Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Γαλλία 1938

Του Γρηγόρη Δημακάκου

Στις 13 Αυγούστου 1936, στο Βερολίνο, εν μέσω των Ολυμπιακών Αγώνων, η ΦΙΦΑ έδωσε το χρίσμα για το Παγκόσμιο Κύπελλο 1938 στη Γαλλία.

Η απόφαση προκάλεσε την έκρηξη των χωρών της Νότιας Αμερικής, που υποστήριξαν ότι ήταν η σειρά τους να αναλάβουν τη διοργάνωση. Η Ουρουγουάη δεν πήρε μέρος στα προκριματικά, ενώ η Αργεντινή παραιτήθηκε των αγώνων της με τη Βραζιλία.

Ο επί 17 χρόνια πρόεδρος της ΦΙΦΑ (από το 1921), ο Γάλλος Ζιλ Ριμέ, έπεισε τα περισσότερα μέλη της παγκόσμιας ομοσπονδίας ότι η Γαλλία ήταν ικανή για να φιλοξενήσει την κορυφαία γιορτή του ποδοσφαίρου.

Στην προκριματική φάση πολλές ομάδες αποχώρησαν, άλλες για οικονομικούς λόγους κι άλλες εξαιτίας τιμωρίας από τη ΦΙΦΑ.

Υπήρξαν βέβαια και περιπτώσεις που η συμμετοχή της Εθνικής τους ομάδας ήταν αδύνατη, όπως η Ισπανία, στην οποία μαινόταν ο εμφύλιος μεταξύ των Εθνικιστών του Φρανθίθκο Φράνκο και των Δημοκρατικών.

Η Ελλάδα πήρε μέρος. Απέκλεισε αρχικά την Παλαιστίνη, στη συνέχεια όμως ταξίδεψε στη Βουδαπέστη και γνώρισε τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία της από την Ουγγαρία των Ζένγκελερ, Σάροσι, Τίτκος. Το σκορ ήταν 11-1 υπέρ των Μαγυάρων.

Για πρώτη φορά δεν μετείχαν στα προκριματικά η κάτοχος του τίτλου, Ιταλία και η διοργανώτρια, Γαλλία.

Το σχέδιο Άνσλους και η… αυτοκτονία του Ζίντελαρ

Ένα από τα φαβορί της διοργάνωσης ήταν αδιαμφισβήτητα η Αυστρία. Πιο έμπειρη πια, με καλύτερο υλικό και με τους Ζίντελαρ, Μπίτσαν, Μπίντερ να βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση.

Οι Αυστριακοί και η ΦΙΦΑ υπολόγιζαν χωρίς τον Αδόλφο Χίτλερ. Στις 12 Μαρτίου 1938 η 8η Στρατιά της Βέρμαχτ πέρασε τα σύνορα της Αυστρίας, χωρίς να συναντήσει αντίσταση. Η Αυστρία έπαψε να αποτελεί κράτος και χάρη στο σχέδιο Άνσλους (σ.σ. προσάρτηση) μετατράπηκε σε επαρχία του Γ’ Ράιχ, τη λεγόμενη Όστμαρκ.

Οι Ναζί δεν έχασαν την ευκαιρία. Πίεσαν τον προπονητή της Γερμανίας Ζεπ Χέρμπεργκερ κι αυτός με τη σειρά του κάλεσε 14 Αυστριακούς διεθνείς στην αποστολή!

Αποδέχθηκαν την κλήση οι εννιά, οι Φραντς Βάγκνερ, Χανς Πέσερ, Γιόζεφ Στροχ, Λέοπολντ Νόιμερ, Ρούντολφ Ραφτλ, Στέφαν Σκούμαλ, Βίλχελμ Χάνεμαν, Βίλιμπαντ Σμάους, Χανς Μοκ. Φυσικά, στο μικρό χρονικό διάστημα που απέμενε ως την έναρξη της διοργάνωσης οι Αυστριακοί δεν κατάφεραν να αφομοιωθούν με τους Γερμανούς και η μικτή, ουσιαστικά, ομάδα απέτυχε παταγωδώς στην τελική φάση.

