Ψυχολόγου), απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας του τμήματος Φιλοσοφίας- Παιδαγωγικής- Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και απόφοιτος του Φ.Π.Ψ. Ιωαννίνων.
Κατέχει Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στο πρόγραμμα «Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός» του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθηνών με ειδικότητα «Αθλητική Ψυχολογία» και είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Προγράμματος Ψυχολογίας του ΦΠΨ Αθηνών. Είναι μέλος τουΣυλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (Σ.Ε.Ψ.), της Ελληνικής Εταιρείας Αθλητικής Ψυχολογίας (ΕΑΨ), της Ευρωπαικής Ομοσπονδίας Αθλητικής Ψυχολογίας (FEPSAC) και της Διεθνούς Ενώσεως Εφαρμοσμένης Αθλητικής Ψυχολογίας (AASP).
