Του Βασίλη Σαμπράκου
Στο ποδόσφαιρο, η ψυχοπνευματική προετοιμασία των ποδοσφαιριστών, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε ομαδικό ήταν στην αποκλειστική ευθύνη του πρώτου προπονητή. Στο μυαλό του ελληνικού ποδοσφαίρου αυτό το κομμάτι ήταν και στην αρμοδιότητα του μεγαλομετόχου, του προέδρου, του διευθύνοντος συμβούλου, ίσως και του “κάθε πικραμένου” που εμφανιζόταν στα αποδυτήρια ως μέλος της διοίκησης για να “τα χώσει” στους ποδοσφαιριστές μετά από ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Όσοι έχουμε παρακολουθήσει στενά τη ζωή μιας ελληνικής ομάδας του επαγγελματικού ποδοσφαίρου έχουμε αμέτρητες σχετικές ιστορίες να διηγηθούμε. Ιστορίες για να γελάς και να κλαις με τα μυαλά που κουβαλούσαν, ή που κουβαλούν ακόμη άνθρωποι που έχουν την εντύπωση ότι εξυπηρετούν το συμφέρον της ομάδας με την αρνητική στάση απέναντι στους ποδοσφαιριστές και με τα “μπινελίκια” – αν όχι και τα “μπραβιλίκια”.
Μακριά από εδώ, το ποδόσφαιρο έπαψε πριν από περίπου μια 20ετία να λειτουργεί με αυτή τη νοοτροπία. Αντιλήφθηκε περίπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90 την ανάγκη όχι μόνο να μην εκνευρίζει τους ποδοσφαιριστές αλλά και να φροντίζει να λύνει όλα τα “καθημερινά” και “οικογενειακά” προβλήματά τους προκειμένου να τους δημιουργεί στον βαθμό του δυνατού κλινικές συνθήκες που ευνοούν την αφοσίωση του ποδοσφαιριστή στο ποδόσφαιρο με θετική στάση.
Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά, το ποδόσφαιρο της ελίτ ζει σήμερα στην εποχή που έχει αναγνωρίσει τη σημασία και την επίδραση της ψυχολογικής και νοητικής κατάστασης των ποδοσφαιριστών στην απόδοσή τους στον βαθμό που να βρίσκει νόημα, βαδίζοντας στα χνάρια του ΝΒΑ, να προσλαμβάνει ψυχολόγους και mental coaches, δηλαδή επιστήμονες που έχουν ειδικευτεί στη βελτίωση της ψυχικής ετοιμότητας του ποδοσφαιριστή και στην βελτιστοποίηση της ικανότητάς του να συγκεντρώνεται, να χαλαρώνει, να ελέγχει τον εαυτό του συναισθηματικά και ενεργειακά, να ελέγχει πνευματικά τις σκέψεις και τα ερεθίσματα που δέχεται στη διάρκεια ενός αγώνα, να βάζει υπό έλεγχο όλους τους πνευματικούς παράγοντες που εμπλέκονται στην καθημερινή προπόνηση και στην αγωνιστική απόδοση. Το ποδόσφαιρο της ελίτ εκπαιδεύει τους ποδοσφαιριστές και διανοητικά, διότι το αντιλαμβάνεται ως αναγκαίο προκειμένου να εξασφαλίζει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάρκεια στην υψηλή απόδοση.
Μερικά χρόνια πίσω, άκουγα προπονητές να μηδενίζουν την αξία της παρουσίας και της λειτουργίας ενός αθλητικού ψυχολόγου ή πολύ περισσότερο ενός πνευματικού προπονητή σε μια ομάδα ποδοσφαίρου. Σήμερα φτάνω να κουβεντιάζω με έναν mental coach, που εργάστηκε με αυτή την ιδιότητα στον Ερυθρό Αστέρα, και να μου αναλύει τη νοοτροπία και την μεθοδολογία αυτών των προπονητών, οι οποίοι είναι πλέον περιζήτητοι στην κοινωνία των αθλητών της ελίτ· όχι μόνο στο ποδόσφαιρο.
