Του Βασίλη Σκουντή
Τέσσερα χρόνια μετά το Μundobasket του 1990, που για πολλούς λόγους αποτελεί και θα μνημονεύεται πάντοτε ως ένα μουσειακό έκθεμα, ο κόσμος είχε αλλάξει για τα καλά…
Το 1992 εμφανίστηκε επί σκηνής η διαβόητη «Dream Team» που άρχισε να σαρώνει τα πάντα στο διάβα της, αλλά προϊόντος του χρόνου έμελλε να αποδειχθεί ότι ακόμη και το ΝΒΑ δεν (θα) ήταν άτρωτο. Την ίδια στιγμή η Σοβιετική Ένωση έβλεπε τις… μπάμπουσκες (και κυρίως τη Λιθουανία και τη Ρωσία) να βγαίνουν από την κοιλιά της και να κάνουν σόλο καριέρα και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.
Εκτός από τη Σοβιετική Ένωση είχε βεβαίως διαμελισθεί και η Γιουγκοσλαβία του συχωρεμένου του Τίτο. Οι Σέρβοι βρίσκονταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, υφιστάμενοι-και στον αθλητισμό-τις συνέπειες του εμπάργκο που τους είχε επιβάλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, με αποτέλεσμα να απουσιάσουν από το Ολυμπιακό Τουρνουά του 1992, από το Ευρωμπάσκετ του 1993 και από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1994.
Πλάκα πλάκα αυτή την εποχή των ζυμώσεων, των δομικών (εθνικών και διεθνών) αλλαγών και των θεαματικών ανατροπών, η μόνη σταθερά αξία στο μπάσκετ ήταν η Ελλάδα!
Σε πείσμα των ανακατατάξεων η Εθνική παρέμεινε στο μετερίζι της και -διανύοντας πλέον την μετά τον Γκάλη εποχή- συνέχισε να προοδεύει και να ανεβαίνει τα σκαλιά στην παγκόσμια ιεραρχία: δέκατη το 1986, έκτη το 1990 και τέταρτη το 1994, πίσω από την (κληρονομικώ δικαιώματι ή ψευδεπίγραφη) Dream Team-2, τη (φιναλίστ του Ευρωμπάσκετ του 1993) Ρωσία και την Κροατία, η οποία είχε συνέλθει από το σοκ της απώλειας του Ντράζεν Πέτροβιτς και έγινε ο κακός δαίμονας της ελληνικής ομάδας.
Γιατί να το κρύψωμεν άλωστε: οι λεγάμενοι μας βρήκαν μπόσικους στα κρίσιμα ματς και μας ανάγκασαν να φάμε στη… μάπα το «Ποτέ την Κυριακή»! Τι σημαίνει αυτό; Μας νίκησαν στους μικρούς τελικούς τριών διαδοχικών διοργανώσεων (Ευρωμπάσκετ 1993, Μουντομπάσκετ 1994, Ευρωμπάσκετ 1995) και μας στέρησαν ισάριθμα χάλκινα μετάλλια!
Το 1990 στο Μπουένος Αϊρες η Εθνική είχε να διαχειριστεί την απουσία του Γκάλη, αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα (και προερχόμενη από μια ταραχώδη περίοδο προετοιμασίας που σημαδεύτηκε από δραματικές εξελίξεις) έπρεπε ν’ αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας!
Με άλλον προπονητή πήγε να αγωνιστεί η Εθνική σε αυτό το Παγκόσμιο πρωτάθλημα κι άλλος εντέλει κάθισε στον πάγκο της! Προτού εγκατασταθεί στο Τορόντο η ελληνική ομάδα πέρασε από την Γουάσινγκτον για να παίξει δυο φιλικούς αγώνες προετοιμασίας στο γήπεδο του Georgetown και εκεί έγινε ο κακός χαμός!
