Ο θρύλος του Ricardo Zamora

Του Ιωάννη Πέππα

Ο Ισπανός τερματοφύλακας Ρικάρντο Θαμόρα (Ricardo Zamora Martínez) γεννήθηκε στις 21 Ιανουαρίου του 1901, στη Βαρκελώνη. Έπαιξε ως τερματοφύλακας, μεταξύ άλλων, για την Εσπανιόλ, τη Μπαρτσελόνα και τη Ρεάλ Μαδρίτης. Ως διεθνής έπαιξε τόσο για την ομάδα επιλέκτων της Καταλονίας, όσο και για την Ισπανία. Ως προπονητής κέρδισε δύο τίτλους πρωταθλήματος με την Ατλέτικο Αβιασιόν (η Ατλέτικο Μαδρίτης) και οδήγησε για λίγο την Ισπανία. Με το παρατσούκλι «El Divino» (Ο Θεϊκός), έγινε διάσημος για τη τραγιάσκα που φορούσε και μια την άσπρη φανέλα με στυλ πόλο λαιμό, που αργότερα αντιγράφηκε από πολλούς σύγχρονούς του. Ήταν επίσης γνωστός για την ανδρεία του. Το 1929, ενώ έπαιζε για την Ισπανία εναντίον της Αγγλίας, συνέχισε να αγωνίζεται παρά το ότι έσπασε το στέρνο του! Η Ισπανία κέρδισε το παιχνίδι 4-3 και έγινε η πρώτη ομάδα έξω από τα βρετανικά νησιά που νίκησε την Αγγλία. Θεωρείται ως ένας από τους Μεγαλύτερους Τερματοφύλακες Όλων των Εποχών και το βραβείο για τον Καλύτερο Τερματοφύλακας στην La Liga, το «Ricardo Zamora Trophy», πήρε τ’ όνομά του προς τιμήν του. Δεν υστερούσε πουθενά, ασυναγώνιστος στις εξόδους, πολύ καλός κάτω από τα δοκάρια του, ιδανικός για να καθοδηγεί την άμυνα. Θεωρήθηκε ο πρώτος Ισπανός ποδοσφαιριστής που απέκτησε μηντιακό προφίλ, διαφημίζοντας προϊόντα την δεκαετία του 1930. Ψηφίστηκε ως ένας από τους Μεγαλύτερους Παίκτες του 20ου Αιώνα από το περιοδικό “World Soccer”. Ήταν επίσης, ο ρέκορντμαν συμμετοχών για την εθνική Ισπανίας για 45 χρόνια μέχρι να ξεπεραστεί από τον Χοσέ Άνχελ Ιρίμπαρ (José Ángel Iribar).

Πολλές από τις «δραστηριότητές» του, ήταν αντικείμενο διαμάχης σε όλη τη σταδιοδρομία του. Φέρεται να απολάμβανε το κονιάκ, ενώ κάπνιζε μέχρι και τρία πακέτα τσιγάρα την ημέρα. Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1920 είχε αποβληθεί στον αγώνα με την Ιταλία, αφού χτύπησε αντίπαλο και στην επιστροφή από το ίδιο τουρνουά συνελήφθη, φυλακίστηκε και του επιβλήθηκε πρόστιμο για την προσπάθεια του να περάσει λαθραία πούρα Αβάνας. Το 1922 είχε τιμωρηθεί για ένα χρόνο, όταν είπε ψέματα στις φορολογικές αρχές σχετικά με το συμβόλαιο που υπέγραψε, επ’ αμοιβή, όταν επέστρεψε στην Εσπανιόλ. Οι πολιτικές πεποιθήσεις του ήταν επίσης αντικείμενο συζήτησης και αντιπαράθεσης. Παρά το γεγονός ότι αγωνιζόταν τακτικά για τους επίλεκτους της Καταλονίας, είχε κατηγορηθεί για την απόρριψη του Καταλανικού εθνικισμού. Το 1934 του απονεμήθηκε το μετάλλιο Τιμής από τον συνονόματό του Niceto Alcalá-Zamora, πρόεδρο της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας, αλλά κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου ήταν αντικείμενο εκμετάλλευσης και προπαγάνδας από τους Εθνικιστές και έπαιξε σε ένα παιχνίδι προς όφελος τους. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 τιμήθηκε με το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Cisneros από τον Ισπανό δικτάτορα Φράνκο.