Αρνήθηκε, όμως, το κάλεσμα του Χέρμπεργκερ, η «αφρόκρεμα» του αυστριακού ποδοσφαίρου, που αποτελούσαν οι Ματίας Ζίντελαρ, Γιόζεφ Μπίτσαν, Καρλ Ζέστα, Φραντς Μπίντερ, Καμίλο Γερούσαλεμ, όλοι τους εβραϊκής καταγωγής.

Ο Ζίντελαρ, που διατηρούσε καφέ στη Ράαμπεργκεν Γκάσε της Βιέννης, βρέθηκε δηλητηριασμένος από διοξείδιο του άνθρακα στο διαμέρισμά του μαζί με τη φίλη του Καμίλα Καστανιόλα στις 29 Ιανουαρίου 1939. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για ακόμη ένα έγκλημα των Ναζί.

Το καφέ του Ζίντελαρ υπάρχει ακόμη στη Βιέννη και αποτελεί το σημείο αναφοράς των οπαδών της Αούστρια.

Ο Ράπαν, το «Verrou» κι ο αποκλεισμός της Γερμανίας

Η τελική φάση ξεκίνησε στις 4 Ιουνίου με το ματς Γερμανία – Ελβετία 1-1, στο οποίο οι Ελβετοί διεθνείς αρνήθηκαν να χαιρετήσουν ναζιστικά. Τεχνικός τους ήταν ο Αυστριακός Καρλ Ράπαν.

«Οι αντίπαλοι είναι καλύτεροι από εμάς, άρα πρέπει να βρούμε τρόπο να εξουδετερώσουμε τα ατού τους αν θέλουμε να κερδίζουμε», ήταν η ατάκα του Ράπαν. Έτσι επινόησε το σύστημα «Verrou» (σ.σ. κλειδί), δίνοντας βάθος στην άμυνα, τοποθετώντας προς τα πίσω τον κεντρικό μέσο.

Το σύστημα απέδωσε. Πέντε ημέρες αργότερα με πρωταγωνιστή τον Αντρέ Αμπέγκλεν οι Ελβετοί απέκλεισαν με 4-2 τους Γερμανούς, οι οποίοι προηγήθηκαν αρχικά με 2-0.

Μετά από 23 χρόνια, το 1961, η ΟΥΕΦΑ ονόμασε «Κύπελλο Ράπαν» την έμπνευση του Καρλ Ράπαν για τη διεξαγωγή ενός καλοκαιρινού Κυπέλλου, που θα απέφερε χρήματα στις ομάδες. Το 1967 το «Κύπελλο Ράπαν» μετονομάστηκε σε «Ιντερτότο».

Η δευτεραθλήτρια κόσμου του 1934, Τσεχοσλοβακία απέκλεισε με 3-0 στην παράταση την Ολλανδία, ενώ η Ουγγαρία συνέτριψε με 6-0 την εκπρόσωπο της Ασίας, την ομάδα των Ολλανδικών Αντιλλών, τη μετέπειτα Ινδονησία.

Η Γαλλία ξεπέρασε εύκολα, με 3-1, το εμπόδιο του Βελγίου. Οι «τρικολόρ» είχαν στην εντεκάδα τους Ετιέν Ματλέ (αρχηγός), Εντμόν Ντελφούρ κι οι Βέλγοι τον Μπέρναρντ Βόρχοφ. Ήταν οι 3 παίκτες που πήραν μέρος και στα τρία Παγκόσμια Κύπελλα που διεξήχθησαν πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1930, 1934, 1938).

Ζόρια τράβηξε η κάτοχος του τίτλου Ιταλία, που χρειάστηκε ένα γκολ του Σίλβιο Πιόλα στην παράταση για να κάμψει με 2-1 την αντίσταση της Νορβηγίας.