Μια μέρα που ούτως ή άλλως η ομάδα είχε ρεπό ο Παναγιώτης Φασούλας ζήτησε άδεια από τον Ευθύμη Κιουμουρτζόγου για να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη και να επιστρέψει το επόμενο πρωί, ώστε να είναι παρών στην προπόνηση. Ο «Κόουτς Κ» αρνείται να του δώσει την άδεια, αλλά ο «Πάνι» που είχε κλείσει ένα ραντεβού στο «Μεγάλο Μήλο» (για μια αγορά διαμερίσματος στο Μανχάταν, σύμφωνα με τον αστικό μύθο των ημερών) αψηφά την απαγόρευση και φεύγει, αφού προηγουμένως ενημερώνει τον αρχηγό αποστολής Κώστα Παρίση.
Λίγα λεπτά αργότερα ο Κιουμουρτζόγλου όντας έξω φρενών από το «αντάρτικο» του Φασούλα θέτει το δικό του βέτο προς τη διοίκηση της ΕΟΚ: «Η εγώ ή αυτός». Η αποστολή και οι τρεις δημοσιογράφοι που ήμασταν από την αρχή μαζί της (ο Γιάννης Καραλής και η αφεντιά μου από την ΕΡΤ και ο Γιάννης Κουκουλάς από την «Καθημερινή» ως εκπρόσωπος του ΠΣΑΤ) περνάμε δραματικές στιγμές, που κλονίζουν συθέμελα την Εθνική.
Ο Φασούλας βρίσκεται στη Νέα Υόρκη χωρίς να γνωρίζει τα… συντρίμμια που άφησε πίσω του, ενώ ο Κιουμουρτζόγλου είναι αμετακίνητος στην απόφαση του να τιμωρηθεί για το πειθαρχικό παράπτωμα του ο σέντερ του Ολυμπιακού και να αποκλειστεί από την ομάδα. Οι υπόλοιποι παίκτες εμφανίζονται διχασμένοι στις απόψεις τους και ο «γόρδιος δεσμός» λύνεται με την εξ Αθηνών τηλεφωνική παρέμβαση του Γιώργου Βασιλακόπουλου, ο οποίος «αδειάζει» τον προπονητή και από τη στιγμή που αυτός επιμένει στο βέτο του δίνει εντολή να παυθεί και να αναλάβει την τεχνική ηγεσία ο άμεσος συνεργάτης του Μάκης Δενδρινός, όπερ και εγένετο με συνοπτικές διαδικασίες. Την ώρα που ο Φασούλας επιστρέφει στην Γουάσινγκτον και επανεντάσσεται στην αποστολή, ο Ευθύμης φτιάχνει τη βαλίτσα του και παίρνει τον δρόμο της επιστροφής, ενώ ο «Βούδας» ετοιμάζει τα σχέδια του για τους αγώνες του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος.
Θέλοντας και μη, σε εκείνο το μακρύ ταξίδι, μου έλαχε ο κλήρος να κάνω και τον … σκάουτερ! Ενώ η Εθνική βρισκόταν στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ, η Γερμανία που ήταν ο πρώτος αντίπαλος της στο Μουντομπάσκετ έδινε έναν φιλικό αγώνα με τους Αμερικανούς στη Σάρλοτ και ο Κιουμουρτζόγλου ζήτησε από τον Δενδρινό να είναι παρών. Δεν βρέθηκαν όμως αεροπορικά εισιτήρια και προκρίθηκε η λύση του αυτοκινήτου. Ο Μάκης δεν είχε δίπλωμα αυτοκινήτου, άλλωστε το μόνο όχημα που οδηγούσε στην Αθήνα ήταν το… παπάκι του!