Το ξεκίνημα

Το ποδόσφαιρο στην Ισπανία ήταν στα σπάργανα όταν ξεκίνησε την καριέρα του. Στα 15 του χρόνια πήγε στην Εσπανιόλ. Κατέκτησε το τοπικό Καταλανικό πρωτάθλημα του 1918 και το 1919 μεταγράφηκε στην Μπαρτσελόνα, λόγω διαφωνίας με την διοίκηση του συλλόγου. Ο νεαρός Θαμόρα αψήφησε την επιθυμία των γονιών του να ακολουθήσει τα χνάρια του πατέρα του και να γίνει γιατρός. «Είχα υποσχεθεί στους γονείς μου να παρατήσω το ποδόσφαιρο και να ολοκληρώσω τις σπουδές μου. Οι συναντήσεις με τους φίλους μου και η επίσκεψη των υπευθύνων της Μπαρτσελόνα στο σπίτι με έπεισαν να βάλω ξανά τα παπούτσια και τα γάντια», είχε δηλώσει ο Θαμόρα για την απόφαση που άλλαξε την ζωή του. Με την μεγάλη ομάδα της Καταλονίας κέρδισε δύο κύπελλα Ισπανίας το 1920 και το 1922. Επίσης, κατέκτησε και το τοπικό πρωτάθλημα τρείς φορές. Τρία χρόνια αργότερα μετά την μεταγραφή του στους «μπλαουγκράνα» από την Εσπανιόλ, επέστρεψε στην ομάδα που ξεκίνησε την καριέρα του ύστερα από δελεαστική προσφορά που δέχτηκε.

Στην δεύτερη θητεία του στην Εσπανιόλ (1922-1929), η ομάδα της Καταλονίας κέρδισε το πρώτο Copa del Rey στην ιστορία της και συμμετείχε στο πρώτο ισπανικό πρωτάθλημα το 1928. Το καλοκαίρι του 1930 εγκαταλείπει και πάλι την Εσπανιόλ και κατηφορίζει προς την Μαδρίτη. Νέα του ομάδα, η Ρεάλ Μαδρίτης. Οι Μαδριλένοι έδωσαν 100.000 πεσέτες (600 ευρώ) στην Εσπανιόλ, 50.000 πεσέτες (300 ευρώ) στον Θαμόρα και μηνιαίο μισθό 3.000 πεσέτες (18 ευρώ). Εκείνη την εποχή ανάλογα λεφτά έπαιρναν υπουργοί της κυβέρνησης.

Ο Θαμόρα έπαιξε έξι χρόνια στην Ρέαλ μέχρι την αποχώρηση του το 1936 από τους αγωνιστικούς χώρους. Μαζί με τον «ογκόλιθο» Τζασίντο Κινκόθες (Jacinto Quincoces) που αγωνιζόταν στην άμυνα, θα κατευθύνουν τέλεια όλη την αμυντική γραμμή, με αποτέλεσμα η Ρεάλ να πάρει το πρώτο πρωτάθλημα της ιστορίας της το 1932, κατόρθωμα που επανέλαβε και το 1933. Επίσης, κέρδισε δύο κύπελλα Ισπανίας το 1934 και το 1936. Θα είχε κερδίσει δύο φορές το τρόπαιο που φέρει μέχρι σήμερα το όνομα του καθώς το 1932 είχε δεχτεί 15 γκολ σε 17 ματς και το 1933 17 γκολ σε 18 αγώνες.

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930 η φήμη του ήταν τεράστια. Η δημοτικότητά του ήταν τόσο μεγάλη που είχε ξεπεράσει αυτήν των πιο αγαπητών πορτιέρος της εποχής, όπως του Γιοσελίτο (Joselito) και του Κάρλος Μπελμόντε (Carlos Belmonte). Δεχόταν πολύ δύσκολα γκολ, είχε 1. 94 μέτρα ύψος και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των… επιθετικών της αντίπαλης ομάδας. Είχε πολύ ωραίο στυλ, με ριψοκίνδυνες επεμβάσεις και μεγάλη ετοιμότητα γοητεύοντας έτσι τους φιλάθλους.

Στον τελικό του Κυπέλλου Ισπανίας το 1936 εναντίον της Μπαρτσελόνα έδωσε την τελευταία του παράσταση με μία εξαιρετική εμφάνιση. Ήταν ο ήρωας των Μαδριλένων στη νίκη με 2-1. Την επόμενη ημέρα ο Τύπος τον αποθέωσε και οι εφημερίδες της Καταλονίας τον χαρακτήρισαν έναν από τους καλύτερους Ισπανούς ποδοσφαιριστές στην ιστορία της χώρας.

Τον αποκαλούσαν «El Divino», δηλαδή ο “Θεϊκός” και αναγνωρίστηκε σαν ο κορυφαίος τερματοφύλακας παγκοσμίως στην προπολεμική περίοδο. Λεγόταν τότε πως η αμοιβή του ήταν 2.000 πεσέτες σε κάθε αγώνα. Πρωταγωνίστησε σε μία περίοδο όπου η Ισπανία είχε έλλειψη από σπουδαίους τερματοφύλακες. Έμπαινε στο γήπεδο με το χαρακτηριστικό κασκέτο του. Έδωσε το όνομα του στη «Λα Θαμοράνα» (La Zamorana), ένα ανορθόδοξο τρόπο απομάκρυνσης της μπάλας με τον βραχίονα ή τον αγκώνα.