Η Σουηδία πέρασε χωρίς αγώνα, αφού η αντίπαλός της Αυστρία δεν υφίστατο πλέον ως κράτος και φυσικά δεν παρέταξε ομάδα.

Η έκπληξη ήρθε από την Κούβα. Η ομάδα από την Καραϊβική νίκησε σε επαναληπτικό αγώνα με 2-1 τη Ρουμανία. Το πρώτο μεταξύ τους παιχνίδι έληξε ισόπαλο με 3-3.

Το «μαύρο διαμάντι»

Ο σπουδαιότερος αγώνας της πρώτης φάσης έγινε στις 5 Ιουνίου, στο λασπωμένο «Μεινό» της Στρασμπούρ. Η Βραζιλία κέρδισε σε αγώνα – διαφήμιση την Πολωνία με 6-5 στην παράταση.

Η «σελεσάο» διέθετε τον δεινό σκόρερ Λεόνιντας ντα Σίλβα, ο οποίος είχε το προσωνύμιο «μαύρο διαμάντι» (σ.σ. αργότερα το υιοθέτησε και ο Πελέ).

Ο Λεόνιντας, που θεωρείται ο πατέρας του ανάποδου «ψαλιδιού» πέτυχε τρία γκολ, το ένα απ’ αυτά ξυπόλητος, αφού του ξεκόλλησε η σόλα από το ένα παπούτσι κι έβγαλε και το άλλο.

Τέσσερα γκολ για λογαριασμό της Πολωνίας σημείωσε ο Ερνστ Βιλιμόβσκι, τα οποία όμως δεν αποδείχθηκαν αρκετά για να στείλουν την ομάδα του στον προημιτελικό.

Οι Πολωνοί μετά το τέλος του αγώνα έστειλαν συγχαρητήρια επιστολή στη Βραζιλία και της ευχήθηκαν καλή επιτυχία στη συνέχεια.

«Γιούχα» στους μελανοχίτωνες

Τα παιχνίδια της προημιτελικής φάσης έγιναν όλα στις 12 Ιουνίου, την ίδια ώρα (5 μ.μ. τοπική). Προηγήθηκε κλήρωση την οποία πραγματοποίησε στο Παρίσι ο εγγονός του Ζιλ Ριμέ, Υβ.

Η Ιταλία αντιμετώπισε στο «Ολιμπίκ ντε Κολόμπ» τη Γαλλία και αποδοκιμάστηκε έντονα από 61.000 θεατές για τη ολόμαυρη εμφάνιση με την οποία παρατάχθηκε.

Ο Μπενίτο Μουσολίνι αποφάσισε να καταργήσει την παραδοσιακή γαλάζια (σ.σ. ατζούρα) φανέλα, που θύμιζε τον βασιλικό οίκο της Σαβοΐας κι έντυσε τους Ιταλούς διεθνείς στο χρώμα των φασιστών μελανοχιτώνων του.

Ο «Ντούτσε» είχε πωρωθεί τόσο πολύ από τις επιτυχίες της Εθνικής Ιταλίας, για τις οποίες φυσικά ευθυνόταν σε σημαντικό βαθμό κι ο ίδιος, που δεν δίσταζε να ντύνει παίκτες και προπονητές με στρατιωτική περιβολή και φυσικά να φωτογραφίζεται μαζί τους.

Μετά τη γενική κατακραυγή, οι Ιταλοί φόρεσαν την κλασική τους φανέλα τόσο στον ημιτελικό όσο και στον τελικό.

Η Ιταλία με ηγετική φυσιογνωμία τον Τζουζέπε Μεάτσα και σκόρερ τον Σίλβιο Πιόλα επικράτησε 3-1 των «τρικολόρ».

Η Ουγγαρία λύγισε την αμυντική διάταξη των Ελβετών κερδίζοντας 2-0, ενώ οι Σουηδοί με καρέ του Περ Βέτερστρεμ διέλυσαν 8-0 την Κούβα.