Ανέλαβε λοιπόν τον ρόλο του οδηγού ο Κουκουλάς, κάθισε μπροστά ο Δενδρινός και πίσω ο Καραλής φύγαμε από τη Γουάσινγκτον και μετά από δέκα ώρες και μπόλικες περιπλανήσεις στην αμερικανική ενδοχώρα φτάσαμε στη Σάρλοτ και «κατασκοπεύσαμε» όλοι μαζί τους Γερμανούς! Κατάκοποι από την «Οδύσσεια» κοιμηθήκαμε για τέσσερις ώρες σε ένα μοτέλ που βρήκαμε στο δρόμο και πήραμε τον δρόμο της επιστροφής που εξελίχθηκε σε μια νέα περιπέτεια, διότι ο Μάκης είχε τον κολεγιακό χαβά του και επέμενε να κάνουμε μια παράκαμψη από τον κεντρικό δρόμο και να πάμε στο Ράλεϊ για να πει μια «καλημέρα» στον Μάικ Σιζέφσκι!
Όντως κάναμε την παράκαμψη και φτάσαμε στις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου του Duke, αλλά ατυχήσαμε διότι ο Σιζέφσκι έλειπε εκείνη τη μέρα και το μόνο που έκανε ο Δενδρινός ήταν να του αφήσει ένα ιδιόχειρο σημείωμα!
Από τη Γουάσινγκτον η Εθνική μάζεψε τα κομμάτια της και μετακόμισε στο Τορόντο, μάλιστα δεν θα ξεχάσω τον εντυπωσιασμό του Παναγιώτη Γιαννάκη, όταν λίγο πριν από την προσγείωση του αεροπλάνου είδε τον ψηλότερο πύργο του κόσμου, το CN Tower.
Στο Τορόντο η ομάδα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και λατρεία από τους Ελληνες ομογενείς, οι οποίοι ήταν απογοητευμένοι από την παταγώδη αποτυχία της Εθνικής ποδοσφαίρου στο Μουντιάλ που είχε προηγηθεί επί αμερικανικού εδάφους και προσδοκούσαν από το μπάσκετ να αναστηλώσει την εθνική υπερηφάνεια τους. Μέναμε κιόλας κοντά στη Danforth Street που είναι το επίκεντρο της πολυάριθμης ελληνικής κοινότητας του Τορόντο (σαν την Αστόρια της Νέας Υόρκης ένα πράγμα) οπότε η επαφή με τον ελληνισμό ήταν καθημερινή και αναπόφευκτη! Κι έφτιαχναν οι μπαγάσες έναν φραπέ μούρλια!
Ο συχωρεμένος ο Δενδρινός ήταν μανιώδης καπνιστής, αλλά στο Crown Plazza, όπου διέμεναν όλες οι ομάδες, no smoking! Σε όλους τους χώρους του ξενοδοχείου υπήρχαν πινακίδες που ενημέρωναν ότι απαγορεύεται το κάπνισμα και ότι οι παραβάτες του νόμου θα τιμωρούνται με πρόστιμο 500 δολαρίων, οπότε η υπόθεση δεν σήκωνε πλάκες. Το ελληνικό δαιμόνιο βεβαίως βρήκε τη λύση, ένα αίθριο όπου εκ περιτροπής ένας φύλαγε τσίλιες και οι λοιποί θεριακλήδες, προεξάρχοντος του «Βούδα» με τα άφιλτρα Pall Mall έκαναν τη δουλειά τους.
Στο Μundobasket του 1994 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά ο κανονισμός του commercial time out, που αποτελούσε μια στιγμιαία λύτρωση για όλες τις ομάδες. Μάλιστα η Εθνική είχε κωδικοποιήσει αυτή την υπόθεση με τον Δενδρινό (κάθε φορά που διαπίστωνε ότι η ομάδα είχε την ανάγκη του) να φωνάζει «υπομονή μάγκες, έρχεται»!
Οι μετασεισμοί της υπόθεσης Κιουμουρτζόγλου – Φασούλα εκδηλώθηκαν από την πρώτη στιγμή. Μια αναταραχή συνήθως συσπειρώνει τις ομάδες και έχει ευεργετικά αποτελέσματα, όπως συνέβη και στην προκειμένη περίπτωση, με αποτέλεσμα ο Φασούλας να διαπρέψει στο Μουντομπάσκετ! Στην πρεμιέρα με τη Γερμανία ο Χριστοδούλου έπαιξε λυσσασμένη άμυνα στον Xένινγκ Χάρνις (που τότε εμφανίστηκε με κοτσιδάκια στα μαλλιά) και ο Γιαννάκης είπε ότι «η νίκη ανήκει σε όλους», αλλά ο Φασούλας τον διόρθωσε με νόημα: «Η νίκη ανήκει σε αυτούς που είναι εδώ»!