Ο Radovan Jovanovic έχει συμπληρώσει έναν κύκλο 10ετιας λειτουργώντας ως football mental coach. Ως πρώην ποδοσφαιριστής που εγκατέλειψε πρόωρα λόγω τραυματισμών, ο Σέρβος επιστήμονας, ο οποίος είχε κάνει έναν πρώτο κύκλο σπουδών στην Σχολή Πολιτικών Μηχανικών στο Βελιγράδι, αφοσιώθηκε στην πνευματική καθοδήγηση ποδοσφαιριστών. “Αυτό είναι ένα επάγγελμα που εξαπλώνεται, στον βαθμό που να μοιάζει αδύνατον στον υψηλό αθλητισμό να πετύχεις υψηλές επιδόσεις με αθλητές που δεν είναι πνευματικά προετοιμασμένοι. Τα σκαμπανεβάσματα στην απόδοση είναι συνέπεια μιας κακής νοοτροπίας. Η ψυχοπνευματική εκπαίδευση δημιουργεί ισχυρό ατομικό και ομαδικό κίνητρο που εγγυάται την διάρκεια στα καλά παιχνίδια και τον συνεχή ανταγωνισμό. H αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων μιας ομάδας εξαρτάται αποκλειστικά από την ψυχική δομή των παικτών”, λέει ο ποδοσφαιρικός ψυχολόγος, που εργάστηκε για τον Ερυθρό Αστέρα στη Σερβία.
Ζήτησα από τον Radovan Jovanovic να με βάλει λίγο στο νόημα της αποστολής που αναλαμβάνει όταν συμφωνεί να αναλάβει την πνευματική υποστήριξη μιας ομάδας. “Η εκπαίδευση των νοητικών δεξιοτήτων είναι ένα επάγγελμα της σύγχρονης εποχής, το οποίο μας βοηθά να ωθήσουμε τα όρια μας με κάθε τρόπο. Η συνειδητοποίηση, η επίγνωση είναι ζητούμενα προκειμένου να εξαφανιστεί η ματαιοδοξία μας και να κατανοήσουμε τη ζωή ως ευκαιρία για καθημερινή βελτίωση, όπου η συνέχεια, η διάρκεια είναι η μεγαλύτερή μας δύναμη. Το χειρότερο στο ποδόσφαιρο είναι όταν παρά την καλή δουλειά τα αποτελέσματα δεν έρχονται και οι προπονητές δεν έχουν απάντηση στην ερώτηση σχετικά με τις αιτίες των κακών αποτελεσμάτων. Μια ταλαντούχα και καλά προετοιμασμένη ομάδα με φυσικούς και τεχνικούς όρους δεν μπορεί να εγγυηθεί στο σύγχρονο ποδόσφαιρο ένα θετικό αποτέλεσμα. Και αυτό είναι που τρελαίνει τους ειδικούς του ποδοσφαίρου, που δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν παραμελήσει εντελώς το διανοητικό τμήμα, το οποίο είναι απαραίτητο για να αξιοποιήσει όλη αυτή τη δουλειά. Η απόδοση εξαρτάται και από το διανοητικό τμήμα.
Τι ακριβώς είναι η ψυχική δύναμη; Με λίγα λόγια είναι η διάρκεια στην επανάληψη των εντατικών ενεργειών καθ’ όλη τη διάρκεια των 90’ λεπτών από παιχνίδι σε παιχνίδι. Αν αυτό το τμήμα, το πνευματικό, δεν δουλεύει καλά διαρκώς οι παίκτες γίνονται πολύ ευαίσθητοι σε αγχωτικές καταστάσεις που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των αγώνων. Στη συνέχεια τα επινεφρίδια εκκρίνουν την ορμόνη στρες κορτιζόλη, η οποία αναγκάζει την καρδιά να λειτουργεί πιο γρήγορα, αυξάνει την αρτηριακή πίεση και μπλοκάρει όλους αυτούς τους πόρους που έχουν δημιουργηθεί στους ποδοσφαιριστές κατά τη διάρκεια μιας ποιοτικής προπόνησης και προετοιμασίας. Όταν μπαίνεις σε ένα νέο περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις, το πιο σημαντικό είναι να δημιουργήσεις μια σταθερή βάση για την υλοποίηση των ιδεών προπόνησης γιατί διαφορετικά είναι το ίδιο με τη σπορά ποιοτικών σπόρων σε κακό έδαφος, στο οποίο ο σπόρος είναι καταδικασμένος από την αρχή.