Η «μάχη του Μπορντό»

Δύο από τα φαβορί για τον τίτλο, η Βραζιλία και η φιναλίστ της προηγούμενης διοργάνωσης Τσεχοσλοβακία κοντραρίστηκαν στο «Παρκ Λεσκίρ» σε ένα παιχνίδι, που έμεινε στην ιστορία ως η «μάχη του Μπορντό».

Μόλις στο 12’ ο Ζεζέ Προκόπιο έσπασε τον αστράγαλο του Όλντριχ Νέγεντλι, του πρώτου σκόρερ της προηγούμενης διοργάνωσης και μεγάλης βεντέτας των Τσεχοσλοβάκων. Αποβλήθηκε φυσικά, αλλά ο Νέγεντλι, ούτε που σκέφτηκε να αποχωρήσει, εφόσον δεν επιτρέπονταν αλλαγές.

Ο Νέγεντλι μάλιστα ισοφάρισε στο 65’ με πέναλτι το γκολ του Λεόνιντας με το οποίο προηγήθηκαν οι Βραζιλιάνοι στο 30’. Στο δεύτερο ημίχρονο ο Περάσιο συγκρούστηκε με τον Φράντισεκ Πλάνιτσκα. Ο τερματοφύλακας των Τσεχοσλοβάκων έσπασε το χέρι του αλλά συνέχισε να αγωνίζεται.

Στο 89’ αποβλήθηκαν ο Βραζιλιάνος Ματσάντο κι ο Τσεχοσλοβάκος, Ρίχα που επέδειξαν τις πυγμαχικές τους ικανότητες. Το 1-1 δεν άλλαξε ούτε στην παράταση.

Στις 14 Ιουνίου, στο ίδιο γήπεδο, έγινε ο επαναληπτικός. Οι Βραζιλιάνοι, που είχαν ανανεώσει σχεδόν όλη την ομάδα τους νίκησαν με 2-1 τους αποδεκατισμένους Τσεχοσλοβάκους, που δεν διέθεταν ισάξιους αντικαταστάτες των απόντων Πλάνιτσκα, Νέγεντλι, Πουτς.

Χωρίς τον Λεόνιντας

Στις 16 Ιουνίου η Ιταλία είχε αντίπαλό της στον ημιτελικό την πιο φαντεζί ομάδα του τουρνουά, τη Βραζιλία. Οι παίκτες του Βιτόριο Πότσο έπαιζαν με περισσότερο μυαλό σε αντίθεση με τους λατινοαμερικάνους, που επιτίθονταν κατά κύματα και ξεχνούσαν να αμυνθούν.

Ο τεχνικός της Βραζιλίας Αντεμάρ Πιμέντα θεώρησε κατώτερη ομάδα την Ιταλία και παρέταξε τη δική του χωρίς 7 βασικά στελέχη, μεταξύ αυτών ο Λεόνιντας και ο Τιμ.

Ο Πιμέντα πλήρωσε ακριβά την υπεροπτική επιλογή του. Η Ιταλία νίκησε 2-1 στο «Βελοντρόμ» της Μασσαλίας και πήρε το εισιτήριο για τον τελικό.

Ο Λεόνιντας πολλά χρόνια αργότερα υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τον λόγο που δεν αγωνίστηκε στον ημιτελικό, αφού θα έπαιζε και με ξύλινο πόδι αν χρειαζόταν, όπως δήλωσε.

Είχαν προηγηθεί οι φήμες ότι ο Βραζιλιάνος αστέρας είχε δωροδοκηθεί αδρά από τον Μπενίτο Μουσολίνι, κάτι όμως που δεν αποδείχθηκε ποτέ.

Πάντως, οι Βραζιλιάνοι διεθνείς έχασαν από μία βίλα. Αυτό θα ήταν το δώρο του αρχηγού της χώρας του καφέ, του δικτάτορα Ζετούλιο Βάργκας, σε περίπτωση που κατακτούσαν το τρόπαιο.