Μετά τις νίκες επί της Γερμανίας και της Αιγύπτου, το ματς με το Πουέρτο Ρίκο εξελίχθηκε σε ένα θρίλερ με αλλόκοτο φινάλε. Η Εθνική θα έβγαινε πρώτη στον όμιλο εάν νικούσε ή εάν γνώριζε ήττα μέχρι και με διαφορά οκτώ πόντων, οπότε βγήκαν από πριν τα χαρτιά και τα μολύβια. Ο Δενδρινός και οι παίκτες συζήτησαν την υπόθεση σε σχέση με το συνέφερε την Εθνική για τη συνέχεια του Τουρνουά και κρίθηκε ως πλέον συμφέρουσα επιλογή η ήττα άνω των οκτώ πόντων ώστε η ομάδα να βγει δεύτερη και ν’ αποφύγει την Ισπανία, την Κροατία και τον οικοδεσπότη Καναδά.
Τέσσερα δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη το σκορ ήταν στους -9 πόντους (63-72) και ο Σιγάλας κέρδισε φάουλ. «Χάσε τις βολές, Γιώργο» φώναξαν όλοι και ο «Ράμπο» πέταξε την μπάλα με δύναμη, αλλά αυτή η… ρουφιάνα κτύπησε στο ταμπλό και έπεσε στο καλάθι με αποτέλεσμα το σκορ να γίνει 64-72. Ο γκαρντ του Ολυμπιακού εδέησε να χάσει τη δεύτερη βολή, ωστόσο το -8 έδωσε στην Εθνική την πρώτη θέση, που σε πείσμα των θεωριών και των επιλογών, αποδείχτηκε δώρο θεού! Την ίδια στιγμή η Ισπανία γνώριζε αναπάντεχη ήττα (78-76) από την Κίνα και αυτό το αποτέλεσμα άλλαξε τα δεδομένα: η Εθνική έπεσε στον ίδιο όμιλο με την Κίνα, με τον Καναδά και με την Κροατία και ο δρόμος προς την τετράδα έγινε πιο βατός…
Στον αγώνα με τον Καναδά έζησα μια από τις συγκλονιστικότερες «στιγμές» στην καριέρα μου και μετά από 35 χρόνια στο τηλεοπτικό κουρμπέτι θεωρώ εκείνη τη μετάδοση ως μια από τις τρεις που με έχουν σημαδέψει ανεξίτηλα. Το ματς εξελίχθηκε σε ντέρμπι ολκής, με μεγάλο πρωταγωνιστή τον Φάνη που πέτυχε 26 πόντους και πέρασε χειροπέδες στον Καναδό σταρ, Ρίκι Φοξ.
Τα τελευταία δευτερόλεπτα ήταν σκέτο ψυχόδραμα, καθώς με το σκορ στο 72-71 η παγίδα στον Φοξ είχε ως αποτέλεσμα να κλέψει την μπάλα ο Φάνης και να την πετάξει στον Φασούλα που έφευγε στον αιφνιδιασμό. Αυθορμήτως τότε φώναξα με όση δύναμη μου είχε απομείνει «κάρφωσε αγόρι μου να φύγουμε» και εκ των υστέρων άκουσα από κάμποσους ανθρώπους ότι ενώ κοιμόντουσαν ξύπνησαν από τις φωνές μου, που μπήκαν στα υπνοδωμάτια τους από τα ανοικτά παράθυρα των διπλανών σπιτιών!