Το εξειδικευμένο προσωπικό δηλώνει ποιο είναι το πρόβλημα στην ομάδα και εργάζεται για την επίλυσή του. Για να ξεκινήσουμε στο δρόμο της επιτυχίας, είναι απαραίτητο να αλλάξουμε τις ροές ενέργειας και να δημιουργήσουμε ένα θετικό έδαφος για την εφαρμογή των προπονητικών ιδεών.
Η μέθοδος μου για την ανάπτυξη του ένστικτου της ομάδας και την εξάλειψη της κακής ομαδικής συνείδησης που έχει μολυνθεί από φόβο και αμφιβολία που δημιουργεί αρνητικές ροές ενέργειας είναι η μόνη γρήγορη και αποτελεσματική μέθοδος που μπορεί να ξεκινήσει μια ομάδα για να γίνει πολύ ανταγωνιστική. Μόνο το ένστικτο επιβίωσης μπορεί να παρέχει πολλαπλές εναλλαγές των τρεχουσών ανθρώπινων ικανοτήτων και χρήση κρυφών πόρων που υπάρχουν σε καθέναν από εμάς αλλά αποκλείονται από κακή συνείδηση. Μπορείτε να φανταστείτε την ισχυρή ενέργεια που απελευθερώνεται με αυτόν τον τρόπο και πόσες φορές οι ικανότητες μιας τέτοιας ομάδας αυξάνονται, ακόμα κι αν πρόκειται για μια μεσαία ομάδα. Η εκπαιδευτική διαδικασία ολοκληρώνεται μόνο όταν πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: ποιοτικές επιλογές ποδοσφαιριστών, φυσική προετοιμασία, τεχνική και τακτική εκπαίδευση και ψυχική δύναμη, η οποία από μόνη της μπορεί να εγγυηθεί τη μέγιστη αξιοποίηση των προηγούμενων πόρων. Όταν μπαίνουμε σε μια νέα επιχείρηση, είναι φυσικό να ελπίζουμε για επιτυχία, αλλά υπάρχει πάντα η υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτή η αμφιβολία δημιουργεί τον φόβο της αποτυχίας και μειώνει την πιθανότητα επιτυχίας. Γι ‘αυτό είναι ζωτικής σημασίας να αναπτυχθεί ισχυρή πίστη στους παίκτες και να καταργηθεί η ελπίδα, επειδή η ελπίδα φέρνει αμφιβολία και η αμφιβολία καταστρέφει τα πάντα. Σε αυτήν την περίπτωση, η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι να καταφέρουμε την επιτυχία, πράγμα που σημαίνει ότι είμαστε μέγιστα ανταγωνιστικοί για την επίτευξη των υψηλότερων επιτευγμάτων. Οι κορυφαίες ομάδες παλεύουν τη μεγαλύτερη μάχη για τη χρήση πόρων που δημιουργούνται από ποιοτική εκπαίδευση. Το ταλέντο, η φυσική κατάσταση και η τεχνική τακτική προπόνηση περιλαμβάνονται στο σύγχρονο ποδόσφαιρο. Αυτό που κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά είναι η συνέχεια που είναι πιο δύσκολο να διατηρηθεί κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης σειράς παιχνιδιών. Ακόμη και οι μεσαίες ομάδες όταν είναι ψυχικά έτοιμες μπορούν να επιτύχουν, επειδή είναι εκπαιδευμένοι οι ποδοσφαιριστές για να βγουν από τη ζώνη άνεσης και να εισέλθουν στη ζώνη του ενστίκτου, γεγονός που τους εγγυάται την ανταγωνιστικότητα έναντι των ισχυρότερων ομάδων στον κόσμο. Φανταστείτε ποια αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τους νέους παίκτες που ξεκινούν την ψυχική προπόνηση από τον καιρό που βρίσκονται στα τμήματα υποδομής. Έτσι δημιουργούνται ποδοσφαιριστές με μια μεγάλη διάρκεια σε υψηλή απόδοση”.