Ο Μεάτσα πέτυχε το δεύτερο ιταλικό γκολ με πέναλτι. Την ώρα της εκτέλεσης του έπεσε το σορτσάκι, από το οποίο είχε κοπεί το λάστιχο. Ο τερματοφύλακας της Βραζιλίας γέλασε δυνατά με το θέαμα που αντίκρισε, αλλά ο Μεάτσα έστω και με κατεβασμένο παντελονάκι εκμεταλλεύτηκε τη χαλαρότητα του Βάλτερ και σκόραρε.

Στον δεύτερο ημιτελικό, στο «Παρκ Ντε Πρενς» του Παρισιού, οι Ζένγκελερ, Σάροσι έκαναν πάλι τα «μαγικά» τους και η Ουγγαρία συνέτριψε με 5-1 τη Σουηδία. Με βάση την εικόνα του αγώνα οι Σκανδιναβοί έμειναν και ευχαριστημένοι, αφού δεν δέχθηκαν διψήφιο αριθμό γκολ.

Στον μικρό τελικό, στις 19 Ιουνίου, στο Μπορντό (έγινε την ίδια ημέρα και ώρα, 5 μ.μ. τοπική, με τον τελικό), ο Πιμέντα επανέφερε τους περισσότερους βασικούς και η Βραζιλία με 2 γκολ του Λεόνιντας κέρδισε 4-2 τη Σουηδία. Η «σελεσάο» επέστρεψε στη βάση της με το βραβείο της 3ης θέσης, αλλά για τα εκατομμύρια των φιλάθλων της ήταν αποτυχημένη.

Ο τελικός

Στον τελικό του Παρισιού, στο «Ολιμπίκ ντε Κολόμπ», η Ιταλία υπερασπίστηκε τον τίτλο της κόντρα στη σπουδαία ουγγρική ομάδα, που είχε δημιουργήσει ο Κάρολι Ντιτς.

Οι Ιταλοί προτίμησαν να μεταβούν από νωρίς στο στάδιο, αλλά η πρώτη απόπειρα προσέγγισης του λεωφορείου που τους μετέφερε ήταν αδύνατη. Ο κόσμος συνέρρεε στο στάδιο για τον αγώνα κι είχε κλείσει όλους τους δρόμους.

Το λεωφορείο επέστρεψε στο ξενοδοχείο με εντολή του Πότσο. Μετά από αρκετή ώρα έγινε δεύτερη απόπειρα και τελικά η ιταλική αποστολή έφτασε στο «Ολιμπίκ ντε Κολόμπ». Όπως είπε αργότερα ο Πότσο, δεν ήθελε να μείνουν οι παίκτες του στο μπλοκαρισμένο λεωφορείο και προτίμησε να τους γυρίσει στην ηρεμία του ξενοδοχείου.

Η Ουγγαρία διέθετε παίκτες χαμηλών τόνων, που… μιλούσαν μόνο στο γήπεδο, σε αντίθεση με τους αστέρες της πρωταθλήτριας Ιταλίας, μεταξύ των οποίων ξεχώριζε ο Τζουζέπε Μεάτσα.

Ο «καπιτάνο» ήταν ο μοναδικός που μπορούσε να υψώσει ανάστημα στον Βιτόριο Πότσο. Μετά την αγχωτική νίκη επί της Νορβηγίας, ο Μεάτσα κατάφερε να πείσει τον αυταρχικό τεχνικό να δώσει άδεια στους Ιταλούς διεθνείς, ώστε να πάρουν ανάσες. Ο ίδιος ξεκουράστηκε… με τη συντροφιά δύο Γαλλίδων, όπως γράφτηκε στον Τύπο της εποχής.

Στον τελικό, πάντως, έδωσε τον καλύτερο εαυτό του. Οδήγησε με μαεστρία την Ιταλία, η οποία επικράτησε με 4-2 της Ουγγαρίας.