Στο επόμενο κλικ αυτής της φάσης, ακούγεται η κόρνα της λήξης και όλα τα μέλη της ομάδας μπουκάρουν στο γήπεδο και πανηγυρίζουν. Στη γραμμή του τρίποντου, εκεί όπου κάρφωσε ο Φασούλας, βλέπω τον Χριστοδούλου και τον Παταβούκα να αγκαλιάζονται και να στροβιλίζονται γύρω γύρω και συγκινημένος από τη σκηνή λέω από το μικρόφωνο ότι «κάνουν σαν ερωτευμένοι πιγκουΐνοι»!
E, όπως λέει και το ανέκδοτο, πού και που λέμε και καμιά χαζομάρα να περάσει η ώρα!
Μιας και το ‘φερε η κουβέντα στις μεταδόσεις, έχω να καταθέσω άλλες δυο αναμνήσεις από εκείνες τις μέρες. Η πρώτη έχει να κάνει με μια κατά συνθήκην απάτη, καθώς, επειδή δεν είχαμε συνεργείο επί καθημερινής βάσεως, ζητούσαμε οι… θεομπαίχτες από τους παίκτες της Εθνικής και από τον Δενδρινό να κάνουν σχόλια με διπλή προοπτική. Θυμάμαι σαν να συμβαίνει τώρα να «γράφουμε» μια δήλωση του Θύμιου Μπακατσιά που θα «έπαιζε» σε περίπτωση νίκης επί του Καναδά κι άλλη μια εφόσον η Εθνική γνώριζε την ήττα.
«Δηλώσεις Μενότι για νίκη, δηλώσεις Μενότι για ήττα, προσοχή, μαλάκες, μην τις μπερδέψετε» όπως σημείωνε στα υστερόγραφα των ανταποκρίσεων του (με φαξ) στο «Νέα» ο Μανώλης Μαυρομάτης το 1978 από το Μουντιάλ στην Αργεντινή!
Η άλλη τηλεοπτική ανάμνηση συνιστά την επιβεβαίωση της παροιμίας «είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα»! Στον τελικό ανάμεσα στους Αμερικανούς και στους Ρώσους, είχαμε συμφωνήσει με τον Καραλή, μετά τη δική μου εισαγωγή, να κάνει αυτός το «play by play» και εγώ τα διάφορα σχόλια, αλλά ως γνωστόν ο Γιάννης είναι λαλίστατος και μετά τη δική μου «καλησπέρα» άρχισε να περιγράφει χωρίς ανάσα και να μιλάει ακατάσχετα! Μετά από 10-12 λεπτά στα οποία δεν είχα προλάβει να αρθρώσω ούτε μια κουβέντα, αντελήφθην τη ματαιότητα του πράγματος και τσατισμένος έβγαλα την κάσκα με το μικρόφωνο, μετακινήθηκα σε μια κενή θέση σχολιαστών (για να αποφύγω την «πάσα» του να μιλήσω) και τον άφησα να συνεχίσει τη μετάδοση μόνος του έως το τέλος!
Σε μια εποχή που η Ευρώπη δεν διέθετε τις σημερινές γηπεδάρες, η εικόνα του αχανούς και σούπερ ντούπερ «Skydome» ήταν όντως καθηλωτική. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το …ταράκουλο που πάθαμε όλοι μας όταν μπήκαμε για πρώτη φορά στο γήπεδο, το οποίο φιλοξένησε την τελική φάση.
Η συσπείρωση που προέκυψε από την υπόθεση Φασούλα και την αποχώρηση του Κιουμουρτζόγλου, είχε ευεργετικά αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα. Από την πρώτη στιγμή (είτε στα ματς, είτε στο ξενοδοχείο, είτε στις βόλτες στους καταρράκτες του Νιαγάρα) η Εθνική έδειξε σύμπνοια, αλληλεγγύη και ενότητα με αποκορύφωμα μια σκηνή που μένει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη μου: σε ένα τάιμ άουτ ο Σιγάλας που έχει αποβληθεί με πέντε φάουλ και στέκεται όρθιος παίρνει μια πετσέτα και σκουπίζει τον ιδρώτα από τον λαιμό και τις πλάτες του Χριστοδούλου!!!