Τον Ιούλη του 1936 κι ενώ ο ισπανικός εμφύλιος είχε μόλις ξεκινήσει, ο Θαμόρα θα κυνηγηθεί και θα κινδυνέψει σοβαρά η ζωή του. Θα βρει καταφύγιο στη Γαλλία και θα αγωνιστεί μάλιστα και στην Νις. Στις 8 Δεκεμβρίου του 1938 με αφορμή ένα φιλικό παιχνίδι με την Ρεάλ Σοσιεδάδ, θα επιστρέψει στην Ισπανία όπου και θα μείνει πια μόνιμα.

Ο αγώνας με την Δανία

Το 1920 ξεκίνησε η καριέρα του στην εθνική ομάδα της Ισπανίας, που πρωτοεμφανίστηκε σε επίσημη διοργάνωση στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αμβέρσας του Βελγίου την ίδια χρονιά (1920). Στο ντεμπούτο του με την εθνικής Ισπανίας, εναντίον της Δανίας πραγματοποίησε την καλύτερη εμφάνιση της καριέρας του. «Με αντίπαλο την Δανία στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1920 έπαιζα σαν δαίμονας. Εκείνη την ημέρα είχα ξεπεράσει τον εαυτό μου. Δεν ήξερα ότι ήμουν ικανός να κάνω τόσο καλό παιχνίδι». Γνώρισε τη διεθνή αναγνώριση παίζοντας σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση του ασημένιου μεταλλίου από την Ισπανία, όταν κέρδισε την Ολλανδία σε αυτούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το πρώτο μεγάλο τρόπαιο των “φούρια ρόχας”.

Ήταν ο αρχηγός της Ισπανίας στο παγκόσμιο κύπελλο της Ιταλίας το 1934. Κατέπληξε τους πάντες στους αγώνες με τη Βραζιλία (3-1) και την Ιταλία (1-1). Μάλιστα σ’ αυτόν τον προημιτελικό με την Ιταλία, τραυματίστηκε στα τελευταία λεπτά του παιχνιδιού κι ενώ το σκορ ήταν 1-1. Στον επαναληπτικό αγώνα την θέση του πήρε ο Χουάν Χοσέ Νογκές (Juan José Nogués) και οι Ιταλοί επικράτησαν με 1-0 και προκρίθηκαν. Την 46η και τελευταία του εμφάνιση με το εθνόσημο στην φανέλα, την πραγματοποίησε τον Φεβρουάριο του 1936, σε φιλικό αγώνα με την Γερμανία.

Η ποδοσφαιρική του καριέρα σταμάτησε απότομα λόγω του εμφυλίου πολέμου και της σύλληψης του. Εξορίστηκε και όταν επέστρεψε, το 1939, θα ξεκινήσει νέα καριέρα αυτή τη φορά σαν προπονητής. Αναλαμβάνει την Ατλέτικο Μαδρίτης και την οδηγεί στα δύο πρώτα της πρωταθλήματα το 1940 και το 1941 καθώς και στο σούπερ καπ του 1940. Το 1946 ανέλαβε την Θέλτα του Βίγκο και την σεζόν 1947/48 την οδήγησε μέχρι τον τελικό του κυπέλλου όπου και ηττήθηκε από την Σεβίλη με 4-1. Το 1949 ανέλαβε την Μάλαγα μέχρι το 1951, ενώ το 1952 έκατσε για δύο ματς στον πάγκο της εθνικής Ισπανίας.

Από το 1954 μέχρι το 1961 πηγαινοερχόταν στην Θέλτα και την Εσπανιόλ, όπου και τελικά τελείωσε την προπονητική του καριέρα. Στην ομάδα δηλαδή που ξεκίνησε σαν ποδοσφαιριστής. Δεν έκανε αθλητική ζωή. Λάτρευε το κονιάκ και κάπνιζε τρία πακέτα τσιγάρα την ημέρα! Ο θρύλος του ποτέ δεν ξεθώριασε, με αποτέλεσμα στις 8 Σεπτεμβρίου του 1978, την ημέρα που σε ηλικία 77 ετών έφυγε από τη ζωή, να τον συνοδέψουν στην τελευταία του κατοικία 30.000 άνθρωποι!

Η φιγούρα του Θαμόρα θα μείνει για πάντα χαραγμένη στην ιστορία του ισπανικού ποδοσφαίρου. Ασύγκριτα ανώτερος από τους υπόλοιπους τερματοφύλακες της εποχής του πέρασε στο πάνθεο ως ένας από τους Καλύτερους Τερματοφύλακες στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Είναι τόσο μεγάλος ο θρύλος γύρω από το όνομα του, που εδώ και δεκαετίες στο τέλος κάθε σεζόν στο ισπανικό ποδόσφαιρο δίνεται στον τερματοφύλακα που δέχτηκε τα λιγότερα γκολ ένα ειδικό βραβείο που λέγεται “Ricardo Zamora”.

Θα τον συνοδεύει για πάντα το ρητό που του αποδόθηκε όσο ζούσε: “Υπάρχουν μόνο δύο τερματοφύλακες. Ο Ρικάρντο Θαμόρα στην γη και ο Άγιος Πέτρος στον παράδεισο”.

PALMARES

Εφηβική καριέρα