Ο Κολαούζι στο 6’ άνοιξε το σκορ, αλλά δύο λεπτά μετά ισοφάρισε ο Τίτκος. Ο Πιόλα στο 16’ κι ο Κολαούζι στο 35’ έστειλαν την Ιταλία προηγούμενη με 3-1 στα αποδυτήρια.

Ο Σάροσι στο 70’ έδωσε ελπίδες στους Μαγυάρους, αλλά ο Σίλβιο Πιόλα, κεντρικός επιθετικός της Λάτσιο κι ένα από τα αγαπημένα παιδιά του Μουσολίνι, με γκολ στο 85’ έγραψε το τελικό 4-2.

Την επόμενη ημέρα τα πρωτοσέλιδα στην Ιταλία έκαναν λόγο για «τεράστια νίκη του φασισμού» και για «νίκη στο όνομα του Ντούτσε».

Το 1943 οι ναζί εισέβαλαν στη Ρώμη, μετά την αποσκίρτηση της Ιταλίας από τον «Άξονα». Έψαξαν μετά μανίας το χρυσό γνήσιο τρόπαιο, αλλά δεν το βρήκαν.

Ο Ιταλός αντιπρόεδρος της ΦΙΦΑ, δόκτωρ Οτορίνο Μπαράσι, πήρε το τρόπαιο από μία τράπεζα της Ρώμης, όπου φυλασσόταν και το έκρυψε σε ένα κουτί παπουτσιών κάτω από το κρεβάτι του.

Το διεστραμμένο μυαλό των ναζί αξιωματικών δεν θα μπορούσε να φανταστεί κάτι τόσο απλό. Ο Μπαράσι μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου διετέλεσε πρόεδρος της ιταλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας.

Ιταλία (Βιτόριο Πότσο, 2-3-5): Άλντο Ολιβιέρι, Αλφρέντο Φόνι, Πιέτρο Ράβα, Πιέτρο Σεραντόνι, Μικέλε Αντρεόλο, Ούγκο Λοκατέλι, Αμεντέο Μπιαβάτι, Τζουζέπε Μεάτσα (αρχηγός), Σίλβιο Πιόλα, Τζοβάνι Φεράρι, Τζίνο Κολαούζι.

Ουγγαρία (Κάρολι Ντιτς, 2-3-5): Άνταλ Σάμπο, Γκιούλα Πόλγκαρ, Σάντορ Μπιρό, Άνταλ Σάλαϊ, Γκιόργκι Σουτς, Γκιούλα Λαζάρ, Φέρεντς Σας, Γένο Βίντσε, Γκιόργκι Σάροσι (αρχηγός), Γκιούλα Ζένγκελερ, Παλ Τίτκος.

ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΥΠΕΛΛΟ 1938 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 4 – 19 Ιουνίου 1938

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: 15

ΘΕΑΤΕΣ: 375.700 (μ. όρος ανά αγώνα 20.872)

ΓΗΠΕΔΑ: 11 (Ολιμπίκ ντε Κολόμπ – Παρίσι, Παρκ ντε Πρενς – Παρίσι, Φορτ Καρέ – Αντίμπ, Παρκ Λεσκίρ – Μπορντό, Μουνισιπάλ – Χάβρη, Βικτόρ Μπουσκέ – Λιλ, Βελοντρόμ Μουνισιπάλ – Ρεμς, Μεϊνό – Στρασμπούρ, Ζερλάν – Λιόν, Βελοντρόμ -Μασσαλία, Σαπού – Τουλούζ)

ΑΓΩΝΕΣ: 18

ΓΚΟΛ: 84 (μ. όρος ανά αγώνα 4,67)

ΠΕΝΑΛΤΙ: 5 (εύστοχα 3)

ΑΠΟΒΟΛΕΣ: 4

ΠΡΩΤΟΣ ΣΚΟΡΕΡ: Λεόνιντας ντα Σίλβα (Βραζιλία) 7 γκολ

Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Γαλλία 1938

Σχετικά

Υποβολή Σχολίου Ακύρωση απάντησης