Την παραμονή του ημιτελικού με τους Αμερικανούς, ελέχθησαν και κατεγράφησαν στην ιστορική μνήμη δυο από τις κορυφαίες ατάκες στα χρονικά του ελληνικού μπάσκετ…
Προηγήθηκε η αγοραία δήλωση του Φασούλα που έδωσε το στίγμα του για τον αγώνα λέγοντας πως «εάν δεν μπορείς ν’ αποφύγεις έναν βιασμό, χαλάρωσε κι απόλαυσε τον» και ακολούθησε η ανάλυση της τακτικής από τον Δενδρινό. Στην ερώτηση «πώς θα παίξουμε αύριο;» ο Μάκης απάντησε «Με σταυρό» και για να επιβεβαιώσω τι εννοούσε τον ρώτησα «δηλαδή με ζώνη 1-3-1, που έχει διάταξη σταυρού, έτσι;». Τότε ο «Βούδας» έβαλε τα γέλια και έκανε την απαραίτητη διευκρίνιση: «Εννοώ ότι θα κάνουμε τον σταυρό μας κι ελπίζουμε να μας βοηθήσουν ο Χριστός και η Παναγία για να μη γίνουμε ρεζίλι»!
Με τον σταυρό και με την…αγιαστούρα η Εθνική μετά από 24 ώρες έγραψε Ιστορία ως η πρώτη και η μόνη μέχρι τότε που κατάφερε να κρατήσει τους ασυγκράτητους ΝΒΑers κάτω από τους εκατό πόντους (97-58). Συν τοις άλλοις προηγήθηκε κιόλας με 17-14 (με δυο λέι απ του Γιαννάκη και του Μπακατσιά), ενώ ο Χρήστος Τσέκος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να κρατήσει τον Σακίλ Ο’ Νιλ μακριά από τη ρακέτα.
Α, για να μην το ξεχάσω: ο Σακίλ όχι μονάχα μας συμπάθησε σε εκείνη τη διοργάνωση, αλλά μας αγάπησε τόσο πολύ ώστε στη λήξη του αγώνα με τον Καναδά, τον οποίο παρακολουθούσε από την εξέδρα, πήρε στα χέρια του μια ελληνική σημαία και την ανέμιζε, ενώ στη συνέχεια πήγε για να κάνει high five με τον Φασούλα! Αυτή ήταν όντως «η αρχή μιας υπέροχης φιλίας», που τον έκανε όλα τα επόμενα χρόνια ν’ ακούει Ελλάδα και από τη χαρά του να πετάει τη σκούφια του, ενώ επέλεξε ως παρατσούκλι του το «Big Aristotle». Ο μεγάλος Αριστοτέλης, τρομάρα του!
Μεσούντος του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος ο Γιαννάκης συμπλήρωσε 300 συμμετοχές (που έμελλε στις 2 Αυγούστου του 1996 στην Ατλάντα να καταλήξουν στις 351) στην Εθνική ανδρών και η ΕΟΚ διοργάνωσε μια σεμνή τελετή για να τον τιμήσει ένεκα του ιστορικού επιτεύγματος.
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο, ο αρχηγός της Εθνικής έσβησε μια τούρτα με τρία μεγάλα κεριά (ένα για κάθε εκατοντάδα συμμετοχών) και παράλληλα η Ομοσπονδία του έκανε δώρο ένα ρολόι τοίχου με κούκο. Μέσα στο γενικό πνεύμα συγκίνησης, πετάχτηκε τότε ο Φάνης και είπε: «Δεν βρήκατε κανένα άλλο δώρο να του κάνετε; Ο κούκος θα ψοφήσει, το ρολόι θα χαλάσει κι ο «δράκος» θα παίζει ακόμα στην Εθνική»!!!
Πηγή: Gazzetta