Και πώς λειτουργεί πρακτικά ένας mental coach στο ποδόσφαιρο; Ο Radovan Jovanovic μοιράζεται τα βασικά της μεθοδολογίας του: “Οι πρώτες δύο εβδομάδες αξιοποιούνται για να σκανάρω την ομάδα και να γνωριστώ με τους ποδοσφαιριστές και το προπονητικό επιτελείο. Η δουλειά μου βασίζεται στην ομαδική και την ατομική επικοινωνία. Έχουμε ομαδικές συνεδρίες 2-3 φορές την εβδομάδα, και η ατομική υποστήριξη είναι καθημερινή και βασίζεται στην ψυχολογική κατάσταση των ατόμων. Τα αποτελέσματα αυτής της δουλειάς αρχίζουν να γίνονται ευδιάκριτα περίπου έναν μήνα μετά την αρχή μας. Η διάρκεια και η συνέχεια στην απόδοση επιτυγχάνεται μετά το πέρας του πρώτου 6μήνου. Η υποστήριξη και η υπομονή του προπονητικού επιτελείου και της διοίκησης έχουν πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό το έργο. Μόνο όταν εξασφαλίζει κανείς αυτές τις συνθήκες μπορεί να πετύχει τα πιο άμεσα και τα πιο θετικά αποτελέσματα σε αυτή την διαδικασία της πνευματικής εκπαίδευσης των ποδοσφαιριστών. Το ανοιχτό μυαλό είναι το κλειδί για κάθε επιτυχία.
Αν θέλουμε η μια ομάδα της Formula 1 να έχει την καλύτερη απόδοση σε κάθε αγώνα και να παίρνει τρόπαια, τότε ο κινητήρας πρέπει να επισκευάζεται τακτικά και ο υπολογιστής πρέπει να επιτρέπει τη μέγιστη κατανάλωση ισχύος και να εγγυάται ότι θα υπάρχει συνέχεια στη δουλειά κατά τη διάρκεια του αγώνα. Αυτός ο τύπος της δουλειάς πάνω στην εξασφάλιση της συνέχειας φέρνει ένα τεράστιο όφελος στον σύλλογο. Και στην ακαδημία ενός συλλόγου αυτή η δουλειά είναι πολύτιμη για την ανάπτυξη νέων παικτών. Η συντριπτική πλειοψηφία των συλλόγων και των εθνικών ομάδων δεν έχουν mental coach επειδή δεν γνωρίζουν την ουσία του επαγγέλματός μας. Σπρώχνουν τα κεφάλια τους στην άμμο επειδή φοβούνται το άγνωστο. Πιστεύουν μόνο σε ότι είναι συγκεκριμένο, σε αυτό που μπορούν να δουν, να ακούσουν, να αισθανθούν και ξεχνούν ότι ακριβώς αυτό που δεν βλέπουν, το οποίο μεταδίδεται μέσω σκέψεων και δονήσεων, είναι το κύριο κλειδί της επιτυχίας σε οποιοδήποτε επάγγελμα. Όταν το συνειδητοποιήσουν αυτό, η ψυχική εκπαίδευση θα είναι απαραίτητη ως αέρας χωρίς τον οποίο δεν μπορεί κανείς να φανταστεί την ανθρώπινη ζωή. Ορισμένες ομάδες απασχολούν ιατρικούς ψυχολόγους που κάνουν επίσης τη δουλειά τους καλά, αλλά πολύ συχνά αποτυγχάνουν να αγγίξουν την ψυχή του παίκτη επειδή δεν μιλούν “τη γλώσσα τους”. Σε τέτοιες καταστάσεις, συχνά γελοιοποιούνται και χάνουν την απαραίτητη εξουσία για απόλυτη επιτυχία. Οι πρώην ποδοσφαιριστές που έχουν μπει στον κόσμο της ψυχικής προπόνησης επιτυγχάνουν τα καλύτερα αποτελέσματα επειδή έχουν εξουσία, κατανοούν τους ποδοσφαιριστές και γνωρίζουν τα προβλήματα και τις απογοητεύσεις τους”.
Πηγή: Gazzetta
